Қазақтың қандай бренді бар

АСТАНА. ҚазАқпарат - Соңғы кезде дүкендерден «Made in KZ» белгісімен арнайы сөрелерді көзіңіз көп шалған болар?!Осы жылы Елорда күнінің құрметіне Астанада тек қана отандық өнімдер сатылатын «Самғау» сауда орталығы ашылды. Алматыдағы Grand Park орталығындағы өнімдердің де басым көпшілігі еліміздің өз өндірісінен болғандығы қуантады. Демек, бізде бір сауда орнын толықтай алатын сауда белгілері қалыптасып үлгерген. Ендігі демеу - халықтың еншісінде. Осы орайда Қазақстанда жасалып қана қоймай, қазақтың мерейін өсіруге үлес қосып жүрген брендтердің ондығын назарларыңызға ұсынамыз, деп жазады республикалық «Айқын» газеті.

Даяшылардың барлығы - қазақ жастары

Асхана десе, көз алдымызға пласт­масса ыдысқа салынған та­мақ, көз тартарлық интерьері жоқ, тек қана жүрек жалғауға ар­нал­ған жер елестейді. «Қағанатқа» қанағат тұтқан халыққа элиталы асханалардың көбеюі ұнады, рас. Олай дейтініміз, Алматыда биыл ашылған «Перекусити», «Ба­зи­лик» сынды тамақтану орындары бар. Бірақ «Мәдениді» ерекше атап отырған себебіміз - қаза­қы­лық басым. Даяшылардың бәрі қа­ра көздеріміз, мәдениетті әрі әр келушіге ілтипатпен қарайды. Ба­ғалары әдеттегі асханалардан сәл қымбат. Орташа есеппен адам басына - 1000-1500 теңге. «Мә­дени» асхана желісінің басқару­шы­сы Қуаныш Шоңбайдың ай­туынша, бұл асхананы ашуға қал­тасынан ақша жұмсамаған. Ин­весторлар өздері сұранып, қа­ражат құйған. «Бүгінде салынған қаржы көлемі миллион доллардан астам. Алдағы уақытта инвестор­лар жалпы көлемі 5 миллион беру­ге даяр» дейді Қуаныш Шоң­бай. Тағамдарды әзірлеуге жер­гілік­ті азық-түліктер алынады. Әзірге, бұл бренд Алматы және Астана қалаларында ғана. Алдағы уақытта Қазақстанның барлық қаласынан ашу жоспарда бар. Сонымен бірге Дубай мен Нью-Йорк қалаларынан филиалдары ашылмақ.

Toi Driver - өте қажет қосымша
Ұялы телефонға арналған бұл қосымша бүгінде брендке айна­лып келеді. Идея авторлары - 26 жа­сар Жандос Тұрсынбаев пен Ду­ман Молдаханов атты кәсіп­керлер. Осы қосымшаның көме­гі­мен тойдың түр-түрін өткізуді толықтай ұйымдастыруға болады. Барша қазақстандық артистер, визажистер, асабалар, фотог­рафтар мен мейрамхана иелерінің ба­засы жасалған. Сол жерден өзіңіз­дің тұрғылықты жеріңіз, қа­ражатыңызға байланысты іздеп табуға болады. «Тапсырыс беру­ші­лерге қосымша тегін болып қа­ла береді. Ал тапсырыс қабыл­дау­шыларға алдағы уақытта 500 тең­ге етіп, ақылы қылатын ойы­мыз бар» дейді Жандос пен Ду­ман.
Қазақстанда жасалатын IT-жо­балардың 90 пайызын шетел­дік, соның ішінде украиналық мамандар жасайды. Ал Toi Driver-ді өзіміздің қазақ жігіттер жасап шық­қан. Қазақтың тойын қазақ­тан артық кім біледі? Жобаға «Бо­лашақ» бағдарламасымен оқып келген жастар қолұшын бе­ріпті.

