1 қараша. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 1 қарашаға арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

АТАУЛЫ КҮНДЕР

Халықаралық веган күні

Атаулы күн етсіз тамақ жеушілер қауымдастығының 60 жылдық мерейтойына орай 1994 жылдан бастап аталып өтеді.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

1992 жылы бұрынғы Түркістан әскери округінің 32-армия бөлімшесінің базасында Қазақстанның тұңғыш әскери корпусы құрылып, оның штабы Семейге орналастырылды. Кейіннен оның базасында Шығыс әскери округі жасақталды. Ол 2003 жылғы 13 қарашада қазіргі «Шығыс» өңірлік қолбасшылығы болып қайта құрылды.

1996 жылы ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне қарасты «Қазақстан метрология институты» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны құрылды. Институт бірден-бір мемлекеттік ғылыми метрология орталығы деп танылды.

1997 жылы Ұланбатырда Қазақстанның Моңғолиядағы Елшілігінің ашылу салтанаты өтті.

2005 жылы Қарағандыда кеңестік кезеңнен кейін алғаш рет «Ашық Азия – ашық музей» І Орталық Азия музей фестивалі өтті. Оған Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстанның 30-ға жуық музейі қатысты. Фестивальде музей саласындағы соны әзірлемелер көрсетілді, қатысушылар музей жүргізу тәжірибесіндегі заманауи әдістерді енгізу туралы ой бөлісті.

2005 жылы құны 9 миллион долларға жуық «Қазақ» теплоходы Ресейдің солтүстік-батысында, Карелиядағы «Онега кеме жасау зауытында» суға түсірілді. «Ресейдің тасымалдау жүйесін 2010 жылға дейін түрлендіру» федералды бағдарламасы аясында жасалған бұл теплоход – жергілікті кеме жасау зауытында соңғы жылдары шығарылған өзі типтес 4-ші кеме. Кеме орман ағаштары мен астықтарды, ірі габаритті жүктерді, сондай-ақ халықаралық стандарттағы контейнерлерді тасымалдауға арналған. Жүк көтергіштігі – 5,1 мың тоннаны құрайтын «Қазақ» кемесінің ұзындығы – 108,33 метр, ені – 16,5 метр, бортының биіктігі – 5,5 метр.

2010 жылы ұшқыш-ғарышкер, Қазақстанның Халық Қаһарманы, ҚР авиациясының генерал-лейтенанты, ҚР Ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев Францияның жоғары наградасы – Құрметті легион орденімен марапатталды. Қазғарыш басшысын Құрметті легионға қосу туралы шешімді Франция Президенті қабылдады, орден Парижде Қазақстан Президентінің Францияға ресми сапары кезінде табыс етілді.

2011 жылы ҚР Ұлттық банкі ҚР Тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай номиналы 50 000 теңге алтын монета, номиналы 5 000 теңге және 500 теңге күміс монеталар, номиналы 50 теңге нейзильбер қорытпасынан соғылған монета шығарды. Алтын монета: металл құрамы – Au 999/1000g, диаметрі – 100 мм, дайындау сапасы – proof. Таралымы – 100. Күміс монеталар: номиналы – 5 000 теңге, металл құрамы – Ag 925/1000g, диаметрі – 100 мм, дайындау сапасы – proof, таралымы – 200; номиналы – 500 теңге, металл құрамы – Ag 925/ 31,1g, диаметрі – 38,61 мм, дайындау сапасы – proof, таралымы – 5 000. Нейзильбер монетасының диаметрі – 31 мм, массасы – 11,17 г, металл құрамы – neusilber, таралымы – 50 000.

2012 жылы Таразда Халық қаһарманы Ғазиз Байтасовқа ескерткіш тақта қойылды.

2014 жылы 2014 жылғы қазан айының соңында Қазақстан Үкіметі БҰҰ Эболамен күресу жөніндегі миссияның қызметін қаржыландыру үшін БҰҰ Эбола вирусымен күресу жөніндегі ерікті көпәріптестік қорына қаражат бөлді. Бұл мақсатты қор үкіметтер мен басқа да әріптестердің күш-жігерін қолдау мен Батыс Африкада Эбола безгегінің таралуына байланысты мәселелерді шешуге арналған қажетті ерікті салымдарды біріктіру мақсатында құрылған.

2015 жылы Миланда «ЭКСПО-2015» көрмесінің жабылу салтанаты кезінде Милан Қазақстан өкілдеріне көрмені өткізу эстафетасын тапсырды.

