Алматыда Әбілхан Қастеевтің мемориалдық музей-үйі жөндеуден өтті
АЛМАТЫ. KAZINFORM — Қазақстанның тұңғыш Халық суретшісі Әбілхан Қастеевтің туғанына 120 жыл толуына орай мемориалдық музей жартылай жөндеуден өтті.
Суретші 1958 жылдан бері тұрып, жұмыс істеген үйде орналасқан мемориалдық музей-үй 2014 жылы ашылды.
Мерейтойға орай музей ішінара жөндеуден өтті. Яғни, қабырғалары жаңартылып, шатыры жөнделді және оның аумағы абаттандырылды.
— Біз үйдің негізі мен интерьерін мүмкіндігінше сақтауға тырыстық, оны ішінара музейге айналдырдық. Мұнда оның картиналары мен графикалық жұмыстарының көшірмелері, мұрағаттағы фотосуреттер, тұрмыстық заттар мен ыдыс-аяқ, хаттар, телеграммалар, кітаптар — кеңес адамының өмірі мен тұрмысына байланысты барлық нәрсе қойылған. Мұнда Әбілхан Қастеев ұлы қылқалам шебері ғана емес, қарапайым адам ретінде де көрсетіледі. Музейге келген көрермендер өткен ғасырдың атмосферасын сезініп, суретшінің туындыларынан ләззат алады, — деді музей қызметкері.
Шара барысында суретшінің графикалық туындыларының 60-тан астам факсимилесін (жоғары ажыратымдылықтағы баспа көшірмелерін) ұсынатын «Баға жетпес мұра» көрмесі ашылады.
— Графикалық жұмыстар көрмесі суретшінің шығармашылығының жаңа қырын ашады. Мұнда көрермендер бұрын-соңды көрмеген бірегей заттар ұсынылған. Бұл барлық өнер сүйер қауым үшін суретшіге басқа қырынан қарауға жақсы мүмкіндік. Мұнда суретшінің өзі үшін салған суреттері бар. Бүгін біз кеңестік өнерді екі жағынан бағалай аламыз: сыртқы — оптимистік, оң және ішкі — тереңірек, психологиялық және эмоционалды бояу. Мұнда ол өзін нәзік суретші, психолог, айналасындағы өмірді, өткінші сәттерді бақылайтын зейінді шебер ретінде танытады, — дейді көрме кураторы Әмір Жадайбаев.
Көрменің маңызды бөлігін суретшінің 1930-40-жылдардағы туындылары алады. Экспонаттар арасында «Қобыланды-батыр» (1932) халық эпосының негізінде жасалған композицияның эскизін, сонымен қатар қазақ ауылының өмірінен жанрлық көріністерді көруге болады.
Әсіресе, Ә.Қастеевтің 1939 және 1943 жылдары Торғайға жасаған сапарларында орындаған шығармалары, 1916 жылғы халық көтерілісі басшыларының бірі Амангелді Имановтың бейнесін жаңғырту үшін материалдар жинаған шығармалары ерекше қызығушылық тудырады.
Айта кету керек, ішінде алғаш рет ұсынылған туындыларды көруге болады. Мысалы, Ә.Қастеев жасаған «Жас Абай» картинасының қарындаш эскизімен танысуға болады.
Сонымен қатар, Ә.Қастеевтің шебер шығармашылығының соңғы кезеңіне жататын акварельдері мен суреттері де өте қызықты.
Әбілхан Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінен атап өткендей, көрмені ұйымдастыруға суретшінің отбасы көмектескен.
Қызы Гүлдария Қастеева сирек кездесетін материалдарды берген.
Жаңартылған экспозиция мен көрме Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне арналған.
Алматы тұрғындары мен қонақтарына Әбілхан Қастеев мұрасымен танысуға бірегей мүмкіндік беретін көрме бірнеше айға созылады. Алдағы уақытта Әбілхан Қастеевтің мемориалдық музей-үйінде қазақстандық суретшілердің басқа да көрмелері өтеді.
Қастеевтің шығармашылық мұрасында портрет жанры маңызды орын алады. Ол Ш. Уәлихановтың, Ж. Жабаевтың, А. Имановтың, Ғ. Мұратбаевтың портреттерін салды.
1942 жылы Алматыда Ә.Қастеевтің алғашқы жеке көрмесі өтті, оған 143 туынды қойылды. 1944 жылы Амангелді Имановтың бейнесін қынап бетіне түсіргені үшін республикада алғаш рет Қазақ КСР Халық суретшісі атағына ие болды.
Суретші 1950-60-жылдары «Жаңа Қазақстан», «Қазақстан жерінде», «Қазақстан байлығы», «Қазақстан жері мен адамдары» сияқты бірнеше акварельдік циклдар құрды.
Әбілхан Қастеев 1973 жылы дүниеден өтті. Артынан үлкен шығармашылық мұра қалдырды. 1984 жылы оның есімі ҚР Мемлекеттік өнер музейіне берілді, осында оның туындылары сақтаулы тұр.
Сонымен қатар, Ә. Қастеевтің шығармалары Қазақстандағы және шет елдердегі көптеген музейлер мен жеке коллекцияларда бар.
Осы жылдың қазан айында Жетісу облысының Талдықорған қаласында Қазақстанның Халық суретшісі Әбілхан Қастеевтің ескерткіші орнатылды.
