Бейбітшілік пен халықаралық құқық: Алматыда БҰҰ-ның 33 жылдығына орай конференция өтті
АЛМАТЫ. KAZINFORM – Алматыда Біріккен Ұлттар Ұйымының 80 жылдығына арналған ғылыми-практикалық конференция өтті.
Биыл Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылғанына 80 жыл болды. 1945 жылы құрылғаннан бері ұйым халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің, адам құқықтары мен тұрақты дамудың негізгі тетігі болып келеді.
БҰҰ-ның Қазақстандағы жаһандық коммуникациялар департаментінің өкілі Властимил Самек ғылыми-конференцияда ұйым үшінші дүниежүзілік соғыстың алдын алу, елдердің даму жолына жәрдемдесу, қақтығыстар мен табиғи апаттар жағдайында гуманитарлық көмек көрсету, сондай-ақ халықаралық құқық пен адам құқықтарын құрметтеу арқылы әділеттілікті қамтамасыз ету үшін құрылғанын атап өтті.
— Соғыс пен қақтығыстар, жаһандық әділетсіздік, экологиялық және климаттық дағдарыс, халықтың жаппай қоныс аударуы, жасанды интеллект, ядролық, биологиялық және химиялық қарудың таралуы сияқты қиындықтарға тап болған кезде біріккен, көпжақты іс-әрекеттен басқа бұл мәселелерді шешудің тиімді жолын айту қиын, – деді ол.
Властимил Самектің айтуынша, 2024 жылдың қыркүйегінде жаһандық мәселелерді шешудегі бағдарлама тәсілдерін жаңарту үшін БҰҰ-ға мүше мемлекеттер болашақ туралы келісім қабылдады. Пакт адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында, халықаралық құқықта және БҰҰ Жарғысында бекітілген бейбіт жұмыс пен тәсілдерге шақырады. Онда қақтығыстардың алдын алуға, бейбітшілікті нығайтуға бағытталған нақты шаралар ұсынылады. Атап айтқанда, пакт адамның негізгі құқықтарының бұзылуынан және халықтың негізгі қажеттіліктерін елемеуден туындайтын қақтығыстардың негізгі себептерін жою бойынша міндеттемелерді қамтиды.
- Климаттың өзгеруіне қарсы күреске де ерекше көңіл бөлініп отыр. Өткен жыл тарихтағы ең ыстық жыл болды және соңғы он жылдың әрқайсысында рекордтық температура тіркеліп келеді. Температураның көтерілуі мен мұздықтардың еруі - апатқа әкелері сөзсіз, бұл туралы Орталық Азиядағы біз жақсы білеміз. БҰҰ Бас хатшысы бұған дейін үкіметтер уәделерін орындап, биыл Бразилиядағы COP30 климаттық саммиті қарсаңында елдің бүкіл экономикасын қамтитын жаңа ұлттық климаттық іс-қимыл жоспарын ұсынуы керек екенін атап өткен болатын. Бұл жоспар жаһандық температураның көтерілуін 1,5 градусқа дейін шектеуі керек, – деді ол.
Властимил Самек Қазақстанның БҰҰ-дағы рөліне тоқталып, оның жаһандық сын-қатерлерді шешуге ұлттық деңгейде қосқан елеулі үлесін атап өтті. Сондай-ақ биыл Қазақстан Республикасының Біріккен Ұлттар Ұйымына кіргеніне 33 жыл толғанын еске салды.
Бұрынғы ҚР Сыртқы істер министрі, Қазақстанның БҰҰ-дағы алғашқы тұрақты өкілі Ақмарал Арыстанбекова Қазақстанның 1992 жылы БҰҰ-ға кіруі жас тәуелсіз мемлекеттің бейбітшілікке, қауіпсіздікке және әлемдік қоғамдастықпен ынтымақтастыққа ұмтылысын білдіретін халықаралық қатынастар тарихындағы маңызды кезең болғанын атап өтті. Айтуынша, ұйымға қосылып, оның жұмысына белсенді қатыса отырып, Қазақстан өзекті халықаралық проблемаларды шешуге, оның ішінде еліміздің мүддесіне кіретін мәселелер бойынша шешімдер қабылдауда өз үлесін қосуға нақты мүмкіндік алды.
- Қазақстанның ядролық қарудан бас тартуы – оның халықаралық аренада танылуына айтарлықтай әсер етті. Бұл шешім ядролық қаруды таратпай, ядролық сынақтарды тоқтатуға нақты үлес болды. Семей қаласының маңындағы ядролық полигонның жабылуы және ядролық қаруы жоқ мемлекет ретінде ядролық қаруды таратпау туралы шартты ратификациялау жаңа тәуелсіз мемлекеттің бейбітшілік пен қауіпсіздікке ұмтылысын көрсетті, — деді Ақмарал Арыстанбекова.
Ол Қазақстанның 1992 жылы БҰҰ-ға ұсынған алғашқы халықаралық бастамасы — Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңес (АӨСШК) қазіргі уақытта Азия құрлығындағы қауіпсіздік пен ынтымақтастықты нығайтудағы маңызды факторға айналғанын атап өтті.
Ақмарал Арыстанбекованың пікірінше, дүниежүзілік ұйымның қызметіне айтылатын сынға қарамастан, БҰҰ – барлық жылдарда трансұлттық сипаттағы жаңа сын-қатерлер мен қауіптерге байланысты мемлекеттердің бірлескен іс-қимылдары үшін жаһандық орталық болып қала береді.
Ал Қытай Халық Республикасының Бас консулы Цзян Вэй 80 жыл бойы БҰҰ бейбітшілікті сақтауда, дамуға ықпал етуде және адамзаттың өркениетін ілгерілетуде маңызды рөл атқаратын әмбебап, беделді және халықаралық ұйым болып қала беретінін атап өтті.
- Қытай мен Қазақстан БҰҰ мүшелері және стратегиялық әріптестер ретінде Біріккен Ұлттар Ұйымын дамыту мәселелерінде ұстанымдары ұқсас және БҰҰ қағидаттары мен жарғыларына негізделген халықаралық қатынастардың негізгі нормаларын қатаң сақтайды деп айтуға болады. Қытай Қазақстан БҰҰ-ға қосылған сәттен бастап жаһандық және өңірлік проблемаларды шешуге өз ұсыныстарын енгізетін және өз өңірінде де, жалпы әлемде де даму мен тұрақтылықты қолдауға белсенді ықпал ететін өңірлік держава ретіндегі рөлін жоғары бағалайды, – деді ол.
Бас консул Қазақстан терроризмге қарсы күресте, адам құқықтарын дамытуда және тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес, балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау, сондай-ақ әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін жақсарту сияқты басқа да маңызды салаларда маңызды рөл атқаратынын атап өтті. Сондай-ақ Цзян Вэй күнделікті өзгерістер болып жатқан құбылмалы әлемде БҰҰ рөлін әлсіретпей, керісінше күшейту қажет екенін айтты.
Іс-шара барысында Францияның Бас консулы Фабрис Неве мен Ресей Федерациясының Бас консулы Дмитрий Тураев та сөз сөйлеп, БҰҰ-ның бейбітшілік пен қауіпсіздікті, сондай-ақ адам құқықтарын сақтаудағы маңыздылығына тоқталды.
Еске салайық, бұған дейін Қазақстанның БҰҰ-дағы алғашқы тұрақты өкілі Ақмарал Арыстанбекованың Кazinform агенттігінің тілшісіне берген сұхбатын ұсынғанбыз.