21 қыркүйек. Тұлғалар туған күн
Бүгін, 21 қыркүйек күні тұлғалардан кімдер дүниеге келген? Kazinform оқырмандарына есімдер күнтізбесін ұсынады.
ЕСІМДЕР
73 жыл бұрын (1951) ҚР Қарулы Күштері жоғарғы қолбасшылығының өкілі, генерал-лейтенант Абай Бөлекбайұлы ТАСБОЛАТОВ дүниеге келді.
Солтүстік Қазақстан облысында туған. Алматының Жоғары жалпы әскери басқару училищесін, Мәскеудің Фрунзе атындағы Әскери академиясын бітірген. 1969 жылдан бері Қарулы Күштер қатарында қызмет етті. 1973-1997 жылдары Алматы жоғары жалпы әскери басқару училищесінде курсанттар взводының командирінен училище бастығына дейінгі жолдан өтіп, Мемлекеттік қорғаныс комитетінің бөлім бастығы болды. 1997-2002 жылдары Республика Қарулы Күштері Әскери академиясының бастығы қызметін атқарды. 2002-2006 жылдары Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің орынбасары болды. 2006-2011 жылдары — ҚР Республикалық ұланының қолбасшысы. 2012 — 2016 жылдары бесінші шақырылымдағы, 2016-2021 жылдары алтыншы шақырылымдағы Мәжіліс депутаты.
«Даңқ» орденімен, медальдармен марапатталған.
67 жыл бұрын (1957) ҚР Қоғам және саясат қайраткері Қайрат Айтмұхамбетұлы НҰРПЕЙІСОВ дүниеге келді.
Павлодар облысының Шарбақты ауданындағы Галкино ауылында туған. Павлодар педагогикалық институты мен Алматы Халық шаруашылығы институттарын математик және экономист мамандықтары бойынша бітірген.
Еңбек жолын Павлодар стансасының локомотив депосында слесарь болудан бастаған. 1982-1988 жылдары Павлодар облысының қаржы және салық органдарында жұмыс істеп, бас экономистен Павлодар облысының салық комитетінің төрағасына дейін көтерілді. 1998-2002 жылдары Қазақстан Республикасы Энергетика, индустрия және сауда вице-министрі, ҚР Мемлекеттік Кіріс вице-министрі қызметтерін атқарды. Соңғы уақытта Павлодар қаласының әкімі болды. 2003 жылғы маусымнан Павлодар облысының әкімі; 2008 жылдың қазанынан Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі Басшысының орынбасары; 2009 жылдың тамызынан ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы; 2012-2013 жылдары ҚР Парламенті Сенатының аппарат басшысы; 2013-2019 жылдары ҚР Парламентіндегі ҚР Президенті өкілдігінің басшысы болған. 2019-2021 жылдары Қырғыз Республикасындағы Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті елшісі қызметін атқарды.
«Құрмет» орденінің және бірнеше ҚР медальдерінің иегері.
66 жыл бұрын (1958) ҚР Конституциялық кеңесінің экс-мүшесі Иоган Давидович МЕРКЕЛЬ дүниеге келді.
Көкшетау облысы (қазіргі Ақмола облысы) Еңбекшілдер ауданы Казгородок ауылында туған. Свердлов заң институтын «Құқықтану» мамандығы бойынша бітірген.
