Өскеменде әбден толған ескі полигонға қоқыс қашанғы төгіле бермек
ӨСКЕМЕН. KAZINFORM — Өскемен қаласында жаңа қоқыс полигоны қажеттігі мәселесі өзектілігін жоймай тұр. Қала халқының саны өскен сайын онсыз да толып тұрған ескі полигонға қалдықтар сыймай жатыр. Kazinform тілшісі мәселенің мәнісіне үңіліп көрді.
Жаңа полигон неге салынбады
68 жыл бойы жұмыс істеп келе жатқан ескі полигонның жабылуы туралы мәселе 2020 жылы көтерілген. 2022 жылы Еуропалық қайта құру және даму банкімен полигонды жаңарту жобасын 2024 жылдың соңына дейін аяқтау жөнінде келісім жасалған. Алайда жоба құнының қымбаттауына байланысты жоба іске аспай қалды.
Редакция сауалхатына жауап жолдаған қалалық ТҮКШ бөлімінің мәліметінше, жаңа полигон салу үшін 5 жер учаскесі қарастырылғанымен, нақты таңдау жасалмаған. Полигон орнын белгілеу үшін утилизация әдісін анықтау, қажетті аумақты есептеу, инженерлік-геологиялық ізденістер жүргізу қажет.
— Қазіргі уақытта облыстық деңгейде ШҚО табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы инвестициялық жобаларды қарастыру аясында қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу тәсілін анықтау бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр, — деп хабарлады ведомство өкілдері.
Бұдан шығатын қорытынды жұмысты тежеп тұрған негізгі фактор — жер таңдау емес, жобалау кезеңіндегі нақтылықтың жоқтығы мен инвестиция тартудың кешеуілдеуі.
Осы ретте, ескі полигонды уақытша пайдалану қанша жылға созылуы мүмкін деген заңды сұрақ туындайды.
Толымдылығы шегіне жеткен полигонда қалдықтар қазір «биіктік тәсілімен» жиналып жатыр. Яғни, жаңа алаң бөлінбей, қоқыс қабаттап төгіледі. Қала әкімдігінен бұл әдіс жаңа полигон іске қосылғанға дейін уақытша шешім болатынын мәлім етті.
— Тахеометриялық түсірілім нәтижесінде полигонның әлі қалдық қабылдайтын белгілі бір көлемі бар екені анықталды. Қолданылып отырған биіктік тәсілі шамамен үш жылға дейін созылуы мүмкін, — делінген әкімдік ақпаратында.
Қазірдің өзінде полигонда 7 млн тоннадан астам қоқыс жиналған. Яғни бұл экологиялық бақылауды күшейтуді, топырақтың ластану тәуекелдерін мұқият бағалауды қажет етеді.
Өскемен қалалық қоғамдық кеңестің мүшесі Серік Оразбайұлы бұл мәселенің жылдар бойы шешілмеуін жүйелік кемшілік ретінде бағалады.
— Халқы көбейіп келе жатқан қала үшін жаңа қоқыс полигонын салу мәселесінің шешілмеуі — өте өзекті мәселе. Жыл сайын 60–70 мың тонна қоқыс шығарылады. Біз мұны жылдар бойы айтып келеміз, бірақ мәселе күрделене түсуде, — деді ол.
Үйлердегі қоқыс уақтылы шығарылмайды
Өскеменде қоқыс шығарумен айналысатын негізгі екі компания бар: «Өскемен-Тазалық» және «Өскеменспецкоммунтранс». Бұдан бөлек, тек заңды тұлғаларға қызмет көрсететін бірнеше ұйым жұмыс істейді.
Алайда тұрғындар контейнерлердің уақтылы тазаланбайтыны мен ауладағы антисанитарияға жиі шағымданады.
— Не үшін ақша төлеп отырмыз?! Балаларымыз күнде күлімсі иісті иіскеп өтеді. Үйілген қоқысты үнемі кешігіп шығарады. Оның үстіне қойылған контейнер саны да аз, — дейді қала тұрғындары.
Компания өкілдері мәселенің бір себебін үйлерде тұратын халықтың нақты санын білмеумен байланыстырды.
— Келісімшарт жасаған тұрғындардың көпшілігі үйде тұратын адам санын аз қылып көрсетеді. 14 жасқа дейінгі балалар тіркеуге алынбайды. Сондықтан контейнер тек тіркеудегі ересек адамдар санына есептеледі. Бұл контейнерлердің шамадан тыс әрі тез толуына әсер етеді. Қалалық маслихаттың шешімі бойынша бір контейнер 150 адамға есептелген. Біз бір мекенжайда қанша адам тіркеуде тұрғанын біле алмаймыз. Бұл ақпаратты бізге жергілікті атқарушы органдар беруі тиіс, — деді «Өскемен-Тазалық» ЖШС директорының орынбасары Назгүл Сейтенғазина.
Тұрғындардың қоқыс тастау мәдениеті нашар
Мүлік иелері бірлестігінің төрағалары мәселе тек қызмет көрсетушіде еместігін айтады.
— Біз ақпараттық түсіндіру жұмыстарын үнемі жүргіземіз, әлеуметтік желілерде, мессенджер чаттарында ескертулер жібереміз. Жалпы, қоқыс уақытында шығарылады. Әсіресе жазда қауын-қарбыз маусымында қоқыс тез жиналады. Кейде техниканың бұзылуы немесе жүргізуші жетіспеуі салдарынан бір күн кешігуі мүмкін. Бірақ өте сирек, — деді Есенберлмн көшесіндегі үйлердің мүлік иелері бірлестігінің төрағасы Сержан Әділбеков.
Оның айтуынша, ең үлкен проблема тұрғындардың ірі қатты қалдықтарды контейнерге тастай салуы.
— Үй жөндеуден қалған ірі құрылыс материалдарын да лақтырып кетеді. Бір-екі жағдайда иесін анықтап, қайтарып алдырттық. Бірақ көбіне анықтау мүмкін емес. Қоқыс жинайтын компаниялардың міндетіне жатпайтын ірі қалдықтарды бірнеше үй бірігіп шығарып тұруға тура келеді. Тұрғындар да өз аулаларына жаны ашып, ұқыпты пайдаланса дейміз, — деді ол.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін айтар болсақ, Өскемендегі қоқыс полигоны мәселесін уақытша шаралармен ғана ұстап тұруға келмейтіні аңғарылды.
Қалдық көму көлемінің артуы, жобаны дайындаудағы кідіріс және инфрақұрылымның тозуы қаланың тұрақты дамуына теріс әсер ететін факторға айналып отыр.
Сондықтан жаңа полигон мен қайта өңдеу кешенін салу тек экологиялық қауіпсіздік үшін ғана емес, шаһар дамуының ұзақмерзімді жоспары үшін де маңызды қадам болмақ.
Еске салсақ, осыған дейін Ақтөбе экологтері полигон жанына қоқыс төгу дерегін тексеретіні хабарланған.
