Қасым-Жомарт Тоқаев: Қазақстан мен Қытайдың берік қарым-қатынасы – табысты ынтымақтастық кепілі
АСТАНА. KAZINFORM – Қытайдың ең ірі басылымы China Daily Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Қазақстан мен Қытайдың берік әрі сенімді қарым-қатынасы – табысты ынтымақтастықтың кепілі» атты мақаласын жариялады. Kazinform осы материалдың бейресми аудармасын оқырмандар назарына ұсынады.
Ғасырлардан тамыр тартатын қазақ пен қытайдың тату көршілік қарым-қатынасы өзара сенім, қолдау мен түсіністікке арқа сүйейді.
Бүгінгі таңда осынау берік достық байланыстарымыз стратегиялық серіктестік пен мемлекетаралық ынтымақтастықтың үлгісіне айналды.
Бізді бейбіт және тату көршіліктің символына айналған 1700 шақырымға созылатын ортақ шекара біріктіреді. Жоғары деңгейдегі сапарлар мен екі ел арасындағы белсенді саяси диалог мәңгілік әрі жан-жақты стратегиялық серіктестік рухын күшейте түседі.
Қытай әлемдік деңгейдегі көрнекті саясаткер саналатын Төраға Си Цзиньпиннің салиқалы басшылығымен таңғаларлық табыстарға қол жеткізді. Бұл жақын көршілеріне, соның ішінде Қазақстанға керемет тың мүмкіндіктерге жол ашып отыр.
Болашағынан көп үміт күттіретін жаңа кезеңге қадам басқан кезде уақыт тезінен өткен серіктестігіміздің қаншалықты мықты әрі терең екенін түйсіну өте маңызды. Келешекке көз тіккен ортақ мұрат пен барлық бағытта ынтымақтастықты кеңейту арқылы соңғы жылдары өзара ықпалдастығымыз ерекше қарқын алғанына бәріміз куәміз.
Жаһанды жайлаған экономикалық сын-қатерлерге қарамастан елдеріміздің сауда-экономикалық байланыстары айтарлықтай дамып келеді. 2024 жылы екіжақты сауда-саттық көлемі 44 миллиард долларға жетті. Бұл – тарихи меже. Осылайша, Қытай Қазақстанның ең ірі сауда-экономикалық серіктесі ретінде позициясын күшейтті.
2005 жылдан бері қытайлық кәсіпорындар Қазақстанға 27 миллиард доллардан астам инвестиция құйды. Бүгінгі таңда қытай капиталының үлесі бар алты мыңға жуық компания жұмыс істейді. Олар еліміздің технологиялық тұрғыдан дамуына ықпал етіп, өнеркәсіпті жаңғырту ісінде маңызды рөл атқарады.
Қазақстан мен Қытай – Ұлы Жібек Жолы заманынан бері бір-бірімен біте қайнасқан тағдырлас елдер. Қазір біз осы тамырластықтың негізінде жаңа күре жолдар салуға кірістік. Президент Си Цзиньпиннің алғаш рет 2013 жылы Астанада жариялаған «Бір белдеу, бір жол» бастамасы тарихи ықпалдастықтың жарқын мысалы саналады.
Сауда және көлік бағыттарының заманауи желісі Қазақстанның Еуразия құрлығындағы басты транзит торабы ретінде рөлін күшейтіп, Қытайдың экономикалық қуатын паш етті.
Транскаспий халықаралық көлік бағдарының немесе Орта дәліздің өркендеуі – біздің ортақ күш-жігеріміздің нәтижесі. Бұл – Қытай, Орталық Азия және Еуропа арасында үздіксіз жүк тасымалдауға мүмкіндік беретін анағұрлым қысқа әрі орнықты көлік бағыты.
2024 жылы «Достық – Мойынты» учаскесінде қосымша теміржол желісінің іске қосылуы Қазақстан арқылы Қытай – Еуропа дәлізімен бес есе көп жүк жөнелтуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ өткен жылы қытайлық серіктестерімізбен бірге Сиань қаласында сауда-логистика орталығын аштық. Нәтижесінде өзара көлік байланыстарымыз айтарлықтай нығайды.
