1 сәуір. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 1 сәуірге арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

АТАУЛЫ КҮНДЕР

Халықаралық құстар күні

Жыл сайын 1 сәуірде аталып өтетін экологиялық мереке. Мерекенің шығу тарихы нақты белгісіз (көптеген дереккөздер Құстарды қорғау жөніндегі халықаралық конвенцияға 1906 жылы 1 сәуірде қол қойылғанын айтады, бірақ олар кімнің және қашан қол қойғанын нақты көрсетпейді).

Күлкі күні

Күлкімен, әзілмен, жақсы көңіл-күймен байланысты мереке - 1 сәуір туралы айтылғанда күлмейтін адамды табу қиын. Бұл күн күнтізбеде белгіленбеген, бірақ көптеген елдерде халықаралық мереке ретінде мойындалған.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

1923 жылы «Атырау» газетінің бірінші саны «Ерік» деген атпен шықты (1924 жылдың тамызынан – «Жұмыскер тілі», 1930 жылдың қарашасынан – «Социалистік құрылыс», 1963 жылдың мамырынан - «Коммунистік еңбек», қыркүйектен 1963 ж. – «Жем жұмысшылары», 1990 ж. маусымынан – «Атырау»). Газетте мұнай-газ кешенінің мәселелері, өңірдегі экономикалық және әлеуметтік реформалардың барысы жарық көреді.

1943 жылы Алматыда ғылыми-зерттеу мекемесі саналатын және ҚазКСР НКВД мұрағат басқармасының қарамағындағы Орталық республикалық мемлекеттік кинофотоқұжаттар мұрағаты өз қызметін бастады. ҚФФО Орталық мемлекеттік мұрағатының құрамына республика аумағында қалыптасқан саяси, тарихи және мәдени маңызы бар барлық кино және фотоқұжаттар кірді. Қазақстан Республикасының құрылуына байланысты 1992 жылдың қаңтар айынан бастап мұрағат Қазақстан Республикасының Орталық мемлекеттік кино, фотоқұжаттар және дыбыс жазбалар мұрағаты деп атала бастады.

1993 жылы тек бір дәрежедегі құқық қорғау органдарының өкілдеріне арналған «Даңқ» ордені белгіленді. 1999 жылғы 26 шілдедегі заңмен екі дәрежеге бөлініп, сонымен қатар жаңаша кейіпке енген. Осы реформадан кейін бұйрық Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жоғары басшы және бас офицерлеріне, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Бас прокуратураның, Ішкі істер министрлігінің қызметкерлеріне арнала бастады.

1995 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің жанынан Кеден комитеті құрылды.

1995 жылы Ұлттар істері жөніндегі мемлекеттік комитет құрылды, оның жұмысына республикада тіркелген барлық ұлттық-мәдени орталықтармен, сондай-ақ саяси партиялармен және қоғамдық қозғалыстармен байланыс орнату кірді.

2007 жылы Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында «Ойын бизнесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы күшіне енді, оған сәйкес Қазақстандағы барлық казинолар, арнайы бөлінген орындар – Қапшағай және Бурабай курорттық аймақтарынан басқасы жабылды.

2009 жылы Қазақстанның екінші аумағы – Жайық өзені мен оған іргелес жатқан Каспий теңізі жағалауы – Рамсар халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптардың тізіміне енді.

Қазақстан 2007 жылы мамырда Рамсар конвенциясына қосылып, өз аумағындағы суды адамзат үшін сақтап қалуға міндеттеме алды. Бүгінгі таңда Рамсар тізіміне ДРУ-дан басқа Теңіз-Қорғалжын көлдер жүйесі кіреді.

2011 жылы ҚР Ұлттық Банкі «Тұңғыш ғарышкер» жаңа монетасын айналымға шығарды.

Номиналы 500 теңгелік мерейтойлық монетаның диаметрі – 38 мм, массасы – 40 грамм. Монета концентрлі сақина мен дискіден тұратын шеңбер пішініне ие. Монетаның ішкі дискісі күмістен, сыртқы сақинасы танталдан жасалған. Ол 5 мың дана шектеулі таралыммен шығарылды.