Жоғары деңгейге шыққан Sulu сабыны
Елімізде әзірге жалпыұлттық дең­гейге шығып, еуропалық са­па­мен сабын шығаратын кәсі­по­рын әзірге осы ғана. Бастапқыда 350 мың теңге инвестиция салын­ған. Қазір сабынның 25 түрін шы­ғарады. Жасау үшін сабын қай­натудың өзіндік дәстүрі қа­лып­тасқан түрік технологиясын пай­даланады. Жақында ғана «ха­лал» стандартына ие болған. Брен­дтің негізін қалаушы Ерген Сей­себаевтың айтуынша, мем­ле­кет бөлетін субсидиялар мен бағ­дарламаларға қатысып, қолдау тауып отыр. Сабын бағасы 60-380 тең­ге аралығында. Айына 50 тон­наға жуық сабын жасалады. Өт­кен жылы 2 миллионнан астам са­бын сатылған.

Ұлттық киім тігетін «Ерке-Нұр» шеберханасы
Бұл тігін шеберханасы 1997 жыл­дан бері жұмыс істеп келеді. Кез келген киімдерге тапсырыс қа­­былданса да, басым бағыт ұлт­тық киімдерге беріледі. Негізін қалаушы - Фарида Мерха­мит­қы­зы. «Ерке-Нұр» жай ателье емес, өз алдына үлкен компания. Жыл­дық тапсырыс көлемі - 600-1000 киім шамасында. Орташа бағасы - 300 мыңға жуық. Қымбат болу себебін компаниядағылар мата мен заттардың сапасымен, то­лық­­тай қолдан тігілгенімен бай­ланыстырады.

Қазақтың «Құрақ көрпесі»
Құрақ құрау - шыдамдылыққа тәр­биелеп қана қоймай, ысырап­қор­лықтан сақтауға таптырмас әдіс. Ата-салтты сақтап, құрақ көр­пені заманауи үлгіде жасайтын «Құрақ көрпе» компаниясын бірі біл­се, бірі білмес.
Фэшн-индустрияға, дизайн са­ласына мүлдем қатысы жоқ Жа­нар Шораева тәуекелге бел буып, 2013 жылы кәсібін бастаған. Кейін мамандармен бірлесіп жа­сауға кіріседі. Өнімдерін байырғы бұйымдардың көшірмесі деген­нен гөрі, қазіргі заманғы интер­пре­тациясы деген дұрыс болар. Құрақ көрпеден бөлек, «Айна­лайын», «Жаным» секілді принт­тері бар жастықтар жасайды. Көр­пешенің бағасы 10-20 мың теңге шамасында. Сөмке және сол сияқты аксессуарларды 5-18 мың теңгеге сатып алуға болады.

Отандық бейнебаяндар көрсететін арна
Тек қана қазақ орындау­шы­ла­рын, отандық әншілердің бей­не­баяндарын көрсететін жалғыз те­леарна бар. Ол - «Гәкку ТВ». 2014 жылы ашылып, елге тарай бас­тады. «Каналда күніне 500-ден ас­там бейнебаян көрсетіледі. Жә­не бір ерекшелігі - ротация үшін ақы алынбайды. Егер клипті жиі көр­сеткенін қалаған жағдайда ға­на ақысы үшін келісуге болады» дей­ді арнаның негізін салушы Сан­жар Мұстафин.
Бұл арна - артистерден ақша ал­майтын әзірге жалғыз бизнес-мо­дель. Бұларға ақша қалай ке­ле­ді? Оларда продакшндар, ивент-агенттіктер бар. Солардың есе­бі­нен телеарна жұмысы жүріп отыр. Бұл стартап бизнестің барлық заң­дылықтарына сәйкес құрыл­ған.