1984-1991 жылдары Көкшетау облысы Чкалов ауданы прокуратурасының тергеушісі, Көкшетау облысы прокуратурасының аса маңызды істер бойынша тергеушісі, Чистопольск ауданының прокуроры. 1991-1995 жылдары Қарағанды облысы Саран қаласының прокуроры, Қарағанды облысы прокурорының орынбасары, бірінші орынбасары. 1995-1997 жылдары Торғай облысының прокуроры, 1997-1999 жылдары Алматы қаласы прокурорының бірінші орынбасары. 1999-2000 жылдары Жемқорлыққа қарсы күрес бойынша Қазақстан Республикасы Мемлекеттік комиссиясының мүшесі. 2000-2003 жылдары Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Мемлекеттік-құқықтық бөлімінің мемлекеттік инспекторы, бөлім меңгерушісінің орынбасары. 2003-2005 жылдары Қазақстан Республикасы Әділет бірінші вице-министрі, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің құқық қорғау және сот жүйесі бөлімі меңгерушісінің орынбасары. 2005-2008 жылдары Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты. 2008-2017 жылдары Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бірінші орынбасары. Сыныптық шені — ІІІ дәрежелі мемлекеттік әділет кеңесшісі. Қазақстан Республикасы прокуратурасының құрметті қызметкері.
«Құрмет», «Даңқ» ордендерімен, «Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігіне 10 жыл», «Қазақстан Республикасы Парламентіне 10 жыл», «Астананың 10 жылдығы», «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл», «Қазақстан Республикасының прокуратурасына 20 жыл» мерейтойлық медальдарымен, «Құқық тәртібін қамтамасыз етуге қосқан үлесі үшін» медальімен марапатталған.
60 жыл бұрын (1964) шаңғышы, 1994 жылғы Олимпиада чемпионы, 4 дүркін әлем чемпионы, Олимпиада ойындарының 4 дүркін күміс және екі дүркін қола жүлдегері Владимир Михайлович СМИРНОВ дүниеге келді.
Көкшетау облысы Щучинск қаласында туған. П. Ф. Лесгафт атындағы Әскери дене шынықтыру институтының спорт нұсқаушылары курсын бітірген, спорт нұсқаушысы (1983); Қазақ мемлекеттік дене шынықтыру институты, дене шынықтыру және спорт пәнінің мұғалімі (1986).
Еңбек жолы: КСРО және ТМД ұлттық құрамаларында өнер көрсетті (1980-1992), Калгаридегі XV қысқы Олимпиада ойындарының қатысушысы (1988); Альбертвиллдегі XVI қысқы Олимпиада ойындарының қатысушысы (1992); Лиллехаммердегі XVII қысқы Олимпиада ойындарының қатысушысы (1994); Наганодағы XVIII қысқы Олимпиада ойындарының қатысушысы (1998); Нагано Олимпиадасындағы Халықаралық Олимпиада комитетінің Атлеттер комиссиясының мүшесі; Халықаралық биатлон одағының спорт директорының көмекшісі (2004-2005); IBU Конгрессінің спорт жөніндегі вице-президенті (2006-2010); «Scania Kazakhstan» Өкілетті өкілінің орынбасары, «Scania Central Asia» ЖШС бас директоры, Scania компаниясының ТМД елдері бойынша кеңесшісі (2005-2014); «Астана» Президенттік кәсіби спорт клубы» корпоративтік қорының бас директоры (2014); Қазақстан Республикасының Швециядағы Құрметті консулы.
«Даңқ» орденімен марапатталған, Халықтар достығы (1988); медальдар: 4 алтын (1987, 1989, 1993, 1995), 4 күміс, 3 қола, Норвегияның ең жоғары спорттық марапаты — Холменколлен медалі. Әлем кубогының жеңімпазы: 1991/92, 1993/94.
45 жыл бұрын (1979) «Қалалық көлік жүйелері» ЖШС басқарма төрағасы Асылбек Жексенбайұлы ДҮЙСЕБАЕВ дүниеге келді.
Целиноград облысының тумасы. С. Сейфуллин атындағы Ақмола аграрлық университетін бітірген, экономист (2001).
