Жаңа спутниктік зерттеу: қоқыс полигондары климатқа көбірек қауіп төндіріп отыр

АСТАНА. KAZINFORM — Жаңа спутниктік зерттеулер бойынша, әлемдегі қоқыс полигондары атмосфераға метанды біз ойлағаннан да көп, яғни 40–100% көбірек бөлетіні анықталды. Бұл қоқыс үйінділерін климаттық өзгерістерге әсер ететін ең ірі және бағаланбай келген көздердің біріне айналдырады, деп жазды АЗЕРТАДЖ.

Бұл зерттеу Science журналында жарияланған және TROPOMI (Sentinel-5P) спутнигі түсірген мәліметтерге негізделген. Ғалымдар Оңтүстік Америкадан бастап Африка, Оңтүстік-Шығыс Азия және АҚШ-қа дейінгі дүниежүзіндегі 1200 ірі қоқыс полигонын зерттеген.

Негізгі тұжырымдар:

• Барлық метан шығарындыларының жартысын тек 10% полигон береді;

• Метан — көмірқышқыл газынан кейінгі екінші маңызды парниктік газ, бірақ оның 20 жылдық мерзімдегі әсері CO₂-ден 80 есе күшті;

• Ол атмосферада орта есеппен 10 жыл сақталады, сондықтан метанды азайту — жаһандық жылынуды баяулатудың жылдам жолы.

Қазіргі есеп бойынша, қалдықтар метанның 11–20%-ын береді, бірақ енді бұл көрсеткіштің тым төмен бағаланғаны анықталды.

АҚШ-тағы жағдай:

Спутниктер АҚШ-тағы кейбір қоқыс полигондары ресми мәліметтерден 2,5–6 есе көп метан шығаратынын көрсетті. Ең жоғары көрсеткіштер Лос-Анджелестегі полигоннан және Аргентина, Чили, Мексикадағы объектілерден тіркелген.

Не істеу керек?

Ғалымдар айтуынша, егер ең көп ластайтын 10% полигонның жұмысын жаңғыртса, жаһандық полигон метанының шығарындыларын екі есе қысқартуға болады.

Ұсынылатын шаралар:

• Қалдықтарды герметизациялау, метан көздерін оқшаулау;

• Газ жинау және қайта өңдеу жүйелерін орнату;

• Метанды электр немесе жылу энергиясына айналдыру;

• Ашық қоқыс алаңдарынан санитарлық полигондарға көшу — әсіресе дамыушы елдерде.

Сарапшылардың пікірінше, Global Methane Pledge секілді жаһандық бастамалар қоқыс полигондарына көбірек көңіл бөлуі керек, өйткені бұл «төмен ілулі жеміс» — яғни жылдам әрі ауқымды нәтижелерге жетудің оңай жолы.

— Біз бұл мүмкіндікті жіберіп алмауымыз керек. Қоқыс полигондары — экзотикалық проблема емес, күнделікті шығарындылар көзі. Оны басқаруға болады, шешімдері де бар, — деді зерттеу авторларының бірі, Гарвард университетінің профессоры Даниэль Джейкоб.

Ал Қазақстанда Экология министрлігі қоқыс полигондарын утиль алым есебінен салуға бет бұрмақшы.