Африкалық пингвиндер қоректің жетіспеуінен жаппай қырылып жатыр
АСТАНА. KAZINFORM — Оңтүстік Африка жағалауын мекендейтін пингвиндердің жаппай қырылуына азық қорының күрт қысқаруы салдарынан келген аштық себеп болуы мүмкін. Бұл туралы Euronews хабарлады.
Оңтүстік Африка Республикасының Орман шаруашылығы, балық шаруашылығы және қоршаған орта министрлігі мен Эксетер университеті жүргізген жаңа зерттеу 2004-2011 жылдар аралығында шамамен 62 000 африкалық пингвиннің азық тапшылығынан қырылғанын көрсетті.
Ғалымдар бұл түрдің ең маңызды екі көбею аумағы саналатын Дассен және Роббен аралдарында популяция күрт азайғанын ескертеді. Бағалауға сәйкес, сегіз жыл ішінде 2004 жылы ұя салған құстардың шамамен 95%-ы қырылып қалған.
Неліктен африкалық пингвиндер жаппай қырылып жатыр
Африкалық пингвиндер жыл сайын түлейді. Яғни тозған қауырсындарын тастап, жаңасын өсіреді, бұл оларға жылуды сақтауға және су өтпеуіне мүмкіндік береді. Осы кезеңде құстар құрлықта қалуға мәжбүр, сондықтан аңшылыққа шыға алмайды. Түлеу шамамен 21 күнге созылады, сол себепті пингвиндер алдымен жақсылап «май жинауы» керек.
— Бұл құстар эволюция барысында тез қор жинап, кейін түлеп жатқан кезде сол май мен бұлшықет ақуызының көмегімен аштыққа төтеп беруге бейімделген, — дейді Эксетер университетінің докторы Ричард Шерли. — Кейін олар тез қалпына келуі тиіс. Егер түлеудің алдында немесе одан кейін азық тым аз болса, аштыққа төзуге қажет қор жетпей қалады.
Зерттеушілердің айтуынша, соңғы жиырма жылда дәл осы «пингвиндер тап болған қауіп» байқалып отыр, өйткені азық тапшылығы күшейіп, жойылып кетуге шақ тұрған бұл түрге қауіп төндіріп отыр.
Климаттың өзгеруі сардиналардың уылдырық шашуын қалай бұзады
Африкалық пингвиндер негізгі азық көзі сардиналар. Олар соған көбірек тәуелді. Алайда 2004 жылдан бері (үш жылды қоспағанда) Оңтүстік Африканың батыс жағалауындағы Sardinops sagax сардиналарының биомассасы жалпы санының 25%-ына дейін төмендеп отыр.
Зерттеу авторлары мұны Африканың батыс жағалауындағы температура мен тұздылық өзгерістерімен байланыстырады, соның салдарынан балықтардың уылдырық шашуы бұрынғыдай өнімді болмай қалған.
Парниктік газдар шығарындыларынан болған артық жылудың көп бөлігі мұхиттарға әсер етеді, осылайша олар ғаламшардағы ең ірі көміртек сіңірушісіне айналады. Алайда температураның көтерілуі бұл функцияны әлсіретіп, ауқымды көміртегіні жұтқыштан керісінше шығарындылар көзіне айналдыруы мүмкін.
Мамандардың мәліметінше, адам әрекетінен туындаған климаттың өзгеруі салдарынан теңіз бетінің температурасы 1980 жылдардағы онжылдықта 0,06℃ деңгейінен бүгінгі күні онжылдыққа 0,27℃-ге дейін жылдам өскен.
Температура мен тұздылық өзгерістері Оңтүстік Африканың оңтүстік жағалауында сардиналардың уылдырық шашуын анағұрлым табысты еткенімен, негізгі балық аулау батыс жағалауда қалды, бұл «жоғары деңгейдегі балық аулауға» әкелді.
— 2006 жылы уақытша 80%-ға жеткен сардиналарды шамадан тыс аулау, қоршаған орта өзгерістеріне байланысты сардина саны азайған кезеңде, пингвиндердің қырылуын күшейткен болуы мүмкін, — деп қосты доктор Шерли.
Пингвиндер популяциясын қалпына келтіруге не көмектеседі
Ғалымдар сардиналардың уылдырық шашуын жақсарту табиғи жағдайларға байланысты болғандықтан, ОАР пингвиндеріне көмектесу «қиын» екенін мойындайды.
Дегенмен артық аулаумен күресу маңызды алғашқы қадам болуы мүмкін.
Доктор Шерлидің пікірінше, балық шаруашылығын басқару, яғни сардина биомассасы ең жоғары деңгейдің 25%-ынан төмен болғанда оны ауламау және уылдырық шашу кезеңінде ересек балықтардың көбірек тірі қалуын қамтамасыз ету пингвиндердің қалпына келуіне көмектесе алады.
Шешім табиғат қорғау шаралары да болуы мүмкін, олардың бір бөлігі қазірдің өзінде енгізілген. Олардың қатарында: жасанды ұялар орнату, жыртқыштарды бақылау және ересек құстар мен балапандарды қолдан азықтандыру.
Жақында Оңтүстік Африкадағы алты ірі көбею колониясының айналасында ашық теңізде үлкен аумақты торлармен балық аулайтын коммерциялық purse seine әдісін қолдануға тыйым салынды.
Зерттеу аяқталғаннан кейін ғалымдар африкалық пингвиндердің көбею табыстылығын, балапандардың жағдайын, азықтану тәртібін және популяция динамикасын бақылауды жалғастыратынын мәлімдеді.
Бұған дейін Ұлыбританиялық табиғат қорғаушылар Девон графтығында 50 жабайы мысықты табиғи ортаға қайта жіберуді көздеп отырғаны, сол арқылы жойылып кету қаупі төнген бұл жануарларды табиғи мекеніне қайтаруға үміттенетіні хабарланған еді.