Теңіз саласындағы серіктестік те ерекше маңызға ие. Қазақстанның Ақтау портында Қытайдың Ляньюньгань портының әкімшілігімен бірге контейнер хабының құрылысы аяқталды. Бұл, өз кезегінде, Орталық Азия мен Каспий аймағына логистикалық қызметтің барлық түрін ұсынатын контейнер флотын құруға ықпал етті.
Мұнай-газ секторы әрқашан біздің экономикалық байланыстарымыздың арқауы болған. Қазақстан – Қытай мұнай құбырын кеңейту, мұнай өңдеу зауытын жаңғырту және мұнай химиясы кәсіпорындарын салу осы саладағы ортақ жобаларымыздың бір парасы ғана.
Ауыл шаруашылығы саласындағы ынтымақтастығымыз да белсенді дамып келеді. Былтыр Қазақстаннан Қытайға жөнелтілетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорты 10 пайызға ұлғайды. Қытай инвесторлары көкөніс, дәнді дақылдар, жүгері және мақта секілді ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өндейтін ірі жобаларды жүзеге асыру мүмкіндіктерін белсенді қарастырып жатыр.
Серіктестігіміз тек экономикамен шектелмейді. Қос халықтың мәдени байланыстары бұрыннан берік болған. Былтыр Қытайдағы Қазақстан туризмі жылы табысты өтті. Ал 2025 жылды «Қазақстандағы Қытай туризмінің жылы» деп жарияладық. Екі елдің салт-дәстүрімен, тарихымен және табиғатымен танысуға мүмкіндік беретін бұл бастама туризм саласындағы қарым-қатынасымызды жаңа деңгейге көтереді.
Дипломатиялық тұрғыдан Қазақстан мен Қытай Шанхай ынтымақтастық ұйымының аясында тығыз жұмыс істеуге бейіл.
ШЫҰ тұрақтылыққа, экономикалық дамуға және мәдени алмасуға дәнекер болып, Еуразиядағы көпжақты ынтымақтастықтың негізгі алаңына айналды.
Ұйымның негізін қалаушы елдер ретінде Қазақстан мен Қытай өңірді жан-жақты дамыту ісіне ШЫҰ әлеуетін толық пайдалану үшін бірге жұмыс істеп жатыр.
Қытайдың қазіргі төрағалығы аясында ШЫҰ өңірлік қауіпсіздікті нығайтуға, экономикалық интеграцияны тереңдетуге және мәдени-гуманитарлық байланыстарды күшейтуге ерекше мән беріп отыр. Аталған басымдықтар Қазақстанның өз аймағымызға қатысты ұстанымымен барынша үндеседі.
Тяньцзинь қаласында өтетін ШЫҰ-ның тарихи саммиті ұйымның алдағы даму траекториясын айқындайды. Басқосу өзекті жаһандық мәселелер бойынша стратегиямызды үйлестіріп, институттық реформаларды ілгерілетуге айрықша мүмкіндік береді.
Саммит қазіргі алмағайып заманда ШЫҰ-ның әлемдегі тұрақтылықты сақтауға елеулі үлес қосатын бірлестік ретіндегі рөлін нығайта түсеріне сенімдімін. Қазіргі жағдайда Шанхай ынтымақтастық ұйымының өзара құрметке және бірге дамуға негізделген ұстанымының өзектілігі бұрынғыдан бетер арта түсті.
Президент Си Цзиньпин дұрыс атап өткендей, Қытай мен Қазақстан – жаңғыру жолындағы серіктер. Екі ел ортақ мұрат пен үйлесімді әрекет арқылы көптеген заманауи сын-қатерлерді еңсеруге болатынын шартарапқа дәлелдеп, көпке үлгі көрсетеді.
Қазақстан мен Қытай қазір жаңа тарихи кезеңнің тоғысында тұр. Сол себепті біз қос мемлекеттің ортақ мақсаты, бір-біріне деген құрметі және бірлескен стратегиядан айнымауы өзара серіктестігімізді жаңа жетістіктерге бастайтынына сенімдіміз. Мұның игілігін елдеріміз ғана көріп қоймайды, сонымен бірге бұл тұтас өңірдің, тіпті бүкіл әлемнің өсіп-өркендеуіне септігін тигізеді.
