Қауіпті самокаттар: Қазақстанда жол апаты неліктен көбейіп кетті және оны қалай тоқтатуға болады
АСТАНА.KAZINFORM – Электрлі самокат пен электр велосипедтері қала өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Бірақ олардың кең тарауымен қатар, жазатайым оқиғалардың саны да артып келеді. Президент өз Жолдауында бұл мәселеге де назар аударды. Неліктен бұлай болып жатыр, заң жүзінде қандай шаралар бекітілген, ал сарапшылар қандай ұсыныс айтады, Kazinform тілшісінің материалында.
Әлеуметтік желілерде самокат жүргізушілерінің ереже бұзуы жиі талқыланады. Жақында Алматыда самокат мінген жасөспірімдер бала арбасына соқтығысса, тағы бір оқиғада екі қыз автобус астына түсіп кетті.
Қайғылы жағдайлар да болды: қала тұрғыны күйеуін скутер мінген жүргізуші қағып кеткенін, кейін оның көзінен ұрғанын айтты. Ер адамға үш сағатқа созылған ота жасалды, бірақ оның көзін құтқару мүмкін болмады, ол мүгедек болып қалды.
Мұндай мысалдар күн санап артып келеді.
Жүргізу ережелері
2023 жылы Қазақстанда электр скутерлерін пайдалануды реттейтін жаңа заң қабылданды. Құжатқа сәйкес, электроскутер максималды жобалық жылдамдығы 25 км/сағ-қа дейінгі көлік құралы ретінде танылды. Олардың қозғалатын орындары белгіленіп, жүргізушілерге қойылатын талаптар мен тыйымдар белгіленді.
Электрлі скутерлердің велосипед жолдары мен жолақтарымен жүруіне рұқсат етіледі. Олар болмаған жағдайда белгіленген ережелерді сақтай отырып, жол бөлігінің оң жақ жиегімен жүруге рұқсат етіледі.
Негізгі талаптардың қатарында 18 жасқа толу, кез келген санаттағы жүргізуші куәлігі, міндетті түрде бекітілетін бас киім, ал қараңғыда жолда көрінуді қамтамасыз ететін шағылыстыратын элементтердің болуы шарт. Тротуарлар мен жаяу жүргіншілер жолдарында қозғалыс 6 км/сағ аспайтын жылдамдықпен ғана рұқсат етіледі.
Сонымен қатар, кикшеринг компаниялары жаяу жүргіншілер мен саябақтардың белгілі бір жерлерінде электр скутерлерінің жылдамдығын шектеуге міндетті. Осы мақсатта құрылғыларда мұндай аймақтарға кіру кезінде жылдамдықты автоматты түрде азайтуға мүмкіндік беретін кірістірілген GPS сенсорлары бар.
Алайда, ҚР Ішкі істер министрлігі Әкімшілік полиция комитетінің төрағасы Қайсар Сұлтанбаев бұл жүйе іс жүзінде әлі қолданылмай отырғанын айтты.
— Бүгінгі күннің басты мәселелері қандай? Бұл тротуарлардағы қозғалыс, жылдамдықты сақтамау. Осы кикшерингтік компаниялардың басшылары бір уақытта бізге тротуарларда скутер пайдаланылса, олар жылдамдықты 6 км/сағ-тан асырмаймыз деп уәде берді. Алайда бүгінде бұл міндет орындалмай отыр. Сондықтан аталған серіктестіктердің басшыларына заң аясында шара қолданылатын болады. Оған қоса, бәріңіз көріп отырсыздар – бұл мотороллерлерді қолданғаннан кейін кез келген жерде тастап кетеді, олар жаяу жүргіншілерге кедергі келтіреді және жалпы, осыған байланысты тәртіпсіздік бар, - деді Қайсар Сұлтанбаев.
Оның айтуынша, Ішкі істер министрлігі әкімдіктермен бірлесе отырып скутерлерді қоятын арнайы орындарды белгілеу туралы өтінішпен компанияларға хабарласқан, бірақ бұл жұмыс соңына дейін аяқталмаған.
Заңбұзушылықтар мен айыппұлдар
Электр скутерлеріне қатысты заңбұзушылықтардың көбі көліктің бұл түрі ең танымал Алматы қаласында тіркеледі. Қалалық полиция басқармасының мәліметінше, жыл басынан бері 16 мыңнан астам оқиға тіркелген. Тәулігіне мыңнан астам жағдай анықталады: жол бойында арнайы шлемсіз жүруден бастап бағдаршамның қызыл түсіне өтіп кетуге дейін.