Еңбек жолы: «Агро-центр Астана» серіктестігінің бақылаушы-ревизоры (1998 ж.); Астаналық жел электр стансасы комитетінің бас маманы, Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Байланыс және ақпарат комитетінің бас маманы, Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпараттандыру агенттігі комитетінің бөлім басшысы Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Автомобиль жолдары және инфрақұрылым құрылысы, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Ұйымдастыру-бақылау жұмысы және кадр саясаты басқармасының ұйымдастыру-бақылау бөлімінің бас инспекторы (2002-2005), Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің мемлекеттік бақылау және ұйымдастыру жұмысы бөлімінің бас инспекторы (2005-2006); Қарағанды облысы әкімінің көмекшісі (2006), Қазыбек би атындағы аудан әкімінің орынбасары, Қарағанды (2006), Қарағанды қаласы әкімінің орынбасары (2006-2007), Қарағанды облысы әкімі аппаратының басшысы (2007-2009), Қарағанды облысы әкімінің орынбасары (2009-2010), Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің мемлекеттік инспекторы (2010-2011); Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация вице-министрі (2011-2012); Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының орынбасары (2012-2014), Қарағанды облысы әкімінің бірінші орынбасары (2014-2022).
34 жыл бұрын (1990) актриса, сценарист Альмира ТҰРСЫН дүниеге келді.
Алматы қаласында туған. Әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетін, Мәскеу мемлекеттік университетін бизнесті басқару мамандығы бойынша бітірген.
2019 жылы ол басты рөлді сомдаған Ақан Сатаевтың «Томирис» тарихи фильмінде актриса ретінде дебют жасады.
2020 жылы режиссер Ақан Сатаевпен «Боксшы» спорттық драмасының сценарисі ретінде жұмысын жалғастырды.
2022 жылы Әділхан Ержановтың «Голиаф» қазақ драмасында басты кейіпкер Арзудың әйелі рөлін сомдады.
2022 жылы Mrs. Globe Kazakhstan байқауының жеңімпазы атанды.
120 жыл бұрын (1904-1998) актер және қоюшы-режиссер, Қазақстанның халық әртісі қазақ театрының негізін қалаушылардың бірі Қапан Оралұлы БАДЫРОВ дүниеге келді.
Қазіргі Қостанай облысы Қарабалық ауданы Табын ауылында туған. Қазақ театрының іргесін қаласқан өнер саңлақтарының бірі. Ауыл мектебін бітіргеннен кейін, 1922-1925 жылдары Орынбордағы Қазақ халық ағарту институтында оқыған. Сондағы көркемөнерпаздар үйірмесіне белсене қатысып, 1922 жылы Б. Майлиннің «Бетім-ау, құдағи» деп аталатын шағын пьесасында Айқын келіншектің рөлін ойнап шыққан. 1925 жылы жаңадан ұйымдастырылып жатқан Қазақ драма театрына шақырылады. 1926 жылы Қазақ драма театры гастрольге кеткенде, Бадыров жолдамамен Алматы мал дәрігерлік техникумына оқуға жіберіледі. Онда оған жастар театрының көркемдік жағын басқару ісі тапсырылып, М. Әуезовтің «Қарагөз», «Еңлік-Кебек», Ө. Оспановтың «Зарлық», Ә. Сұлтановтың «Дариға-Қайдар», татар жазушысы Фахти Бурнаштың «Яш юряклар» спектакльдерін қойып, өзі де рөлдерде ойнады. 