2016 жылы елорданың жоғары сынып оқушылары Бразилияның Порту-Алегри және Нову Гамбург қалаларында өткен «MOSTRATEC» ғылыми жобалар мен технологиялар халықаралық олимпиадасында 7 алтын, 6 күміс, 7 қола медальға ие болды. Оған біздің елден бөлек Бразилия, АҚШ, Қытай, Аргентина, Босния және Герцеговина, Чили, Колумбия, Дания, Голландия, Үндістан, Индонезия, Италия, Мексика, Парагвай, Перу, Португалия, Тунис, Түркия және Уругвай елдерінің оқушылары қатысты.

2016 жылы Hollywood Boulevard Film Festival «Режиссура» аталымында 19 жастағы қазақстандық жігіттің фильмін үздік деп таныды. Айсұлтан Сейітовтің «Шакал» фильмі «Қысқа метр» санатының жеңімпазы болды.

2017 жылы ЮНЕСКО бас директоры Ирина Бокованың шешімімен Қазақстанның Алматы мегаполисі ЮНЕСКО Шығармашылық қалалары желісінің мүшелігіне қабылданды. Қазіргі кезде Желіде 72 елдің 180 қаласы бар. ЮНЕСКО Шығармашылық қалалары желісі шығармашылыққа инвестиция салуға дайын қалалар арасында халықаралық ынтымақтастықты дамыту мақсатында құрылған.

2019 жылы әр қилы себептермен ұзақ уақыт Темір ауданы Шұбарқұдық ауылы тұрғынының қолында сақталған XIX ғасырдағы қоғам қайраткері Досжан Хазіреттің мөрі заңды мұрагері, атаның шөпшегі Асқар Хабибуллиннің қолына тиді. Мөрде арабша: «Аллаға құлшылық етуші молла Досмұхаммад ибн Қашақ 1248» (Хижра жыл есебімен) деп жазылған.

Досжан ишан (1815-1890 жылдары өмір сүрген. XIX ғасырда қазақтардың Мекке-Мәдина шаһарларына қажылық парызын өтеу сапарларына мұрындық болған. Қазақ шежіресіне қатысты деректер жинаған.

2021 жылы Қазақстан Орталық Азиядағы ішкі CRS жүйесіне қол жеткізген бірінші мемлекет болды. CRS қолдану зиянды контентті жою бойынша қабылданған шаралардың тиімділігін және тұтастай алғанда Facebook және Instagram платформаларында заңға қайшы келетін материалдардың таралуына қарсы тұру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

2021 жылы Түркістан облысы Қазығұрт ауданы Сарапхана ауылындағы «Мәңгілік Ел» кешенінде желтоқсаншылар, «Алаш арыстарының» құрметіне ескерткіш орнатылды.

«Барлығымыз үшін 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының маңызы ерекше. Олар Қазақстан тәуелсіздігінің қалыптасу тарихына жазылып, халық жадында сақталады. Бұл да «Алаш арыстары» монументінің символикасы – сол оқиғаларды жастардың есіне түсіру», - деп атап өтті шараға қатысушылар.

2023 жылы Қазақстан мен Франция президенттері Қасым-Жомарт Тоқаев пен Эмманюэль Макрон Қазақстан-Франция бизнес форумының ашылуына қатысты. Мемлекет басшысы өз сөзінде биылғы жылы Қазақстанның экономикасы 4,7 пайыздық өсімге қол жеткізіп жатқанын атап өтті. Қазақстанның стратегиялық мақсаты – 2029 жылға қарай ұлттық экономиканың көлемін екі есеге арттыру. Қазақстан-Франция бизнес-форумы аясында Қасым-Жомарт Тоқаев француз бизнес құрылымдарының жетекшілерімен кездесті.

2023 жылы Сағадат Нұрмағамбетов атындағы Құрлық әскерлерінің Әскери институтында альма-матердің үздік бітіруші офицерлеріне құрмет көрсетілді. 2013 жылдан бастап Қорғаныс министрлігі Қарулы Күштердің сапалы жаңа офицерлік құрамын қалыптастыру бағдарламасын жүзеге асыруда, ал жоғары оқу орындары түлектердің тағдырын қадағалап отыр. Жиынға 2021 жылы әскери оқу орнын бітіріп, қызметте табысқа жетіп, жоғары лауазымдарға тағайындалған офицерлер шақырылды.