1 шілде. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 1 шілдеге арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

1929 жылы Қызылордада «Сыр бойы» газетінің алғашқы саны шықты. Газет бір емес, бірнеше рет атауын өзгертті — «Ленин туы», «Ленин жолы», содан кейін «Сыр бойы» бұрынғы атауына қайта оралды.

Газет «Құрмет белгісі» орденімен, «Алтын Жұлдыз» ұлттық журналистік жоғары марапатымен марапатталды.

1958 жылы Қазақ темір жолы құрылды. Ұзындығы 11 мың шақырымнан асатын ол 15 тармақтан тұрды және Қазақстанды Сібірмен, Оралмен, Еділ бойымен, Қырғызстанмен және Орта Азиямен байланыстыратын барлық магистральды біріктірді.

1967 жылы «Алматыкултбытстрой» ААҚ (бұрынғы «Алматыкултбытстрой» тресі) құрылып, Алматы қаласының мақтанышы саналатын бірқатар бірегей нысандарды салды. Олардың ішінде ең маңыздылары: әуежайдың вокзал ғимараты, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мұражайы, Үкімет ғимараты, аппараттық-студия кешені, цирк ғимараты, Ә.Қастеев атындағы өнер мұражайы, «Қазақстан» қонақ үйі, Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті, «Алматы» қонақ үйі т. б. бар.

1988 жылы күнделікті «Алматы ақшамы» газетінің алғашқы саны шықты. Газеттің алғашқы бас редакторы И.Бейсебаев болды. Газет Алматының әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірін қамтиды.

1993 жылы Қазақстан Республикасы мен Катар Мемлекеті арасында дипломатиялық қатынастар орнату туралы Бірлескен коммюникеге қол қойылды.

Катар мемлекеті Азияның оңтүстік-батысындағы аттас түбекте орналасқан және үш жағынан Парсы шығанағының суларымен жуылады. Ауданы — 11 586 км². Ресми тілі — араб тілі. Астанасы — Доха. Валюта — Катар риалы. Мемлекет басшысы — әмір. Мұрагерлік билеуші ​​​​Әл-Тани әулетінің ішінде ер тұқымы арқылы жүзеге асырылады — әмір тағына заңды мұрагерді тағайындайды.

1994 жылы Алматыда қазақ жауынгері Райымбекке кесененің ашылуы болды.

Райымбек Түкеұлы (1705-1785) — Аға жүздің албан руынан шыққан жауынгер, Қаратау мен Жетісу төңірегін жоңғарлардан азат ету жолындағы күрес басшыларының бірі. Торайғыр мен Сөгеті тауларының арасындағы Ойран төбе жеріндегі шайқаста ерекше көзге түсті. Райымбек жоңғарларды қазақ жерінің оңтүстік-шығыс шекарасынан біржола қуып шығаруда үлкен рөл атқарды. Оның белсене атсалысуымен Текес, Қарқара өзендері бойындағы шекаралар анықталды. Ол Нарынқолда орнатқан алып қызыл стела қазақ-қытай шекарасын белгілеу кезінде ескерткіш белгі болды.

1994 жылы қазақстандық ғарышкер Талғат Мұсабаев бортинженер болып ғарышқа ұшты. Ұшу 126 күнге созылды. Ұшу барысында жалпы ұзақтығы 11,07 минут болатын 2 ғарыштық серуен орындалды.

1996 жылы Щучье қаласында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері үшін кіші командалық құрамды даярлау мақсатында Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Кадет корпусы ашылды. 2000 жылы бұл оқу орнына Шоқан Уәлихановтың есімі берілді.

2013 жылы «Қазмедиа орталығы» ғимаратында тұңғыш мемлекеттік «Kazsport» спорт телеарнасы ашылды. Тұжырымдама бойынша Kazsport салауатты өмір салтын насихаттауға, бұқаралық спорт мәдениетін дамытуға және ұлттық спорт түрлерін насихаттауға бағытталған. Трансляция «Otau TV» ұлттық цифрлық спутниктік желісі және «Alma TV», «ID TV», «Digital TV», «ICON TV» және т. б. ірі кабельдік операторлары арқылы жүзеге асырылады.

2015 жылы «Сағып» шаруа қожалығында дайындалған павлодарлық қымыз Якутияда өткен «Қымыз — тәңір сусыны» атты бірінші халықаралық байқауда үздіктердің бірі болып танылды. Байқауға Моңғолия, Башқұртстан, Тыва, Қырғызстан елдерінен бие сүтінен жасалған сусын өндірушілер, жергілікті ауыл шаруашылығы кооперативтері мен кәсіпорындар қатысты.

