Әлемдік БАҚ-тағы Қазақстан: Атом агенттігі, экономикалық өсім және «Қазақмыс» ахуалы

Апта бойы Қазақстанда саяси әрі мәдени жаңалықтар легі көбейгенін білеміз. Жалпы ішкі өнімнің ұлғаюы, Атом энергиясы жөніндегі агенттік құрылуы, «Қазақмыс» корпорациясының қайғылы оқиғалардан кейін уақытша жұмысын тоқтатуы назарда болды. Аталған ақпараттарды әлемдік басылымдар да жазған болатын. Толығырақ Kazinform тілшісінің шолуынан оқыңыз.

Daryo: Қазақстанда жыл басынан бері ЖІӨ өсті

Қаңтар-ақпан айларында Қазақстанда әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны артып, есепті кезеңде ЖІӨ өсімі 5,4 пайызды құрады. Премьер-министр Олжас Бектенов экономикалық блок министрліктері басшылығымен өткізген жұмыс кеңесінде қай бағытта басымдық байқалғанын баяндаған. Бастысы, экономиканы әртараптандыру қалай жүргізіліп жатқанын тарқатыпты. Премьер-министр сөзін өзбекстандық Daryo агенттігі бөлісті.

2024 жылдың екі айында ЖІӨ өсімі 5,4 пайыз болған. Оның ішінде тауар өндірісі мен қызмет көрсету секторында өсу серпінінің жақсарғаны байқалады. Өнеркәсіптік әлеуетті ашу бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар өнеркәсіп өндірісінің көлемін 5,7%-ға арттыруға мүмкіндік берген. Өсімнің келесі бөлігін айтар болсақ:

· Өңдеу өнеркәсібі бойынша – 8,9 пайыз;

· Машина жасау – 18,2 пайыз;

· Азық-түлік өндірісі – 13,1 пайыз;

· Құрылыс материалдары өндірісі – 21,6 пайыз;

· Металл бұйымдары өндірісі – 20,1 пайыз;

· Химия өнеркәсібі – 9 пайыз;

· Тау-кен өнеркәсібі – 4,1 пайыз көрсеткіштер көрсеткен.

Кездесуде өзге саладағы деңгей де айтылған. Оның ішінде құрылыс саласында жоғары қарқын сақталыпты. Орындалған жұмыстар көлемі 408,1 млрд теңгеге жетсе, нақты көлем индексі 112,8 пайыз екен. Сауда саласындағы өсім 6%-ға, ал көлік және қоймалау қызметі 21,3%-ға артқан.

· Астық, тұқым және мал азығы – 5,8 есе өскен;

· Фармацевтикалық өнімдер – 44,6 пайыз;

· Автокөліктер мен жеңіл көліктер – 38,8 пайыз;

· Астық тасымалы – 43 пайыз артты.

Сонымен қатар терең өңделген өнім өндіретін салалардың көрсеткіші жоғары. Мысалы, қосылған құны жоғары өнімдер, атап айтқанда, құрама жем экспорты 5 есеге өсіп, 273 мың тоннаны құрады (2024 жылы – 56 мың тонна), өсімдік майының экспорты 28%-ға артып, 94 мың тоннаға жетті.

ТАСС: Атом энергиясы жөніндегі агенттік құрылды

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев атом энергетикасын дамыту бағытындағы кешенді жұмысты жалғастыруда. Президент апта ортасында Қазақстанда Атом энергиясы жөніндегі агенттік құру туралы жарлыққа қол қойды. Жаңа агенттіктің нендей құзыреті бары және қай мемлекеттік құрылыммен бірлесе жұмыс істейтінін TACC ақпарат агенттігі тарқатыпты.

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» жарлыққа сәйкес жаңа агенттікті Энергетика министрлігінің бұрынғы басшысы Алмасадам Сәтқалиев басқаратын болды. Президенттің баспасөз қызметінің хабарлауынша, Мемлекет басшысы Алмасадам Сәтқалиевті қызметінен босату туралы жарлыққа қол қойып, оны жаңа агенттіктің төрағасы етіп тағайындады.

Айта кетерлігі, Атом энергиясы жөніндегі агенттік тікелей президентке бағынады. Ал агенттіктің уран өндіру, атом энергиясын пайдалану, халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, Семей ядролық қауіпсіздік аймағын құру секілді бөлігіне Энергетика министрлігі жауапты болмақ.