2015 жылы Венгрия Премьер-Министрі Виктор Орбанның Қазақстан Республикасына сапары барысында Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамыту қорын құру туралы келісімге қол қойылды.

Құрылған қордың мақсаты – Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенінің жобаларына инвестициялау. Қор Қазақстанда орналасқан немесе негізгі қызметін ауыл шаруашылығы және азық-түлік өңдеу салаларында жүзеге асыратын компанияларға инвестицияларды бағыттайды.

2016 жылы IBF/IBO/WBA тұжырымдары бойынша орта салмақтағы әлем чемпионы атағын иеленген қазақстандық боксшы Геннадий Головкин Қазақстанда өткен World Expo 2017 көрмесінің ресми елшісі болды.

2017 жылы қазақстандық OYLA Youth Science ғылыми-танымдық журналы Австралия мен Жаңа Зеландияда ай сайын шыға бастады. Жаңа басылымның таралымы 20 000 дана, аудиториясы – кіші сынып оқушылары, мектеп оқушылары және ересектер.

OYLA Қазақстаннан экспортталатын бірінші зияткерлік өнім болды. Журналды ағылшын тіліне бейімдеу үшін мақалалар жай ғана аударылып қоймай, тіл ерекшеліктері мен батыстық білім беру жүйесін ескере отырып жаңартылды.

2018 жылы Македонияда дәстүрлі халықаралық Karpos Open 2018 шахмат турнирі өтті.

Скопьеде Қазақстанның атынан Жансая Әбдімәлік тоғыз ойын өткізіп, оның бесеуінде жеңіске жетіп, төртеуінде тең түскен. Осылайша ол Скопьеде жеті ұпай жинап, бесінші орынға ие болды. Бұл әйелдер арасындағы ең жақсы нәтиже. Скопьеде өткен турнирге барлығы 17 елден 165 шахматшы қатысты.

2019 жылы Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Брюссельдегі Қазіргі заманғы білім және ғылым институтында (MERI) өкілдігі ашылды.

Өкілдіктің миссиясы – қазақстандық оқытушылардың ЕО ғылыми гранттарына қатысуы үшін серіктестер табу және еуропалық студенттерді қазақстандық университетте оқуға тарту.

2021 жылы елордалық спортшы Ақмарал Зұпар Петропавлда гір көтеруден өткен Қазақстан чемпионатында алтын медаль жеңіп алды. Ол сондай-ақ 24 кг зіл темірді 201 рет көтеріп, ұлттық рекордты жаңартты. Оның нәтижелері әлемдегі ең жақсы нәтижелердің бірі.

2022 жылы Алматыда көрнекті гидрогеолог, гидрогеохимия ғылымының негiзiн қалаушы, Ұлы Отан соғысының ардагерi, Қазақстан Республикасының еңбек сiңiрген ғылым қайраткерi, геология-минералогия ғылымдарының докторы, ғылыми еңбектердiң авторы Жүрімбек Сыдықовқа арналған ескерткіш тақтаның ашылуы болды.

2022 жылы ақтаулық шахматшы Эдгар Мамедов классикалық, блиц және рапид бойынша бірінші орындарды иеленіп, шахматтан абсолютті чемпион атанды.

18 жасқа дейінгі қатысушылар арасындағы жарыстарда әр номинацияда алтын алып, қосымша күміс жүлдегер атанған Қазақстанның абсолютті чемпионы атанған жалғыз Эдгар Мамедов болды.

2024 жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен су тасқынына қарсы іс-шараларды үйлестіру және су тасқыны кезеңінің зардаптарын жою жөніндегі республикалық штабтың отырысы өтті. 2024 жылғы су тасқыны соңғы 30 жылдағы ең үлкен су тасқыны болды және 2012 және 2017 жылдардағы су тасқындарының ауқымынан асып түсті. Елбасы Ішкі істер министрлігінің, Ұлттық ұланның, Қарулы Күштердің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің жеке құрамы мен техникалық ресурстарын барынша пайдаланып, көмекке келетін еріктілер мен азаматтарды тарту қажеттігін атап көрсетті.