БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде халықаралық теңіз тасымалының қауіпсіздігі талқыланды
АСТАНА.KAZINFORM — Қазіргі саяси шиеленіске қарамастан, халықаралық сауда тасымалдары әлемдік сауда мен жаһандық экономикалық дамудың қозғаушы күші болып қала береді. Бұл туралы Халықаралық теңіз ұйымының (IMO) Бас хатшысы Арсенио Домингес мәлімдеді, деп жазды Азертадж.
БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде жаһандық бейбітшілік пен қауіпсіздікке төнетін өзекті қатерлер аясында халықаралық сауда флоты мәселесіне арналған отырыс өтті.
Домингес онлайн байланыс арқылы сөйлеген сөзінде, халықаралық сауда флоты жаһандық күйзелістерге төтеп беріп отырғанын айтты: 2024 жылы теңіз арқылы 12,3 миллиард тоннадан астам жүк тасымалданған. Бұл салада 1,9 миллион теңізші жұмыс істейді.
– Халықаралық теңіз тасымалының қауіпсіздігі – әлемдік экономикалық тұрақтылықтың негізгі іргетасы, – деп атап өтті Арсенио Домингес.
IMO басшысы сөзін жалғастыра отырып, 2024 жылы әлемде халықаралық қарақшылыққа қатысты 150 оқиға тіркелгенін айтты. Сауда тасымалы мен теңізшілердің өмірі елеулі қауіп-қатерге ұшырауда.
INTERPOL бас хатшысы Вальдес Уркиза өз сөзінде ежелде өркениеттерді байланыстырған теңіз жолдары бүгінде трансұлттық қылмыстық әрекеттердің аренасына айналып бара жатқанын атап өтті. Оның айтуынша, қарақшылық пен қарулы шабуыл қаупі қайтадан өзекті мәселеге айналып отыр – әсіресе Оңтүстік-Шығыс Азияда, Гвинея шығанағында және Сомали жағалауында.
Уркиза қылмыстық желілер бір инфрақұрылым мен бағыттарды қару, есірткі, сирек жануар түрлері контрабандасы мен террористік топтарды қаржыландыру үшін жиі пайдаланатынын айтты. Ол бұл құбылысты «теңіздегі көпқылмыстылық» деп атап, мұндай әрекеттер қылмыскерлерді қолға түсіруді қиындатып, тергеулерді күрделендіретінін айтты.
Сонымен қатар, INTERPOL басшысы киберқатерлерге ерекше алаңдаушылық білдірді: порттардың цифрлануы қауіпсіздік жүйелерінде жаңа осал тұстарды тудырып отыр; қаскөйлер логистика мен басқару жүйелеріне шабуыл жасау үшін жасанды интеллектіні қолданып отыр.
Уркизаның айтуынша, көптеген порттар қауіп-қатер деңгейі жоғары болса да, жеткілікті қорғалмаған күйде қалып отыр.
Осы сын-қатерлерге жауап ретінде Интерпол үш деңгейлі стратегияны ұсынады:
• Интерполдың жаһандық дерекқорлары арқылы мәлімет алмасуға негізделген тиімді халықаралық ынтымақтастық;
• тергеулерге жедел қолдау мен үйлестіру, оның ішінде бірлескен операциялар жүргізу;
• сарапшылар әлеуетін арттыру мен оқыту – әсіресе жағалау мен арал мемлекеттеріне, киберқатерлермен күреске ерекше мән беру.
Уркиза мүше мемлекеттерді порттар мен теңіз жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуде Интерполды негізгі әріптес ретінде қарастыруға шақырды және Қауіпсіздік Кеңесін Интерполдың халықаралық құқықтық бастамаларына қолдау көрсетуге үндеді.
Өз кезегінде Панама каналын басқарушы Рикаурте Васкес Моралес бұл су жолының халықаралық ынтымақтастық пен тұрақты дамудың символы ретіндегі ерекше рөлін атап өтті.
Оның айтуынша, Панама каналы – тек сауда жолы ғана емес, бейтараптықтың, техникалық шеберліктің және ұзақ мерзімді жауапкершіліктің үлгісі. Канал халықаралық келісім негізінде басқарылады және барлық елдерге – бейбіт және соғыс уақытында – тең қолжетімділікке кепілдік береді. Басқару құрылымы саяси циклдерден тәуелсіздікті қамтамасыз етеді әрі тұрақтылық пен ашықтықты қолдайды.
Соңғы 25 жылда Панама басқаруындағы канал өткізу қабілетін екі есеге арттырды, үшінші шлюз кешенімен ауқымды жаңғыртудан өтті және техникалық әрі қаржылық тұрақтылықтың үлгісіне айналды. Жаңа шлюздер үш есе ауыр кемелерді қабылдауға мүмкіндік береді, қауіпсіздік стандарттарын сақтай отырып.
Васкес Моралес, ұзындығы небәрі 50 теңіз милі болса да, Панама каналы жыл сайын 16 миллион тоннаға дейін парниктік газдар шығарындыларының алдын алатынын, мыңдаған кеменің жолын қысқартуға сеп болатынын айтты. Оның пікірінше, Панама каналы – жаһандық қоғамдық игіліктерді ашықтықпен, жауапкершілікпен және көрегендікпен басқаруға болатынының жарқын дәлелі.
– Егер Панама әлемдік сауданың ең маңызды күре тамырларының бірін қорғай алса, онда халықаралық қауымдастық бізді біріктіретін құндылықтарды да сақтай алады, – деп түйіндеді Васкес Моралес.
Еске сала кетейік, бұған дейін БҰҰ Бас хатшысы ұйымдағы бюрократия мен есептердің артықтығына алаңдаушылық білдірген еді.