2018 жылы Астанада жаңа «Жетісу» саябағы ашылды, онда жаяу серуендеу әуесқойлары үшін абаттандырылған серуендеу аймағы мен тыныш демалыс аймағы жасалды. Мұнда саябақтың орталық кіре берісінен оңтүстіктен солтүстікке қарай субұрқақтар мен Алматы облысының символы Апорт алаңы, тауларға еліктейтін төбелер, беседкалар бар бас аллея орналасқан. Аллея алты жапырақшадан тұратын Тәңірі алаңымен аяқталады, онда әртүрлі жастағы балаларға арналған ойын алаңдары мен аймақтың рәміздері — күл аллеясы, Тамғалы-тас петроглифтері бар тастар, Шарын каньоны жартастары орналасқан. Алаңның ортасында Қазақстанның аймақтарына еліктеп, хош иісті шөптерден, гүлдерден, сусымалы бұталардан тұратын Қазақстанның картасы бейнеленген. Алаң арқылы импровизацияланған Балқаш көліне құятын сәндік өзен өтеді.

2018 жылы Қазақстанда алғаш рет Ұлттық домбыра күні тойланды. «Қазақ елі» монументі жанындағы алаңда халықтық мерекелер өтіп, мұнда киіз үйлер мен қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарының мұражайы орнатылды. Мұражайға Құрманғазы, Дина Нұрпейісова, Ахмет Жұбанов сынды ұлы тұлғалар, күйшілер ойнаған аспаптар қойылды.

2020 жылы Алматы облысы Ақсу ауданындағы қорғандарды қазу кезінде отандық археологтар сенсациялық жаңалық ашты. Бұлар пазырық мәдениеті өкілдерінің ең оңтүстік жерленген қорымдары болып шықты, бұл Алтай тауындағы ежелгі тайпалардың қазіргі Ресей, Моңғолия және Шығыс Қазақстанның іргелес аумақтарында ғана емес, Жетісуда да өмір сүргенін көрсетеді. Олардың батысқа қарай қоныс аударған көші-қон жолы да анықталды. Археологтардың айтуынша, бұл жолды кейін ғұндар халықтардың ұлы қоныс аударуы кезінде пайдаланған, кейін ол Ұлы Жібек жолының бір тармағына айналған.

2021 жылы Түркияда Ұлттық домбыра күнін тойлауға арналған музыка фестивалі ұйымдастырылды. Оқиғалар Түркия астанасының көрікті жерлерінде — тарихи Эстергон сарайында, Анкара сарайында, Түркістан ғимаратында, Түрік Республикасы Президенті Әкімшілігінің кітапханасында және Түркі тарихи мұражайында өтті.

Ұлттық домбыра күні — қазақ халқының ең көне музыкалық аспабы мерекесі. Бұл дата қазақстандық қоғамды ортақ мәдени құндылықтар төңірегінде топтастыру мақсатында белгіленді.

2021 жылы Халықаралық әуежайда жаңа CIP залы ашылды, оның қызметтерін кез келген адам астаналық әуежайға келген немесе кеткен кезде алдын ала өтінішсіз пайдалана алады және CIP lounge кассасында қызмет ақысын төлей алады. CIP жолаушылары әуе кемесіне отырғызу және багажды алу кезінде әрқашан басымдыққа ие болады.

2023 жылы Астанада өткен «Elord Cup» халықаралық турнирінде боксшы Ермахан Жақпеков әлем чемпионын сенсациялық түрде жеңген болатын. 71 келіге дейінгі жекпе-жекте Жақпеков 2021 жылғы әлем чемпионы жапондық Севон Оказавамен кездесіп, оны төрешілердің шешімімен (3:0) жеңді.

2024 жылы Астанада өткен Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің 24-ші отырысының, сондай-ақ ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің сапары қарсаңында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Синьхуа ақпарат агенттігіне сұхбат берді. Қазақстан басшысы атап өткендей, Қазақстан Қытаймен тығыз әріптестікті жоғары бағалайды. Біздің елдеріміздің қарым-қатынасы берік достық, ортақ тарих пен тату көршілік қарым-қатынастарға негізделген. Жоғары деңгейлі сапарлар тығыз саяси диалогтың айғағы. Өткен жылдың өзінде бірқатар маңызды келісімдерге қол жеткізілді, соның ішінде визасыз режим енгізу, үшінші теміржол өткізу бекетін салу, өзара мәдени орталықтар құру, 2024 жылды Қытайда Қазақстан туризмі жылы деп жариялау, Лу Бань шеберханасын және Қытайдың жетекші университеттерінің филиалдарын Қазақстанда ашу. Бұл ретте Қытай Қазақстанның жетекші сауда және инвестициялық серіктесі ретіндегі ұстанымын дәйекті түрде сақтап келеді. Екіжақты қарым-қатынастың 30 жылдан астам уақытында елдер арасындағы тауар айналымы 100 есеге өсіп, 2023 жылы 41 миллиард долларға жетті, бұл тарихи рекорд.