17 сәуір. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 17 сәуірге арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

АТАУЛЫ КҮНДЕР

Бүкіләлемдік гемофилия күн

Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымы мен Дүниежүзілік Гемофилия Федерациясы бастамасымен 1989 жылдан бастап Дүниежүзілік гемофилия күні жыл сайын аталып өтеді.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

1930 жылы Қазақстанда кезекті халық комиссары және республика прокуроры болып Боран Айтмағамбетов (1901-1938) тағайындалды. Бұл лауазымда ол 2 жылдай жұмыс істеп, репрессия жылдары жазаға ұшыраған.

1991 жылы көркем-әдеби және қоғамдық-саяси «Нива» журналының алғашқы саны жарық көрді. Бұл журналдың ұйымдастырушысы және редакторы ақын, жазушы Владимир Гундарев.

2006 жылы Лондондағы Альберт-холлда «Бабалар әуені» атты қазақ фольклорының мерекесі өтті. Онда «Тілеп» композициясы компакт-дискісінің таныстырылымы болды. Композицияның авторы — белгілі ағылшын композиторы Карл Дженкинс. Жеті бөлімнен тұратын «Тілеп» композициясында қазақтың халық музыкасы, Абай әндері, Қорқыт пен Ықылас күйлері, Тілеп Аспантайұлының қобыз сарыны шебер қиюластырылған. Аталмыш шығарманың таныстырылымына Лондонның симфониялық оркестрі, атақты скрипкашы Марат Бисенғалиев, Финляндияның халық хоры, Астанадағы «Тілеп» қобызшылар квартеті мен қазақ халық аспаптары оркестрі қатысты. Бұл жобаны жүзеге асыруға астаналық кәсіпкер, танымал меценат Сапар Ысқақов мұрындық болды.

2013 жылы Нью-Йоркте Қазақстан Республикасы мен Суринам Республикасының тұрақты өкілдері деңгейінде бірлескен коммюникеге қол қою арқылы екі ел арасында дипломатиялық қатынастар орнатылды. Суринам Республикасы — Латын Америкасындағы мемлекет, Оңтүстік Америка материгінің солтүстік-шығыс бөлігінде. Ауданы — 163,8 мың км2. Астанасы — Парамарибо. Ресми тілі — голланд тілі. Валюта — суринам доллары. Мемлекет және үкімет басшысы — парламент 5 жылдық мерзімге сайлайтын президент (президенттік мерзімдер саны шектелмейді). Вице-президент президентпен бір мезгілде сайланады.

2013 жылы қазақ жеріне, Қазақстан Республикасының елордасы — Астана қаласына Жоғарғы хоккей лигасының чемпионы «Братина» кубогы әкелінді, ол жерден «Братина» жеке көлікпен Қарағанды ​қаласындағы «Қарағанды ​​Арена» мұз спорт сарайына жеткізілді. Кубок аспан мен жерді оны зақымданудан қорғайтын арнайы футлярға салынып саяхаттады. Мұндай сақтық шаралары толығымен негізделген. Кесенің биіктігі бір метр, салмағы шамамен 20 келі. Оның массасының жартысына жуығы күміс. «Братина» алтынмен апталған және құрамында ағаш (жаңғақ) бар.

2014 жылы Қазғарыш Маңғыстау облысының Баутино портында салынған Қазақстан Республикасының жоғары дәлдіктегі спутниктік навигация жүйесінің теңіз жергілікті дифференциалдық станциясын (МЛС) пайдалануға қабылдады. MLDS және GLONASS/GPS ғарыштық навигациялық жүйелерінің жұмыс істеуі туралы ағымдағы ақпарат және болашақта басқару станциясының консоліне алынған GALILEO Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы кемелердің жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

2014 жылы Алматы қаласының шекарасы өзгертілді — жалпы ауданы 23200 га болатын Алматы облысы жерлерінің бір бөлігі, оның ішінде Іле ауданы 604,6 га, Қарасай ауданы қосылды.

2014 жылы Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінде ғарыш аппараттарының ұшуын басқару бойынша оқу-ағарту орталығы ашылды. Бұл оқу-білім орталығының ҚазҰТУ жанынан ашылуы отандық ғарыш саласын дамытудағы басымдықтарға жауап береді.

