Медициналық қызметтердің сапасын жақсарту үшін қандай шаралар атқарылып жатыр

АСТАНА. KAZINFORM - Ұзақ кезекте тұрмау үшін тіркелген емханасына барғысы келмейтіндер бар. Ал енді біреулер «тегін қызмет сапалы болмайды» деген желеумен медициналық қызметтің сапасына күмән келтіреді. Десе де Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры МӘМС жүйесі енгізілгелі жеке медициналық ұйымдардың саны артып, бәсекелестік нәтижесінде қызмет сапасы жақсарғанын алға тартады. Осы бағыттағы жұмыстар туралы ӘМСҚ басқарма төрағасының орынбасары Светлана Пономарева айтып берді.

Медицинадағы сапа немен өлшенеді?

Медициналық қызмет сапасы тек дәрігерлердің кәсібилігі және диагноздың дәлдігімен бағаланбайды. Бұл уақытылы көрсетілген көмек, қауіпсіз емдеу, қызметкерлердің этикасы, қолжетімді инфрақұрылым, өз құқықтарын қорғау мүмкіндігі және кері байланыс.

Елімізде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру енгізілгенге дейін сапаны бағалау жүйесіне тиісті көңіл бөлінбеді. Денсаулық сақтау басқармалары шағымдарды уақытында қарауға үлгермейтін. Ал клиникалар мен мамандарды таңдауда пациенттерге шектеу қойылып, мемлекеттік бақылау жеткіліксіз болды.

Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры МӘМС жүйесі енгізілгеннен кейін медициналық көмек көрсету жайы өзгергенін хабарлайды. Атап айтқанда: мемлекеттік және жеке клиникалар арасында бәсекелестік пайда болып, қызмет сапасын жақсартуға ынталандырған. Қор медициналық қызметтерді кең көлемде көрсете алатын медициналық ұйымдарға көңіл бөліп, сапаға қойылатын талаптар да күшейтілді. Енді медициналық ұйымдар көрсетілген қызметтің санына ғана емес, олардың сапасына да қарай ақы алады. Яғни медициналық көмекті көрсету тәртібі мен стандарттарының сақталуы есепке алынады.

Сапаны бағалау жүйесі

Медициналық көмектің сапасы Қормен шарт жасасқан медициналық мекемелер көрсеткен қызметтерді мониторингтеу арқылы тексеріледі. Мониторинг жүргізу ережелерінде бірқатар ақаулар мен бұзушылықтар айқындалған – соған сай түрлі айыппұл санкциялары қарастырылған.

Мәселен, 2024 жылы Қор сарапшылары 5,9 миллионнан астам ақауды анықтады. Ең жиі кездесетіндері – 3.0 «Медициналық қызмет көрсету көлемін негізсіз асыру», 1.0 «Медициналық көмекті негізсіз көрсету», 6.0 «Емдеу-диагностикалық шараларды, қызмет көрсетуді стандарттар мен клиникалық хаттамаларға сәйкес емес орындау». Сонымен қатар, 5.0 «Медициналық көмек көрсету фактісін растамайтын жағдай» немесе халық арасында «қосып жазу» деп аталатын ақау да бар. Бұл – пациенттің картасында көрсетілген, бірақ іс жүзінде көрсетілмеген медициналық қызметтер. Өткен жылы мұндай жағдайлар 43 мыңнан асты (2023 жылға қарағанда 6%-ға аз).
Светлана Пономарева оң динамиканың да байқалатынын тілге тиек етті. Өз кезегін ұзақ күту бойынша шағымдар үш есе азайған. Пациенттердің расталған шағымдары да төрттен бірге кеміген.

Автоматтандырылған тәсіл 

Мониторинг жүргізу процесін қиындатқан жайт – оның екі түрлі жүйеде жүзеге асырылуы болды. Алғашқысында стационар деңгейінде көрсетілген көмек бағаланса, екіншісінде – бастапқы медициналық көмек деңгейіндегі қызметтер тексерілді. 

