Қайтыс болған салымшының БЖЗҚ шотындағы ақшасы кімге беріледі
АСТАНА. KAZINFORM – Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры Kazinform сауалына жолдаған жауабында қайтыс болған салымшының зейнетақы шотындағы ақша қалай мұраға берілетінін түсіндірді.
Азаматтық кодекстің 1038-бабы бойынша марқұмның атындағы банктер мен шағын қаржы ұйымдарынан алған борышы, несиесі «мұра» болып қалады. Яғни, мұрагерлікті рәсімдеген туыстары төлеуге міндеттеледі. Дәл осы принцип азаматтардың өмір бойы еңбектеніп жинаған зейнетақы жинағына қолданыла ма? Қазақстандықтар зейнет жасындағы туысы қайтыс болған жағдайда БЖЗҚ-дан мұрагерлік қатынастар бойынша қандай да бір өтемақы талап ете ала ма?Талап ете алатын болса, ол қандай төлемақылар?
БЖЗҚ бұл сұраққа мынандай жауап берді.
«Жеке зейнетақы шоттарындағы ақша салымшының меншігі және салымшы қайтыс болғаннан кейін де БЖЗҚ-да мерзімсіз сақталады. Тиісінше, олар мұраға қалдырылады. ҚР Әлеуметтік кодексінің 40-бабының 1-тармағы бойынша міндетті зейнетақы жарналарының салымшылары өздерінің зейнетақы жинақтарын өсиет етуге құқылы. Өсиет болмаған кезде мұрагерлік заң бойынша күшіне енеді», - деп жазылған жауапта.
Әуелі қайтыс болған салымшының заңды мұрагерлері алты айдың ішінде жергілікті нотариуске бару керек.
«ҚР Азаматтық кодексіне сәйкес мұрагер төлемдерді алу үшін мұра ашылған жер (салымшының қайтыс болған мекенжайы – ред.) бойынша нотариусқа мұраны қабылдау туралы өтініш беруі тиіс. Мұны мұра қалдырушы қайтыс болған күннен бастап алты ай ішінде жасау керек екенін ескерген жөн. Нотариустар «Е-нотариат» жүйесі арқылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан қайтыс болған адамның жеке зейнетақы шотындағы ақша қалдықтары мен қозғалысы туралы мәліметтерді онлайн режимде сұрата алады.
Заңды мұрагерлер нотариуста ресімделген мұра құжаттарын алып БЖЗҚ-ның кез келген бөлімшесіне жүгінеді. Жеке өтінішпен жүгіну мүмкіндігі болмаса, нотариус арқылы сенім білдірілген тұлғадан немесе поштамен жіберуге болады», - делінген министрлік мәліметінде.
Сондай-ақ, жауапта салымшының отбасы мүшелеріне марқұмның жеке зейнетақы шотынан жерлеу рәсімдерінің шығыны ретінде 94 айлық есептік көрсеткіш (347 048 теңге – ред.) мөлшерінде біржолғы төлем жүргізілетіні айтылған. Бұл төлем жүргізілгеннен кейін шотта қалған ақша ең төменгі зейнетақы мөлшерінен аспайтын болса, ол қалдық та марқұмның отбасы мүшелеріне жерлеуге арналған төлем ретінде беріледі.
Ұлттық заңнамада мұрагерлік рәсімдеу қайтыс болған адамның активіне иелік етумен бірге мойнындағы қарыз міндеттемелерін де арқалауға міндеттейді. Яғни, артында қалған несиесін өтеуден баста тартып, зейнетақы шотындағы ақшасын алу мүмкін емес. Марқұмның банк пен қаржы ұйымы алдындағы борышын өтеуден бас тартсаңыз, атындағы мүліктерді иелену құқығынан да бас тартуыңыз керек
Қор мамандары қайтыс болған салымшының артында бірнеше мұрагері қалса, мұра қалай бөлінетінін түсіндірді.
Заң бойынша мұрагер болу құқығын бiрiншi кезекте мұра қалдырушының балалары, оның iшiнде ол қайтыс болғаннан кейiн тiрi туған балалары, сондай-ақ, мұра қалдырушының жұбайы (зайыбы) мен ата-анасы тең үлеспен алады.
Екiншi кезекте мұра қалдырушының бiр әке, бiр шешеден туған және әкесi немесе шешесi бөлек аға-iнiлерi мен апа-қарындастары (сiңлiлерi), сондай-ақ, оның әкесi жағынан да, анасы жағынан да атасы мен әжесi - тең үлеспен алады.
Үшiншi кезекте мұра қалдырушының әкесiмен бiрге туған ағалары мен апалары, нағашы ағалары мен нағашы апалары тең үлеспен алады.
Төртiншi кезектегi мұрагерлер ретiнде үшiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар - мұра қалдырушының арғы аталары мен әжелерi.
Бесiншi кезектегi мұрагерлер ретiнде төртiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар - мұра қалдырушының туған немере iнi-қарындастарының, жиендерiнiң балалары (шөбере iнi-қарындастары, жиеншарлары) және оның аталары мен әжелерiнiң туған аға-iнiлерi мен апа-қарындастары (сiңлiлерi).
Алтыншы кезектегi мұрагерлер ретiнде бесiншi туыстық дәрежесiндегi туыстар - мұра қалдырушының шөбере iнi-қарындастарының, жиеншарларының балалары, оның немере аға-iнiлерi мен апа-қарындастарының (сiңлiлерiнiң) балалары және оның екi атадан қосылатын аталары мен әжелерiнiң балалары шақырылады.
Жетiншi кезектегi мұрагерлер ретiнде мұра қалдырушымен кемiнде он жыл бiр отбасында тұрған мұра қалдырушының өгей әкесiне не өгей шешесiне ерiп келген аға-iнiлерi мен апа-қарындастары (сiңлiлерi), өгей ұлдары, өгей қыздары, өгей әкесi және өгей шешесi шақырылады.