2017 жылы Бішкекте өткен «Ақ ілбір» VI Ұлттық киносыйлығын табыстау рәсімінде режиссер Ахан Сатаевтың «Анаға апарар жол» фильмі Орталық Азиядағы үздік деп танылды. Бас продюсер Әлия Назарбаева мен режиссер Ақан Сатаевтың бірлескен туындысы «Анаға апарар жол» үш номинация бойынша ұсынылды: «Орталық Азиядағы үздік фильм», «Орталық Азиядағы үздік ер адам рөлі» (актер Әділ Ахметов) және «Үздік әйел рөлі» Орталық Азияда» (актриса Алтынай Нөгербек).

2017 жылы Испанияның орталығындағы Монтес-де-Толедода Орталық Азия көшпенділерінің дәстүрлі баспанасы құрылды. Бұл Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті Қорының Кармен Арнау Муро қорына сыйлығы. Киіз үйдің өлшемдері диаметрі 6,5 метр, биіктігі 4 метр, киіз үй толықтай жиһаздалған, әшекейлері мен қазақ мәдениетінің заттарымен жабдықталған. Киіз үй Лас-Вентас-кон-Пенья Агилерада орнатылды, онда антрополог Кармен Арнаудың жеке қоры және Сібір мен Орталық Азия халықтарының мәдениетін зерттеу мен таратуға арналған екі мұражайдың бірі бар.

2018 жылы Қазақстанда өңдеу өнеркәсібі Одағы ұйымдастырылды. Одақ кез келген деңгейдегі жұмыс топтарында, оның ішінде «Атамекен"ҚР Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының алаңында билік органдарымен диалогта оны ілгерілету үшін елдің өңдеу өнеркәсібін дамытудың негізгі стратегиялық бағыттары бойынша қатысушылардың бірыңғай ұстанымын әзірлеуге ниетті.

2018 жылы Еуропа мен Орталық Азияның несие ақпаратын жеткізушілер қауымдастығы құрылды, ол аймақтағы қаржылық қызметтерге қолжетімділікті жеңілдетеді, сондай-ақ қаржы нарығының дамуын ынталандырады. Бакуде құрылтай құжаттарына Қазақстан, Әзербайжан, Беларусь, Грузия, Қырғызстан, Тәжікстан, Украина және Өзбекстанның несиелік тізілімдері мен бюроларының өкілдері қол қойды.

2019 жылы белгілі ақын-жырау Ұлжан Байбосынова Өзбекстанның Термез қаласында өткен бірінші халықаралық Бахшы (жыраулар) өнері фестивалінің бас жүлдесін жеңіп алды. Бес күн бойы фестиваль Корея, Моңғолия, Малайзия, Мажарстан, Сербия, Башқұртстан, Түрікменстан, Түркия, Әзербайжан, Болгария және Қырғызстан сияқты 74 елден 160-тан астам қатысушыны қабылдады. Фестивальге қатысушылар 30 минуттан аспайтын уақыт ішінде шығармашылық қойылым ұсынуы тиіс болды. Ұлжан Байбосынова «Көрұғлы» жырын орындады. Ташкентте қазақ әйеліне фестивальдің дипломы, мемориалдық мүсіні және ақшалай сыйлық табысталды.

2020 жылы ҚР Президентінің Телерадиокешені «Еріктілер. Тәуекелде» фильмі төтенше жағдай кезіндегі карантиндік ауруханадағы еріктілердің өмірі мен жұмысының эксклюзивті кадрларын ұсынады.

2021 жылы АҚШ-та (Луисвилл) пара жүзуден өткен әлем чемпионатында қазақстандықтар 11 медаль (2 алтын, 7 күміс, 2 қола) жеңіп алды. Жарысқа 20 елден 116 спортшы қатысты.

2024 жылы Қазақстанның Цифрлық даму министрлігі мен SpaceX өкілдерінің кездесуінде Қазақстанда Starlink технологиясын кеңейту және ауыл мектептерін кең жолақты интернетпен жабдықтау мәселесі талқыланды. Қазақстанда 447 ауыл мектебі Starlink технологиясы бойынша интернетпен қамтамасыз етілген. Терминалдар орнатылғаннан кейін мектептердегі интернеттің орташа жылдамдығы 200 Мбит/с жетеді.

2024 жылы Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі мен Ресей Федерациясының Энергетика министрлігі Көкшетау, Семей және Өскемен қалаларында жылу электр станцияларын салу жобалары бойынша ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Тараптар уәкілетті ұйымдарды анықтады: «Самұрық-Энерго» АҚ (Қазақстан) және «ИНТЕР РАО-Экспорт» ЖШС (Ресей).