«Әдемі-Айдың» әсем бұйымдарын-ай!
Бұл компанияның нарықта жүр­геніне 16 жыл болды. 2000 жы­лы құрылған «Әдемі-Ай» ұлт­тық нақыштағы қолөнер бұйым­дарын, кәдесыйлар жасайды. Бү­гінде еліміздің барлық қала­ла­рын­да бөлімшелері бар. Тауар­ла­рының бағасы қолжетімді деп ай­туға келмейді. Бірақ Empire сынды ұлттық бұйымдар дүке­ні­мен салыстырғанда арзанырақ. Мәселен, кәдесыйлардың бағасы - 20 мың теңгеден жоғары, ал жі­бек орамалдар - 11 мың теңге ша­масында. Есесіне бұйым­дар­дың дизайны мен сапасы көзге ұрып тұр.

Құртафелло ма, Рафаэлло ма?
Бұл бренд елімізде былтыр ға­на дүниеге келді. Атауы баршаға таныс Rafaello секілді болға­ны­мен, тәттіге қатысы жоқ. Атауын­да­ғы «құрт» жұрнағы айтып тұр­ған­дай, ауылдың құрты. Мұндай тап­қырлықты Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғыны, жас кә­сіп­кер Айнаш Убайдуллаева ойлап тап­қан. Атауына байланысты ав­­­торлық құқық бойынша да Ас­тана қаласының мамандарымен кеңесе отырып, бекіткен. Құрт ба­ғасы - 60 теңгеден 150 теңгеге дейін­гі аралықта. Бірақ қап­та­ма­сы қымбатқа шығып кеткендіктен бір қорабы 250 теңгеден сатылады. Әзір­ге, қорапты қолдан жасайды. Бі­рақ бизнес жақсы дамып кетсе, арнайы қаптама жасайтын ап­па­рат алу ойында бар.

Mukajan - ұлттық бұйымдар компаниясы
Негізінен, ұлттық бұйымдар жа­саумен айналысатын жас ком­пания. Бір ерекшелігі осы биз­нес­ті бастау үшін несие алы­н­баған. Тауарлардың басым көпшілігі те­ріден жасалады. Соның ішінде әмиян, жол дорба, сөмке, ұялы те­лефонға арналған қаптар жа­сайды. Бұйымдардың барлығы қол­дан жасалады. Сол себепті бі­раз қымбатқа түседі. Сөмкелер 20 мыңнан жоғары, ал ұялы те­лефон қаптары 2 мың теңгеден бас­талады.

Бар балаға арналған «Бал бала»
Ойыншық баланы тыныш­тан­дырып қана қоймай, дамытуы да тиіс. Осы ретте белгілі про­дю­сер, кәсіпкер Қыдырәлі Болманов жақ­сы шешім ұсынды. 2010 жылы «Бал бала» атты интерактив ойын­шықтар жасайтын компания құр­ған. Бір ерекшелігі барлық ойын­шықтар прототипі - өзі­міз­дің ертегі кейіпкерлері. Мә­се­лен, Алдар көсе, Тазша бала, Ер Төстік ойыншықтары жасалады. Сон­дай-ақ Қарақат Әбілдинаның да қуыршақ түрі бар. Бағалары на­рыққа сай. Мәселен, Алдар көсе 7 мыңға жуық, ойыншық ба­рыс­тың бағасы - 3 мың теңге­ден.

P.S. Отандық өнімдерді қолдау үшін арнайы бағдарламалар қабылдануда. Сонымен бірге жыл сайын «Қазақстанда жасалған» атты көрме ұйымдастырылады. Сол жерде әр кәсіпкер өз өніміне жарнама жасауына болады. Биыл Астанада өткен мұндай көрмеге 300-ден аса компания қатысқан. Бұл да болса, елімізде шағын және орта бизнестің даму қарқыны өсіп келетіндігін көрсетіп отыр. Егер бәсекелестік осылайша артатын болса, отандық кәсіпорындардан нағыз «бум» күтуге болады.

Жадыра АҚҚАЙЫР