Жердің ядросында алтынның орасан қоры бар екені анықталды
АСТАНА. KAZINFORM — Гавай аралдарында Жердің өзегінен атқылаған бағалы металдарға бай жанартау жыныстары табылды, деп хабарлайды Nature.
Хабарларға қарағанда, бұл жолы әңгіме платина тобына жататын сирек металл — рутений туралы болып отыр. Оның көптігі басқа да құнды заттардың, соның ішінде алтынның орасан зор қорының бар екендігін көрсетеді.
Геологтар Жер бетіндегі барлық бағалы металдардың 99%-ы шын мәнінде планетаның ядросында орналасқанын, ал тек 1%-ы ғана мантия мен жер қыртысында шашыраңқы деп есептейді. Мұның себебі - бұл металдардың салмағы мен тығыздығы. Планетаның пайда болуы кезінде ауырлық күші ең ауыр элементтерді орталыққа, ядроға тартты.
Сондықтан Жер ядросының металдық құрамы бар. Ол Плунтон тәрізді (2,4 мың км) қатты ішкі ядродан және 2,2 мың км сұйық сыртқы бөліктен тұрады. Дәл осы сұйық ядрода металдардың қозғалысы электр тогын тудырады, бұл өз кезегінде Жердің күшті магнит өрісін тудырады. Бұл магнит өрісі планетаны ғарыштық сәулелерден көзге көрінбейтін қалқан сияқты қорғайды.
Осы уақытқа дейін ғалымдар Жердің литосферасында сақталған бағалы металдардың салыстырмалы түрде аз қоры планетаның ішкі құрылымы – ядро, мантия және жер қыртысының анық емес бөлінуінің нәтижесі деп есептеді. Бұл процесс планеталық дифференциация деп аталады.
Енді ғалымдар рутений, алтын, платина және басқа да бағалы металдар шын мәнінде Жердің ядросынан тікелей көтерілуі мүмкін деген қорытындыға келді. Олар мыңдаған шақырым жол жүріп, Жер бетіне жетеді – бұл процесс «мантияның көтерілуі» деп аталады.
Бұл тік ағынмен жоғары қарай қозғалатын сыртқы ядро мен мантияның шекарасында пайда болатын өте қызған магма бағанасы. Дәл осы қуатты ағыс Африка континенттік тақтасын төменнен қысымымен «жарып» өтіп жатыр, бұл әйгілі Шығыс Африка жарышағының пайда болуына себеп болды. Осы геологиялық процеске байланысты Африка материгінің үлкен бөлігі негізгі материктен бірте-бірте бөлініп жатыр.
Мұндай процесс қазіргі уақытта Тынық мұхиты плитасының астында, Гавай аралдары аймағында жүріп жатыр. Геологтардың пайымдауынша, дәл осы мантия «көтерілулері» бүкіл Гавайи архипелагын миллиондаған жылдар бұрын қалыптастырды - аралдар негізінен базальттан, яғни қатып қалған лавадан тұрады.
Рутений мен вольфрам элементтері Кауаи және Камауаканалоа аралдарының жыныстарында анықталған. Зерттеушілер бұл металдар Жердің ядросынан шыққаны анық: олардың атомдық құрылымы бұған дәлел. Өйткені ядродағы заттар мантиядағы заттардан изотоптық құрамы жағынан ерекшеленеді.
Еске сала кетейік, Қазақстан әлемде резервтер құрамындағы алтын қоры бойынша 16-орында тұр.