Айдынды Каспийге айбынды әскер керек – фоторепортаж
АСТАНА. KAZINFORM – 17 тамызда Қазақстанның Әскери-теңіз күштері ту көтергеніне 28 жыл толды. Осы айтулы дата қарсаңында Қорғаныс министрлігі БАҚ өкілдеріне арнап баспасөз тур ұйымдастырды.
Әскерилердің бұл күнді ерекше атап өтетін жөні бар. Қазақстан Қарулы күштерінің құрлық әскері мен әуе қорғаныс күштері совет одағынан қалған мұраны иеленсе, әскери-теңіз күштері тыңнан құрылды. Шекараның Каспий арқылы өтетін 2 мың шақырым бөлігін күзетуден бөлек, теңіз арқылы іске асатын алыс-берістің, барыс-келістің қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажет еді.
Қазір мемлекет Каспидің көмегімен елдің транзиттік әлеуетін арттыруға күш салып жатыр. Қытай мен Батыс Еуропаның арасын Каспий арқылы жалғау, мұнай мен өзге де минералдардың экспортын санкциялар құрсауындағы Ресей аумағынан тыс аумақтар арқылы өткізу сияқты стратегиялық міндеттер күн тәртібіне шыққаны және бар. Осының бәрі алып көлдің Қазақстанға тиесілі аумағы мейлінше қауіпсіз болғанын қажет етеді.
Астанадан әскери бортпен ұшып жеткен БАҚ өкілдері Ақтау қаласының шетінде, Каспидің тура жағасында орналасқан Әскери теңіз күштерінің теңіз жаяу десанттық-шабуылдау батальонына тиесілі базаға жайғасты.
Әуелі бізге Ақтау қаласындағы сүңгуірлер дайындайтын орталықтың жұмысы таныстырылды.
2022 жылы құрылған орталық мерзімді әскери борышын өтеуге келген сарбаздардың ішінен сүңгуірлікке жарамдыларын іріктеп, су астындағы әскери жұмыстарға машықтандырады.
Орталық аумағына кірген бойда көзіміз қалың батырмасы бар кешен орнатылған жүк көлігіне түсті.
Бұл кешен сүңгуірлерді теңіз ауруларынан қорғауға арналған. Сүңгуірлер суға терең бойлаған кезде ағзада қан қысымы күрт түседі. Ал бұл сүңгуірдің тіндері мен қанында жасанды тыныс қоспасы бөлетін газдарды көпіршектендіреді. Мұндай жағдай жиі қайталанса, адамның тамырлары бітеліп, қан жүруі қиындайды.
Осыны болдырмау үшін сүңгуірлер судан шыққан сайын осы кешенге кіріп, ағзасын қалыпқа келтіріп отыру керек.
Орталық аумағында сүңгуірлерді дайындайтын оқу-жаттығу кешені бар.
Биіктігі үш қабатты үйден асатын кешен суға сүңгу, су астында қойын-қолтық ұрыс пен атыс жүргізу, арнайы байланыс құралы арқылы су бетіндегі штабпен үндесіп әрекет ету, шыңға өрмелеп, қайраңға түсу сияқты түрлі машықтарды үйренуге арналған.
Суасты диверсия күштері, құралдармен күрес және суасты минадан залалсыздандыру ротасының командирі Жәнібек Салықбаев оқу-жаттығуға арналған киімдер мен құралдар әлемдегі озық өндірушілерден сатып алынғанын айтады.
«Суға жылдам бату үшін сүңгуір киіміне қорғасын жапсырылады. Бұл «жүктің» салмағы сүңгуір салмағының 10 пайызынан кем болмау керек. Мысалы, сарбаздың салмағы 60 килограмм болса, 6 килограмм «жүк» алып түсуі керек. Сүңгуір су астына арнайы пышақсыз түспейді. Теория бойынша ол пышақ жыртқыш балықтар мен қарсы жаудан қорғану үшін, аудан босап шығу үшін керек. Бірақ біздің көлде жыртқыш балық жоқ», - дейді ол.
Сүңгуірлердің су астында жаттығу жүргізіп, өлшемдер алған кезде әр деректі тіркеп отыратын қарындаш пен «қойын кітабы» болады екен.
Орталық тәлімгерлері сүңгуірлерді су астында дәнекер жасап, металл кесуге де үйретеді. Ол үшін арнайы станок пен электрод қолданады.
Су астындағы сүңгуір мен теңіз бетіндегі әскерилер 120 метрлік радиуста арнайы кабель арқылы байланыс ұстайды. Бұл кабель сымды байланыстан бөлек, сүңгуірге ауа жеткізіп тұрады. Осы кабельдің пневматикалық жүйесі арқылы су астындағы сарбаздың жүрек соғысы мен қан қысымын да көріп отыруға болады.
