Әли Акбар Джоукар Иранда уранның неліктен қосымша байытылып жатқанын айтты
АСТАНА. KAZINFORM – Маусым айында Иран МАГАТЭ қарарына жауап ретінде Фордодағы байыту зауытында қосымша центрифугалар орнатқаны белгілі болды. Иран Ислам Республикасының Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Әли Акбар Джоукар Kazinform агенттігінің тілшісіне берген сұхбатында Батыс елдерінің сынына жауап берді.
Маусым айының басында Франция, Германия және Ұлыбритания («Еуроүштік») МАГАТЭ Басқарушылар кеңесіне Иранның ядролық қаруының эскалациясын айыптайтын қарарын ресми түрде ұсынды. «Еуроүштік» қарар жобасында Иранды МАГАТЭ-мен ынтымақтасуға және Иранның жария етілмеген жерлерінде уран іздерінің барын түсіндіруге шақырады.
МАГАТЭ баяндамасына сәйкес, Иран Фордо ядролық алаңында қосымша уран байыту центрифугаларын орнатуға асықты және басқаларын орнатуға кірісті. Батыс елдерінің пікірінше, ирандықтар мұны Тегеранда Иранға қарсы деп қабылдаған қарарға жауап ретінде жасады.
Әли Акбар Джоукардың айтуынша, Иран МАГАТЭ-мен ынтымақтастығын ешқашан тоқтатқан емес, ал Батыс елдерінің Иранның ядролық қаруының күшеюі туралы мәлімдемелері тым асыра айтылған.
«Статистика Иранның МАГАТЭ-мен әрқашан жоғары деңгейде ынтымақтастықта болғанын көрсетіп отыр. Батыстың бес елі мен Иран арасындағы осы елдің ядролық бағдарламасы бойынша жылдар бойы жүргізілген келіссөздер нәтижесінде жан-жақты қамтылған әрекет жоспары – бейбіт мақсатқа арналған 2015 жылғы келісім (JCPOA) орнатылды. Ол Қауіпсіздік Кеңесінің 2 231 қарарында да көрініс тапты. Осы келісімнің нәтижесінде елдер халықаралық қауымдастықтың Иранның ядролық бағдарламасына қатысты сұрақтары жоқ деген қорытындыға келді. Дональд Трамптың билікке келуімен АҚШ бұл келісімнен біржақты түрде шығып, осындай жағдай туындады. Айта кетейік, Иран МАГАТЭ-мен ынтымақтастығын ешқашан тоқтатқан емес және ол жалғасып жатыр», - деді Kazinform тілшісіне берген сұхбатында Иран Ислам Республикасының Қазақстандағы Елшісі.
Оның айтуынша, Иран «жан-жақты іс-қимыл жоспарын жаңғырту және қалпына келтіру» үшін көп күш жұмсады. Алайда бұл талпынысы Батыс тарапынан жауап таппады.
«Батыстың осы үш мемлекетінің әрекеттеріне қарамастан, Иран ынтымақтастық пен өзара әрекеттесу жолымен жүруді жалғастыруда. Аталған ел қандай да бір шара қолданған сайын, мұны МАГАТЭ мен халықаралық қауымдастыққа (мысалы, Иранның уранды байытудың пайыздық деңгейі туралы хабарламасы туралы) мәлімдеп отырды. Қазір кейбір елдер 9-10 жыл бұрын болған іске қайта оралып жатыр. Олар саяси қысым көрсету және МАГАТЭ сияқты құрылымды саяси мақсаттарда пайдалану үшін бұл мәселені тиімді қолдану жолдарын іздейді», - деді Елші.
Оның айтуынша, Иран өзінің даму жоспарын орындауда. Уран тек бейбіт мақсатта байытылып отыр.
«Біз үшін МАГАТЭ-ге мүше болған кезде елімізде уран қалай, қайда пайдаланылады деген сұрақтың өзі оғаш көрінеді. Ирандағы уранды байыту Израильдің Иранға қарсы қауіп-қатерін ескере отырып, бейбіт мақсатта, сондай-ақ қауіпсіздік мақсатында жүзеге асырылуда. Байытылған уранды пайдалану ауқымы өте кең. Иранда ол ауыл шаруашылығындағы ғылыми әзірлемелерде, сондай-ақ қатерлі ісік ауруын емдеу үшін ядролық медицинада қолданылады», - деп түсіндірді Әли Акбар Джоукар.
Еске сала кетсек, 5 маусымда құрамына 35 мемлекет кіретін МАГАТЭ Басқарушылар кеңесі Иранды ұйыммен ынтымақтастықты жандандыруға және халықаралық инспекторларды қабылдауға салынған тыйымды алып тастауға шақырған қарар қабылдады. Ұлыбритания, Франция және Германия ұсынған қарарда Иран агенттікпен ынтымақтастығы жоқтығы үшін сынға алынды. Оны 20 ел қолдап, екі ел – Ресей мен Қытай қарсы шыққан және12 ел дауыс бергенде қалыс қалды. Бұған жауап ретінде Тегеран Батыс елдерін «асығыстық және жөнсіздік» үшін сынап, қарар «дипломатиялық өзара әрекеттестік пен сындарлы ынтымақтастық үдерісіне сөзсіз зиянды әсер ететінін» қосып өтті. Иран МАГАТЭ-ні техникалық әрекет етуге және Батыс мемлекеттерінің қысымына берілмеуге шақырды.
МАГАТЭ Басқарушылар кеңесінің мәліметінше, Иран – уранды 60 пайызға дейін байытқан ядролық қарусыз жалғыз ел.
