Түркияда жүргізушілерге қойылатын талап қоғамда дау тудырды
АСТАНА. KAZINFORM – Түркияда тағы да бір ерекше әрі жаңа бастама көтерілді. Жүргізуші куәлігін алу үшін адамның IQ деңгейі 79-дан жоғары болуы қажет, деп хабарлайды Kazinform агенттігінің меншікті тілшісі.
Бұл жаңалық әлеуметтік желілерде лезде таралып, мемдер, әзілдер мен наразылық толқынын тудырды. Бірақ бұл «жаңалық» шын мәнінде жаңа емес, бұл ереже Түркияда шамамен 10 жылдан бері қолданыста екен.
Не өзгерді?
Шын мәнінде ештеңе өзгерген жоқ – тек бұл тақырыпқа деген назар артты. Қазіргі кезде бұқаралық ақпарат құралдары сілтеме жасап жатқан құжат 2015 жылы қабылданған. Аталған құжатқа сәйкес, мынадай диагнозы бар адамдарға жүргізуші куәлігі берілмейді:
ақыл-ой кемістігі (IQ 79-дан төмен),
деменция,
ауыр психикалық аурулар,
эпилепсия,
көру, есту, үйлестіру қабілетінің күрделі бұзылуы,
алкогольге немесе есірткіге тәуелділік.
Бұл жаңалық емес, бұрыннан бар медициналық регламенттің бір бөлігі.
Ал IQ тесті енді міндетті ме?
Жоқ, бұл жерде де міндетті тесттер немесе логикалық тапсырмалар қарастырылмаған. Шешімді дәрігер қабылдайды. Медициналық тексеріс кезінде дәрігер үміткердің жалпы психикалық және когнитивтік жағдайын бағалауы тиіс. Егер қандай да бір күмән туындаса, адамды психиатрға немесе невропатологқа жібереді. Сол жерде тереңірек диагностика, соның ішінде IQ деңгейін тексеру де жүргізілуі мүмкін.
Бұл не үшін қажет?
Мақсат – жолдағы қауіпсіздік. Жүргізуші тек көлікті басқаруды ғана емес, сонымен қатар тез әрекет етуді, логикалық ойлауды және жол жағдайын дұрыс бағалауды білуі керек. Когнитивтік қабілеті бұзылған адамдар бұл міндетті толық орындай алмайды, сондықтан олар жолда қауіпті болуы мүмкін.
Қоғам қалай қабылдады?
Түркиядағы әлеуметтік желілерде бұл жаңалықты әзілге айналдырды. Мысалы: «Егер IQ 79-дан төмен болса, кейбір адамдардың қалай көлік қоятынын түсінуге болады» немесе «енді жүргізуші куәлігін таныс дәрігер арқылы алғандар кім екені белгілі болды» деген әзілдер тарады.
Алайда шын мәнінде ешқандай жаппай тексерулер болмайды. Бұл тек айқын мәселелері бар жағдайларға арналған сүзгі. Көлік жүргізушілерінің басым бөлігі бұрынғыдай стандартты медициналық тексеруден өтеді және қосымша талаптармен бетпе-бет келмейді.
Бұған дейін Түркияда жол-көлік оқиғаларынан болатын өлім-жітімді азайту мақсатында жазаны күшейту, қауіпсіздік стандарттарын арттыру және ағартушылық бағдарламаларды дамыту ұсынылған болатын.
Айта кетелік ЕҚДБ Түркияда әйелдер мен жастардың жұмыспен қамтылуын қолдауға €75 млн бөледі.