«Медициналық көмек көрсету үдерістері үнемі өзгеріп отыратынын жақсы түсінеміз. Сондықтан мониторинг жүйесі де соған сай дамып отыруы тиіс. Өткен жылы Қор медициналық қызметтерге ақы төлеудің ақпараттық жүйесін әзірлеуге кірісті. «Saqtandyrý» ақпараттық жүйесі негізінде келісімшарт жасасу мен медициналық көмекке ақы төлеу рәсімдерін жүзеге асыратын модульдер жасалды. Қазір барлық медициналық ұйымдар модульдер аясында жұмыс істеуде.

Ал биыл біз келесі модуль – мониторингті іске асыруға кірістік. Наурызда сынақ түрінде іске қосылды. Пилот ретінде Ақмола облысы таңдалды. Шілде айынан бастап модуль тәжірибелік пайдалануға енгізіліп, еліміздің барлық 20 өңірі қосылды. Медициналық көмекке бірыңғай ақы төлеу жүйесінде жүргізілетін жұмыс мониторингті кешенді әрі ашық етті. Себебі біз пациенттің медициналық қызметтер алу жолын толық көре аламыз. Учаскелік дәрігерге немесе дәрігерге дейінгі кабинетке баруынан бастап, жедел жәрдем шақыруы мен стационарлық емге дейінгі үдеріс толық қамтылады», – деді Қор өкілі.

Медициналық көмекке бірыңғай ақы төлеу жүйесі қалай жұмыс істейді?

Жүйе медициналық қызметтердің нормативтік талаптарға сәйкестігін автоматты түрде тексеруге мүмкіндік береді. Оның ішінде бастапқы кезеңде шамамен 20 алгоритм енгізілген.
Бірақ бір заңбұзушылық анықталған мезетте бірден жаза қолданылады деген сөз емес.

Жобаның ерекшелігі – бұрынғы жүйелерде болмаған келіспеу немесе апелляция беру мүмкіндігінің қарастырылуы. Бұрын әр жағдай филиалдың эксперттері тарапынан субъективті бағаланатын еді. Ал енді автоматты түрде анықталған барлық кемшіліктер медициналық ұйымның өзіне көрсетіледі және оларды талқылау үшін қарсылық білдіруге мүмкіндік беріледі.

Бұдан бөлек келіспеген жағдайда екі рет беру мүмкіндігі бар, әр жолы оларды қарау үшін әртүрлі өңірлерден екі экспертке жіберіледі. Бұл әділ әрі бейтарап пікір алу үшін жасалған

Бұл сапаға қалай әсер етті?

Қор өкілі мониторингтің медициналық көмекке бірыңғай ақы төлеу жүйесі арқылы жүргізілуі медициналық ұйымдар тарапынан жіберілетін қателіктердің санын азайтуға мүмкіндік бергенін атап өтті. Автоматтандырылған алгоритмдерден айналып өте алмайтынын түсінген медициналық ұйымдар ақпараттық жүйелерге деректерді дұрыс енгізуге, стандарттар мен нормативтерді сақтауға, пациенттермен жұмыс сапасын арттыруға барынша көңіл бөле бастады.

Яғни, бұл жаңашылдық медициналық қызмет көрсету сапасына оң әсерін тигізді.
Жоба нәтижесінде бір айда 600 мыңнан астам кемшілік анықталды. Олардың ішінде 86 мың анықталған бұзушылықтар бойынша жеткізушілер қарсылық білдірді. Қор сарапшылары олардың 65 пайызын орынды деп тапты. Ең жиі кездесетін бұзушылықтар – медициналық көмектің негізсіз артық көлемде көрсетілуі, медициналық көмек көрсету стандарттарының бұзылуы және клиникалық көрсеткіштердің болмауы.

Дәрігерлердің кері байланысы мен жүргізілген талдау нәтижелеріне сүйене отырып, Қор нақты жағдайларды сипаттайтын ұсыныстарды Денсаулық сақтау министрлігіне жолдады. Ол қолданыстағы нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер енгізуге бағытталған.

Айта кетейік, Президент Денсаулық сақтау министріне міндетті медициналық сақтандыру жүйесін тиімді етуді тапсырды.