Антарктида мұздықтарының астында 332 алып су асты каньоны табылды

АСТАНА. KAZINFORM — Барселона университеті мен Корк университеттік колледжінің халықаралық ғалымдар тобы Антарктиданың су асты каньондарының ең егжей-тегжейлі каталогын құрастырды. Зерттеу Marine Geology журналында жарияланды.

Антарктида мұздықтарының астында 332 алып су асты каньоны табылды
Фото : Ian Joughin

Айта кетейік, 332 алып су асты каньоны ашылған, олардың кейбіреулерінің тереңдігі 4000 метрден асады.

Жаңа карталау алдыңғы зерттеулерге қарағанда бес есе көп каньондарды анықтады. Мұздық күштер мен күшті шөгінді ағындары нәтижесінде пайда болған бұл үлкен су асты аңғарлары қоректік заттарды тасымалдауда және жаһандық климатқа әсер етуде шешуші рөл атқарады.
Антарктиданың су астындағы каньондары әлемнің басқа бөліктеріндегі каньондарға ұқсайды, бірақ полярлық мұздың ұзақ мерзімді әсерінен олар үлкенірек және тереңірек.

Зерттеу Шығыс және Батыс Антарктиданың каньондық жүйелері арасындағы таңқаларлық айырмашылықтарды анықтады. Шығыс Антарктиданың каньондары тұрақты мұздық белсенділік жағдайында ұзақ мерзімді дамуды көрсететін U-тәрізді кесіндісі бар күрделі, тармақталған құрылыммен сипатталады.

— Ең әсерлі каньондар Шығыс Антарктидада орналасқан. Бұл жүйелер көбінесе континенттік қайраңның шетіндегі бірнеше шыңдардан басталып, бір негізгі арнаға бірігеді, - делінген зерттеуде.

Керісінше, Батыс Антарктиданың каньондары қысқарақ және тік, көлденең кесіндісі V-тәрізді. Бұл морфологиялық айырмашылық Шығыс Антарктикалық мұз қабаты бұрын пайда болған теорияны қолдайды.

Табылған каньондар терең мұхит пен континенттік қайраң арасындағы су алмасуды жеңілдетеді, бұл салқын судың жаһандық мұхит айналымының негізі болып табылатын Антарктида түбінің суын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Бірақ каньондар жылы суды жағалау сызығына қарай бағыттайды, бұл мұз сөрелерінің еруіне әкелуі мүмкін.

— Сөрелер әлсіреген немесе құлаған кезде континенттік мұз тезірек теңізге ағып, жаһандық теңіз деңгейінің көтерілуіне тікелей әсер етеді, - деп ескертеді зерттеушілер.

Бұл жаңалық Оңтүстік мұхиттың халықаралық батиметриялық картасының 2-нұсқасы арқылы жасалды, бұл бір пиксельге 500 метр — бұрынғы карталарға қарағанда төрт есе дәлірек.

Сондай-ақ ғалымдар каньондарды анықтаудың жартылай автоматтандырылған әдісін және морфометриялық параметрлерді есептеу үшін арнайы GIS скриптін әзірледі.

Зерттеушілер қазіргі климаттық модельдер бұл каньондарда болып жатқан күрделі процестерді ескермейтінін, бұл климаттың өзгеруі болжамының дәлдігін шектейтінін атап өтті. Жұмыс авторларының пікірінше, жаһандық жылыну салдарын сенімдірек болжау үшін теңіз түбін картаға түсіруді жалғастыру және климаттық модельдерді жетілдіру қажет.

Еске сала кетейік, 2050 жылға қарай Тәжікстан мұздықтарының 20%-ы жойылуы мүмкін.

Соңғы жаңалықтар