1931 жылы Қазақ драма театрына қайта оралады. Алғашқы көрнекті рөлі — М. Тригердің «Сүңгуір қайығындағы „Игорь Оленин. Сонан кейін Еркебұлан (С. Сейфуллиннің „Қызыл сұңқарларында“), Жетекші (Н. Погодиннің „Менің досымында“), Михайлов (В. Киршонның „Астығында“), Науан хазірет, Амангелді (Ғ. Мүсіреповтің „Ақан сері — Ақтоқты“ мен „Амангелдісінде“), Телғара (Ә. Тәжібаевтың „Жалғыз ағаш орман емесінде“), Жомарт (Ғ. Мұстафиннің „Миллионерінде“), профессор Мамлюк (Ф. Вольфтің „Профессор Мамлюгінде“), Арқалық (Ж. Шаниннің „Арқалық батырында“), Бекболат (Б. Майлиннің „майданында“), Шыңғыс сұлтан, Әлихан Бөкейханов (С. Мұқановтың „Шоқан Уәлихановы“ мен „Сәкен Сейфуллинінде“), Төле би (Т. Ахтановтың „Антында“), М. Яровой (К. Треневтің „Любовь Яроваясында“), Отелло (У. Шекспирдің „Отеллосында“), Уәзір (Н. Хикметтің „Фархад-Шырынында“), т. б. рөлдерді ойнап, Қазақсахнасында көптеген кесек образдар жасады. Әсіресе, Науан хазірет пен Отелло бейнелері — Бадыровтың Қазақсахна өнерін дамытуға қосқан елеулі үлесі. Кейінірек У. Шекспирдің „Асауға-тұсауындағы“ Баптиста, М. Әуезовтің „Еңлік-Кебегіндегі“ Абыз бейнелері сияқты қарама-қайшы характерлерді сахналауы оның жан-жақты дарынын танытты. М. Әуезов драматургиясы Бадыров шығармашылығынан ерекше орын алып, Жазушының 21 пьесасында ойнады. Олардың арасында Кембай, Көбей, Қараменде, Еспембет („Еңлік — Кебекте“), Керім („Абайда“), Сапа, майқан болыс („Түнгі сарында“), Демеужан („Бәйбіше-тоқалда“), Маман („Айман — Шолпанда“), Қобыланды („Қарақыпшақ Қобландыда“), Кәрібоз батыр („Хан кенеде“), Бөрібасар (Ә. Тәжібаевпен бірігіп жазған „Ақ қайыңда“), Б. Момышұлы, Сталин (Ә. Әбішевпен бірігіп жазған „Намыс гвардиясында“) сияқты образдар бар. М. Әуезовтің „Абай“ романының инсценировкасындағы Абай рөлі үшін КСРО мемлекеттік сыйлығы берілген (1952). 1940-1941 жылдары режиссурамен де айналысып, Ә. Әбішевтің „Жолдастарын“ сахнаға шығарды. Кинода Қаратай („Амангелдіде“), Айдар, Сырттан („Абай әнінде“), Көреген („Алып туралы аңызда“), Сәрсен („Өмір жолында“) рөлдерін ойнаған. Бабыровтың „Өткендер мен өткелдер“ (1974), „Естен кетпес есімдер“ (1981), „Театр, моя судьба“ (1987) деген естелік кітаптары, көптеген мақалалары жарық көрді. Екі рет Еңбек Қызыл Ту, „Халықтар достығы“ ордендерімен марапатталған.
35 жыл бұрын (1989) ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Тимур Бөкейханұлы ӘБІЛҚАСЫМОВ дүниеге келді.
Алматы қаласында туған. KIMEP (2012), Лондон Метрополитен университетін (2016) және Джонс Хопкинс университетін (2015) бітірген.
Еңбек жолы: Қазақстан регби ұлттық құрамасының ойыншысы, «Алматы» кәсіби регби клубы (2008-2010, 2013-2014); «KazInvestBank» АҚ нарықтық тәуекелдер бөлімінің бастығы, қаржылық талдау бөлімінің маманы (2014-2016); «ҚазМұнайГаз Өнімдері» ЖШС тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау қызметінің басшысы (2016-2017); «Қазақстан темір жолы» ҰК АҚ тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау департаменті директорының орынбасары (2017-2018); Radius Advisory Lab жауапкершілігі сектеулі әріптестігінің аға серіктесі (2018-2021); ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі төрағасының кеңесшісі, CDO (2021-2024); «NAC Analytica» корпоративтік қорының басқарма төрағасы (2024).
2024 жылғы қыркүйектен бері осы лауазымында.
