2 желтоқсан. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 2 желтоқсанға арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

АТАУЛЫ КҮНДЕР

Дүниежүзілік компьютерлік сауат күні

1981 жылы Делидегі Үндістанның Ақпараттық технологиялар институтының түлектері құрды. Бұл атаулы күн жұртшылықтың назарын заманауи технологияларға қол жеткізудің маңызына аудару мақсатында тіркелді. Бұл күн — жаңа мүмкіндіктерді игеруге, сондай-ақ оны қажет ететіндерге түсінуге көмектесетін тамаша сылтау. Тіпті минимал білім жиынтығына ие болу қазіргі IT технологиялар әлеміндегі өмірді жеңілдетуге көмектеседі.

Халықаралық құлдықты жою үшін күрес күні

БҰҰ Бас Ассамблеясының шешімімен аталып өтеді. 1949 жылғы 2 желтоқсанда БҰҰ Бас Ассамблеясының 4-сессиясы адам сату және жезөкшелікке пайдалануға қарсы күрес туралы конвенция қабылдаған болатын.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

2006 жылы бітімгершілік батальонының базасында (Казбат) қазақстандық бітімгершілік бригада (Қазбриг) құрылды. Аталған әскер серіктес елдермен бірге халықаралық деңгейдегі бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етумен айналысады.

2008 жылы Астанада Мәдениет пен діндердің халықаралық орталығы ашылды. Орталық ҚР Президентінің Әлемдік дәстүрлі діндер көшбасшыларының ІІ съезінде көтерген бастамасымен құрылды.

2009 жылы Қарағандыда өрт құрбаны болған өрт сөндірушілерге ескерткіш ашылды. Ескерткіш «Өрт сөндіру және апаттық-құтқару жұмыстары қызметі» мемлекеттік мекемесі үйінің жанында орнатылды. Ол облыс төтенше жағдайлар департаментінің және оның бөлімшелері қызметкерлерінің ерікті қайырымдылық қаражатына салынды.

2011 жылы Бакуде ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің IV халықаралық банк конференциясы аясында «Инвестициялық періште» халықаралық инвестициялық сыйлығымен марапаттау рәсімі өтті. «ТМД-ның ең серпінді дамыған субъектісі» аталымында ТМД мемлекеттері арасындағы кейінгі 15 жылдағы тікелей шетелдік инвестициялар ағыны бойынша көшбасшы болған Қарағанды облысы жеңімпаз атанды.

2016 жылы қазақстандық шахматшы Жансая Әбдімәлік Польшаның Вроцлав қаласында өткен гроссмейстер Кристина Радзиковскаяны еске алуға арналған халықаралық турнирінде жеңіске жетті. Тоғыз раундтың қорытындысы бойынша Жансая 7 балл жинап, ресейлік гроссмейстер Анастасия Боднарукты және Еуропа чемпионатының қола жүлдегері польшалық Моника Соцконы басып озды.

2016 жылы елордаға қазақстандық ғарыш тарихы мұражайы үшін бірегей экспонаттар жеткізілді. Мәскеу маңындағы Королев қаласынан арнайы автофургонмен жерге қонатын аппараттың макеті және қазақстандық ғарышкер Айдын Айымбетовтің скафандр макеті әкелінді.

2017 жылы Ақтөбеде Орталық саябақ жанынан «Қазақстан халқына мың алғыс» стелласы бой көтерді. Қазақстан халқының бірлігін, татулығын білдіретін ескерткіштің биіктігі — 30 метр, композициясы 5 бөліктен тұрады.

Стеллада Қазақстанның картасы бейнеленген. Бұл — ел шекарасын айқындап, ландшафты мен облыстардың орналасуын, Астана қаласы туралы ақпарат беретін бөлігі.

2018 жылы Испания астанасында Даму жөніндегі халықаралық ынтымақтастық бойынша испан агенттігінің (AECID) кітапханасында Қазақ әдебиеті мен өнер орталығының ашылу рәсімі өтті. Шара соңында ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы мен Даму жөніндегі халықаралық ынтымақтастық бойынша испан агенттігінің (AECID) кітапханасы арасында ынтымақтастық хаттамасына қол қойылды.

2019 жылы Түркістан облысының Отырар ауданында «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру аясында құрылған және Отырар мемлекеттік археологиялық музейінің аумағында орналасқан еліміздегі алғашқы туристік орталық ашылды. Ол қазақстандықтар мен шетелдіктер арасында Отырар қаласының қайталанбас оазисі мен бай мұрасын насихаттау, мәдени-тарихи мұраның сақталуын және қорғалуын қамтамасыз етеді.