Көбінесе скутерлерді жаяу жүргіншілер мен автокөлік жүргізушілеріне қауіп төндіретін жаяу жүргіншілер жолында немесе жолдарда қалдырып кететін жағдайлар жиі кездеседі. Мұндай көліктер мамандандырылған тұрақтарға жіберіледі.
Мәселе астана үшін де өзекті. Астана қалалық ІІД Әкімшілік полиция басқармасы бастығының орынбасары Махамбет Төлешов негізгі заңбұзушылықтарды кәмелетке толмаған жастар жасайтынын айтты: олар жол бөлігінде шлемсіз жүреді, көше қиылыстарынан өту және бағдаршамның қызыл түсіне өту ережелерін бұзып, жолдың екінші және үшінші жолақтарына шығып кетеді.
Жауапкершілік бөлігінде айыппұлдар қарастырылған: жолаушылар мен жүктерді тасымалдау үшін – ӘҚБтК-нің 593-бабы бойынша (5 АЕК), өзге де жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін – ӘҚБтК-нің 620-бабы бойынша (ескерту немесе 3 АЕК көлемінде айыппұл салу).
Ішкі істер министрлігінде де электр скутерлерін міндетті тіркеуге алу мәселесі талқыланып жатыр, бірақ әлі шешім қабылданған жоқ.
Бұл мәселені Президент те көтерді
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ел халқына Жолдауында электр скутері мәселесіне ерекше назар аударды.
Ол екі жыл бұрын олардың жаяу жүргіншілер жолдарында қозғалысын шектейтін заңнамаға түзетулер енгізілгенін еске салды.
– Бірақ қоғамдық орындардағы жағдай айтарлықтай өзгерген жоқ, азаматтарға әлі де қауіп төніп тұр, – деді Мемлекет басшысы.
Мемлекет басшысының айтуынша, бүгінгі таңда осы саланы реттейтін заңнамалық түзетулер дайындалды, олар кешіктірілмей қабылдануы тиіс.
Жол қозғалысы қауіпсіздігі қауымдастығының президенті Арсен Шақуов ҚазАқпарат тілшісіне берген сұхбатында Алматыда және басқа да қалаларда электроскутерлердің қатысуымен болатын апаттардың неліктен жиілеп кеткенін түсіндірді.
Оның айтуынша, басты себеп - ережелерді білмеу және оны орындағысы келмеу.
— Көп жағдайда скутер жүргізушілерінің өздері кінәлі. Тек олар жолға іргелес велосипед жолдарында жүрген кезде көліктер оларға бағдаршамнан өтуге рұқсат беруі керек. Бірақ көлік жүргізушілері ереже бұзып, мұндай сәттерді елемейді. Алайда оқиғалардың басым бөлігі скутер жүргізушілеріне қатысты, — деп атап өтті сарапшы.
Оның пікірінше, заңбұзушылықтардың санын азайту үшін профилактикалық жұмыстарды күшейту керек: олардың қайда мінуге болатынын және қорғаныс құралдарын пайдаланудың маңыздылығын түсіндіру керек.
Сондай-ақ ол электр скутерлерінің жолда күтпеген жерден атып шығатынын және ауыр көліктердің «көрінбейтін жерлерінде» қалуы мүмкін екенін, оның қаншалықты қауіпті екенін атап өтті.
— Қараңғыда электр скутерінің жүргізушісінде шағылыстыратын элементтер болуы керек. Бұл ережелерде бекітілген, бірақ, өкінішке орай, бұл туралы адамдар біле бермейді. Мысалы, мен скутерге мінгенде, жолда көріну үшін әрқашан арнайы шлем мен жилет киемін. Скутершілерді ерікті түрде бұны орындауға мәжбүрлеу мүмкін емес, бәрі олардың жауапкершілігіне байланысты. Әсіресе ауыр жүк көліктерінен аулақ болу маңызды, өйткені олардың көрмей қалатын тұстары көп,– деп түйіндеді ол.
Айта кетейік, Президент биылғы Жолдауында электр самокаттары мәселесіне назар аудару қажеттігін айтты.