Қазақстан – әлемдік нарықтағы ең ірі табиғи уран жеткізуші ел. Өткен жылы елде алғашқы атом электр станциясын салу туралы референдум өтті, дауыс берушілердің көпшілігі бастаманы қолдаған болатын. Станцияны Алматы облысында салу жоспарланған. Қазіргі уақытта билік ядролық технологияларды жеткізушіні немесе оны салу үшін консорциум мүшелерін таңдамақ. Оның ішінде қытайлық CNNC компаниясы, оңтүстік кореялық KHNP, ресейлік Росатом корпорациясы және француздық EDF қарастырылуда.

Тоқаев елге бір емес, үш станция қажет екенін хабарлап, елде ядролық кластер құруды тапсырды. Үкімет тағы екі станцияны орналастыру үшін орын іздестіріп жатқаны мәлім болды.

Report: Ауқымды мыс өндіруші компания жұмысын уақытша тоқтатты

«Қазақмыс» компаниялар тобы өндірістік объектілеріндегі жазатайым оқиғалардың жиілеуіне байланысты өндірісті уақытша тоқтатты. Кеніштерді тоқтату кезінде барлық жұмыс түрінің қауіпсіздік талабы егжей-тегжейлі тексерілетін болады. Ақпаратты Report таратты.

«Қазақмыс» корпорациясының негізгі активтері Қазақстанның тау-кен өндіру мен түсті металлургия саласында шоғырланған. Қазір ірі компания жұмысын уақытша тоқтатуға мәжбүр. Жаңалыққа қатысты корпорация ресми ақпарат таратты.

«Қазақмыс» тобының өндірістік нысандарында жазатайым оқиғалардың жиілеп кетуіне байланысты корпорация басшылығы бүгіннен бастап бекітілген кестелерге сәйкес жоғары қауіп деңгейі бар барлық технологиялық үдерістерді тоқтату туралы шешім қабылдады. Кен орындары тоқтаған кезеңде барлық жұмыс түрлеріне қауіпсіздік ережелерінің талаптарына сәйкестігін анықтау үшін жан-жақты тексеру жүргізіледі. Барлық бұзушылықтар жойылғаннан кейін ғана осы учаскелерде жұмыстар қайта қалпына келтіріледі», – делінген «Қазақмыс» хабарламасында.

Сонымен қатар компания барлық өндірістік нысанға жоспардан тыс тексеріс жүргізіп, инженерлік-техникалық персоналды қайта аттестациядан өткізбек. Жерасты жұмыс орындарын қадағалап, құтқару жабдықтарының дайындығы, қызметкерлердің өнеркәсіптік қауіпсіздік техникасы мен төтенше жағдайларда әрекет ету алгоритмін білуі тексеріледі.

Биыл 19 наурызда «Қазақмыс» меншігіндегі нысандардың бірінде жұмысшы қаза тапқанын хабарлады. Ал 17 ақпанда Ұлытау облысындағы кеніштің құлауынан бір топ қызметкер жоғалып кеткен еді, бір күннен соң барлық жеті жұмысшының денесі табылған.

«Қазақмыс» кәсіпорындарында – кеніштер, байыту фабрикалары, мыс балқыту зауыттарында 37 мыңға жуық адам жұмыс істейді. Барлық кәсіпорын Балқаш, Жезқазған, Қарағандыдағы үш өндірістік алаңда орналасқан.

Euronews: ғасырлық дәстүрге жаңа көзқарас

Euronews арнасының Modern Nomads бағдарламасында қазақтың зергерлік бұйымдарына талдау жасалды. Арна тілшісі зергерлердің дәстүрлі әшекейлер мен заманауи үрдістер қалай сабақтастырғанын зерттеген. Тақырыпты ашу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық музейін аралап, мәдени және танымдық мәні бар зергерлік дәстүрді сараптаған.

Тілші дәстүрлі қолөнердің бүгінгі болмысын, шеберлердің ескі пішінге жаңа кейіп беру машығын ашыпты. Ежелгі қолөнерді сақтауды мұрат еткен Берік Әлібай, қазақ әйелдерінің ұлттық бірегейлігін көрсететін бұйымды насихаттаушы Меруерт Орынбек, Маржан Кәрім пікір білдірген. Әрбір ғасырлар көшіндегі өзгерісті, бүгінге бейімдеу әдісін және этно-бизнестің жай-күйін жеткізіпті.

«Ұлттық әшекейге деген сұраныс күн санап артуда. Әуелгіде халық ұлттық әшекейді тек мерекелік шараларға арнап сатып алатын. Қазір күнделікті өмірде тағу үшін алатын жағдай көп» – деген Маржан Кәрім.