7 тамыз. Жылнама

Kazinform оқырман назарына 7 тамызға арналған атаулы күндер мен есте қалар оқиғалар күнтізбесін ұсынады.

ЕСТЕ ҚАЛАР ОҚИҒАЛАР

1740 жылы Жәнібек бастаған қазақ билерінің бір тобы Орынбор комиссиясының басшысы генерал-лейтенант князь В.А. Урусовпен кездесті. Жәнібек батыр мен князь Василий Урусов қазақ даласымен сауда-саттық орнату және керуен жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін талқылады.

1929 жылы КСРО Орталық Атқару Комитеті мен Халық Комиссарлар Кеңесінің «КСР Одағы араб жазуы халықтарының жаңа латындандырылған әліпбиі туралы» қаулысымен латын әліпбиіне көшу ресми мәртебеге ие болды. Газет-журналдар, баспалар, оқу орындары жаңа әліпбиге көше бастады.

1958 жылы Қазақстандағы Каспий теңізінің шығыс жағалауындағы Маңғыстау түбегін дамыту туралы қаулы қабылданды. Перспективалы мұнайлы өлке: Өзен, Жетібай, Қаламқаста мұнай кен орындары игеріле бастады. Түбектен мыс, марганец, фосфориттер, сутас, сирек рудалар да анықталды. Дәл осы жерде әлемдегі алғашқы өнеркәсіптік жылдам нейтронды реактор іске қосылды.

1992 жылы Степногорск қаласында екі құйма валюталық алтын Республиканың мемлекеттік қоймасына тапсырылды. Олар бұрын алтынмен жұмыс істеген, бірақ олар оны алтын мен күмісі бар доре қорытпасына әкелді. Целинный тау-кен химия комбинаты ең жоғары стандартты құймалар шығарды – 9999 – бұл тауарлық және валюталық алтынның әлемдік стандарты. Мамандар сонымен қатар сегізді қосты - 99998, бұл технологияның жетілгендігін, Қазақстандағы гидрометаллургиялық зауыттың жалғыз талдау зертханасында алынған талдаулардың ең жоғары дәлдігін көрсетеді.

1995 жылы Алматыда, Кино үйінде «Абай» фильмінің тұсаукесері өтті. Драма эпопеясы Мұхтар Әуезовтің қазақтың ұлы ақыны, ағартушы және ойшылы Абайдың (1845-1904) өмірі, махаббаты мен шығармашылығы туралы жазған аттас романы негізінде құрылған. Бұл фильм ақынның жастық шағы өткен ортадағы қазақ даласының тұрмыс-тіршілігін, тұрмыс-тіршілігін, ру-тайпалық және адами қарым-қатынасын баяндайтын көлемді баяндау.

Абай рөлін Ғабиден Тұрықбаев сомдады. Режиссері – Ардақ Әмірқұлов. Сценарийі – Ләйлә Ахинжанова, Александр Баранов, Серік Апрымов.

2006 жылы Батыс Қазақстан облысы Бөрлі ауданындағы Қырыкөбі кешенінің аумағынан 6-5 ғасырларға жататын бірегей археологиялық нысандар табылды. Біздің заманымызға дейін. Табылған дүниелер өңірдің өткеніне көз жүгіртіп, бірқатар даулы мәселелерді анықтауға мүмкіндік береді. Атап айтқанда, алтын жалатылған зергерлік бұйымдар, сақ тайпалары дәуірінде қолданылған қылыштар, ғибадат ету заттары, тұрмыстық бұйымдар мен ат әбзелдері, шеберлігінің әсемдігімен ерекшеленіп, аң терісіне жасалған түрлі жазулар мен сызбалар табылды.

2013 жылы Солтүстік Ирландияда өткен XV Бүкіләлемдік полиция және өрт сөндірушілер ойындарында күштік спорт түрлерінен өткен жарыстар Қазақстан құрамасына жоғары дәрежелі екі медаль әкелді. Алтын дубльді команда капитаны Серік Нұрғалиев соқты. Өзінің екі «тәж» түрінен – стендтік пресс және итермелеу (қуатты биатлон) бойынша ол үздік нәтиже көрсетіп, екі рет спорттық тұғырдың ең биік сатысына көтерілді.

Серік Нұрғалиев – полициядағы ең титулды спортшылардың бірі. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің қызметкері, полиция подполковнигі, республикаға еңбек сіңірген спорт шебері бүгінде әлемнің он дүркін чемпионы және рекордсмені, құқық қорғау органдары арасында Еуропа чемпионы және құқық қорғау органдары арасындағы әлем чемпионаттарында 29 алтын, 6 күміс және 2 қола медаль иегері.

2014 жылы қарағандылық «Сарыарқа» хоккей клубы ТМД рекордтар кітабына енді. «Сарыарқа» 2012/2013 жылғы маусымның Бүкілресейлік ашық хоккей жарысы - Жоғарғы хоккей лигасының чемпионаты аясында қатарынан 23 жеңіске жетті (2012 жылдың 31 қазанынан 2013 жылдың 14 қаңтарына дейін).

Емтихан бөлімінің ұсынысы негізінде ТМД рекордтар кітабының редакциясы біздің клубтың рекордын, атап айтқанда «Бір кәсіпқой хоккей командасының ең ұзақ таза (жеңіссіз) жеңіс сериясын» ресми рекорд деп тануға шешім қабылдады.