«Бұл сүңгуірлер негізінен кемелерге қызмет көрсетеді. Кеменің су астындағы бөлігінде не болып жатқанын сүңгуірдің көмегінсіз білу қиын. Су астында қандай да бір қиындық туындаса, оны анықтап, жоятын осы сүңгуірлер. Сондықтан теңіз флотын ұстайтын әрбір ел сүңгуірлер дайындығына ерекше көңіл бөледі. Біздің ел де қымбат қондырғылар мен құрал-жабдықтар алып, сүңгуір дайындауға ерекше қолдау көрсетіп отыр. Соның арқасында өзімізге қажет сүңгуірлерді өзіміз дайындай алатын деңгейге жеттік. Әскери теорияда сүңгуірлер су астындағы диверсиялық әрекеттердің жолын кесуге де міндетті. Сақтықта қорлық жоқ, дайындық кезінде бұл жағына да қатты көңіл бөлеміз», - дейді Жәнібек Салықбаев.
Біз бас сұққан келесі нысан – Ақтау теңіз порты.
Тыңғылықты тексеруден өтіп, порттың әскерилер жайғасқан бөлігіне жеттік.
Кемелердің маңдайшасындағы «Орал», «Жайық», «Маңғыстау», «Алатау», «Сарыарқа», «Қазақстан, Табиғат» сияқты аттары көзге оттай басылды.
Әртекті кемелер дивизионы командирінің орынбасары Бекжан Жұмағұлов бұлардың көбі Оралдағы «Зенит» зауытында құрастырылғанын айтты. Ал «Алатау» атты минаға қарсы құрсауланған кеме тапсырыс бойынша Ресейде жасалған көрінеді.
Біз мінген «Маңғыстау» зымыран-артиллериялық кемесі өз санатындағы ең ұшқыр, маневрге икемді түр болып есептеледі.
Әскерилердің бұл сөзіне көл бетіндегі «диверсиялық шабуыл» кезінде көз жеткіздік. Байланыс және радиотехникалық қызмет бөлімінің технигі Айбар Аушахманов айдында беймәлім моторлық қайық пайда болғанын байқап, бірден хабар берді.
Бірнеше ескертуге еш жауап болмағаннан кейін кеменің қос қапталында орнатылған ірі калибрлі «Утёс» оқ бүріккіші көмекке оқ жаудырды.
«Жаудың» беті қайтқаннан кейін кемедегі тұрмыс режимімен таныстық.
ҚР Қарулы күштері Әскери теңіз күштері бас қолбасшының тәрбие және идеология жөніндегі орынбасары Жұмабек Хасенов Каспий айдынында Қарулы күштерге тиесілі 12 кеме жұмыс істейтінін айтады.
«Қазақстанның әскери теңіз күштерінде 12-ден астам заманауи әскери кеме бар. Оның бесеуі зымыранды кемелер, қалғаны гидрографиялық және диверсияға қарсы құрсауланған, десант таситын үлкен катерлер. Зымыранды кеменің бәрі Оралдағы «Зенит» зауытында шығарылады», - дейді полковник.
Теңізден әскери базаға оралып, сарбаздармен бірге түнеп шықтық.
Біз оянған кезде сарбаздың бәрі ың-шыңсыз тұрып, жаттығуға кеткен болып шықты.
Кезекшіліктегі сарбаздар ғана казарманы ретке келтіріп жүрді.
Ақтау қаласының «Ынтымақ» алаңындағы салтанатты жиынды көруге тұрғындардан бөлек туристер де жиналыпты.
Айналадағы жылт еткен қимылдың бәрін смартфон камерасына таспалап жүрген қария Шымкенттен Каспиді көруге келгенін айтты.
Алаңда Әскери теңіз күштерінің туы көтерілмей тұрып шағын шеру өтті.
Әскери-теңіз базасының, теңіз жаяу әскерлері бригадасының, авиациялық базаның, Әскери-теңіз күштері теңіз жаяу әскерлері десанттық-шабуылдау батальонының, Шекара қызметі бірінші дивизионының жеке құрамы қала көшелерін саппен аралап өтті.
Шеру аяқталған шақта Каспий айдынында әскери кемелердің сап түзеп үлгергенін байқадық.
Салтанатты жиында сөз алған Әскери-теңіз күштерінің бас қолбасшысы Серік Борамбаев сарбаздар Отан алдындағы борышын абыроймен орындап жүргенін айтып, көзге түскен жас сарбаздар мен еңбегі сіңген ардагерлерді марапаттады.