2020 жылы Қазақстанда түсірілген «Бойжеткен және теңіз» фильмі Францияда өткен Silk Road Film Awards — Cannes кинофестивалінде «Үздік әлеуметтік драма» сыйлығын алды. Әлеуметтік фильм негізіне Мүгедек балалардың ата-аналары қауымдастығының қамқорлығындағы Динара Шәріпованың шынайы өмірден алынған оқиғалары алынды.

2021 жылы KIIS UI және saliyt-1 коллекциялық монеталары айналымға шығарылды. Номиналы 5 000 және 500 теңге болатын күмістен жасалған kiiz ÚI монеталары «дала қазынасы» монеталар сериясын жалғастырып отыр. Монеталардың дизайны киіз үй кеңістігінің шексіздігі идеясын және ондағы көшпенділер әлемінің орнын білдіреді. Киіз үй-түркі көшпелі халықтарының ғасырлар бойғы дәстүрлерін сақтаған дәстүрлі тұрғын үй түрі-ұлттық қазына.

Номиналы 500 теңгелік танталы бар күмістен жасалған saliýt-1 коллекциялық монеталары, номиналы 200 теңгелік мельхиор қорытпасынан және номиналы 100 теңгелік нейзильбер қорытпасынан «Космос» монеталар сериясын жалғастыруда. Монеталар Байқоңыр ғарыш айлағынан әлемдегі алғашқы басқарылатын «Салют-1»орбиталық ғарыш станциясының ұшырылғанына 50 жыл толуына орайластырылған.

2021 жылы «Абайдың Қара сөздері» 15 сериялы фильмінің түсірілімі аяқталды, онда қазақстандық кинематографияның еңбек сіңірген актерлері-Айдос Бектемір, Жан Байжанбаев, Ерік Жолжақсынов, Бақтияр Қожа, Тәуекел Мүслім, Индира Меңдібаева, Жайдарбек Күнгүжінов және басқалар бейнеленген.

Киножобада қазақтың ұлы ақын-реформаторы мен философы туралы іргелі шығарманың құндылығын жаңа қырынан ашатын күрделі режиссерлік шешімдер пайдаланылды.

2023 жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Дубайда өткен COP 28 Дүниежүзілік климаттық саммитінің іс-шаралары аясында Қазақстанның және басқа да елдердің мемлекеттік органдары мен бизнес құрылымдары арасындағы бірқатар келісімдерге қол қою рәсіміне қатысты.

Мемлекет басшысы ACWA Power директорлар кеңесінің төрағасы Мухаммад Абунаянмен кездесті. Әңгімелесу барысында компанияның Қазақстанмен одан әрі өзара іс-қимылының негізгі аспектілері және бірқатар инвестициялық жобаларды жүзеге асыру, атап айтқанда, Жетісу өңірінде қуаты 1 ГВт жел электр станциясының құрылысы талқыланды.

2023 жылы қазақстандық Аманғали Бекболатов грек-рим күресінен әлем чемпионы атанды. Ол Баку қаласында өткен әскери күрестен әлем чемпионатында (CISM) бірінші орын алды. 55 келі салмақта финалдық белдесуде Аманғали Иран өкілі Әли Ахмадивафамен кездесіп, оны 5:1 есебімен жеңді.

2024 жылы мемлекет қайраткері Заманбек Нұрқаділовтың есімі Алматы облысында мәңгілікке қалдырылды: оның туған ауылы Кеген қаласында бюст ашылды, ал өнер мектебінің атауы өзгертілді. Салтанатты рәсімге көрнекті тұлғалар мен қайраткердің жақын достары қатысты, ал қонақтарға оның өмірі туралы кітап сыйға тартылды.

2024 жылы қазақстандық кардиохирургтер тобы трансплантацияға арналған органдарды сақтауға арналған құрылғы жасады. Жоба аясында мамандар соғып тұрған жүректі, сондай-ақ тыныс алу өкпесін және жұмыс істейтін бауырды сақтауға арналған технология әзірледі. Болашақ жоспарларға құрылғыны бүйректерді қамтитындай етіп кеңейту кіреді. Органды кем дегенде 24 сағат бойы өміршең сақтауға болады. Дәрігерлер жүректі қоректендіретін артериялардың ультрадыбыстық және тамырішілік зерттеуін жүргізе отырып, органды емдеп, бағалай алады, осылайша оның сақталуын қамтамасыз етеді. Бұл реципиенттің органды қабылдамау немесе трансплантаттың дисфункциясы қаупінсіз алуын және ең бастысы, қауіпсіз болуын қамтамасыз етеді.