2014 жылы Жамбыл облысының бес тарихи нысаны ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра тізіміне енді. Бұл Ақтөбе (Степнинское), Құлан, Өрнек, Қостөбе, Ақыртас елді мекендері. Бұл орындардан жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары кезінде ежелгі дәуірдегі сауда қатынастарының қарқынды дамығанын көрсететін көптеген жәдігерлер табылды.

2016 жылы Корея Республикасының Хвасун қаласында ММА бойынша 3-ші Азия чемпионаты аяқталды. Қазақстан Республикасы құрама командасы Азия чемпионатының 7 чемпиондық белбеуінің 5-ін және 2 күміс жүлдесін жеңіп алып, жалпы есепте бірінші орынды сенімді түрде иеленді.

2017 жылы Astana Innovations Challenge ауқымды стартап марафоны аясында ашық деректер (Open Data) негізінде қалалық мәселелерді шешуге арналған жобаларға арналған бірінші хакатон өтті. Хакатонның мақсаты – ашық деректер негізінде сервистер мен мобильді қосымшаларды құру арқылы қалалық технологиялық мәселелерді шешу мүмкіндігі. Екі күндік қарқынды жұмыс нәтижесінде хакатон ұйымдастырушылары мен серіктестері жаңа қызықты қалалық шешімдер алды.

2017 жылы Торайғыр көлінің жағасында «Мұртты қорған» археологиялық ескерткіші жанынан біздің дәуірімізге дейінгі 8-6 ғасырларға жататын жерлеу орны табылды.

Ежелгі жерлеу орнын Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты жанындағы «Margulan Centre» аймақтық археологиялық орталығының қызметкерлері анықтады.

2018 жылы Бішкектегі Ғ.Әйтиев атындағы Қырғыз ұлттық бейнелеу өнері мұражайында қазақстандық суретші Құттыбек Жақыповтың «Ұлы дала әуені» атты жеке көрмесі алғаш рет ашылды. Суретші Бішкек көрмесін қыркүйекте Ыстықкөл жағасында өткен Үшінші көшпенділер ойындарына және жазушы Шыңғыс Айтматовтың 90 жылдығына арнады. Көрме соңында суретші өзінің бір картинасын мұражайға сыйға тартты.

2018 жылы көптеген беделді халықаралық байқаулардың Гран-при иегері, «Астана Опера» жетекші солисі Бақтияр Адамжан 20-ғасырдың көрнекті хореографы Ролан Пети қойған «Бозбала мен өлім» балетінде алғаш рет Бозбала партиясын сомдады.

Спектакль біздің дәуірімізге дейінгі 1 ғасырдан бері жақсы сақталған ежелгі Рим амфитеатры Сполето Рим театрының (Италия) ашық сахнасында аты аңызға айналған биші және хореограф Рудольф Нуреевке арналған Tributo a Rudolf Nureyev халықаралық гала-балетінің аясында өтті.

Итальяндық көрермендер Бақтияр Адамжанның сахнаға әр шыққанын ұзақ қол шапалақтаумен сүйемелдеп, қазақстандық балет өнерінің жұлдызын зор ықыласпен қарсы алды.

2020 жылы «Балқаштың солақайы» микроминиатюра шебері Николай Савидов тауық жұмыртқасына мыңнан астам тақа салып, жаңа әлемдік рекордты жаңартты.

Николай Савидов – Қазақстанда микроминиатюраларды меңгерген жалғыз адам. Еліміздегі ең қиын да бірегей өнердің негізін қалаушы ол осы кәсіппен 1983 жылдан бері айналысады. Ол жылқының қылына үш тілде мақал-мәтел жаза білген. Иненің көзіне шахмат пен түйе керуенін «қондырды». Ол күріш дәндеріне пілдерді, құстар тобын және теңіз жануарларын орналастырды.

2023 жылы «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры жүзеге асырған «Жазғы сауықтыру және демалысқа жолдама» әлеуметтік жобасы Батыс Қазақстан облысында 895 оқушыны қамтыды. Жоба жазғы уақытта дарынды ауыл балаларының зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін қолдауға және баланың демалу құқығын жүзеге асыруға бағытталған. «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры есебінен «Еуразия» туристік-сауықтыру кешенінде өңірдегі ауыл мектептерінен 625 бала демалып үлгерді.

2024 жылы Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2029 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын бекітті. Жоспардың негізгі міндеттеріне «орташа кіріс тұзағынан» шығу және тұрақты өсудің күшті институционалдық және әлеуметтік-экономикалық негіздерін құру кіреді.

2024 жылы Өзбекстан президенті Шавкат Мирзиёев Қазақстанға мемлекеттік сапармен келді. Мәртебелі мейманды елорда әуежайында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қарсы алды. Әуежайда құрметті қарауыл тізілді. Сапар барысында жоғары деңгейде екіжақты келіссөз жүргізіліп, бірқатар маңызды құжаттарға қол қойылды.

2024 жылы қазақстандық грек-рим палуаны Демеу Жадыраев финалда 77 келі салмақта жапондық Нао Кусакаға есе жіберді. Демеу Жадыраев 2024 жылғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегері атанды. 80 келіге дейінгі салмақта финалдық белдесуде қазақстандық боксшы Нұрбек Оралбай украиналық Александр Хижнякдан жеңіліп қалды. Ол 2024 жылғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегері атанды.