COVID пандемиясы мидың қартаюын жеделдетті — зерттеу
АСТАНА. KAZINFORM — COVID-19 пандемиясы кезінде дені сау адамдардың миы пандемия басталмас бұрын талданған адамдардың миына қарағанда тезірек қартайғаны белгілі болды, деп хабарлайды АЗЕРТАДЖ.
Зерттеу, шамамен 1000 адамның арасында жүргізілген. Жедел қартаю процессі вирус жұқтырмаған адамдарда да байқалған.
Бұл туралы АЗЕРТАДЖ Nature Communications журналына сілтеме жасап хабарлады.
Ми құрылымындағы өзгерістер ретінде тіркелген қартаю ең көп қарт адамдарда, ер адамдарда және әлеуметтік жағынан қолайсыз отбасынан шыққандарда байқалған. Алайда когнитивті тестілер ақыл-ой қабілеттерінің тек COVID-19 жұқтырған адамдарда ғана төмендегенін көрсеткен. Бұл ми қартаюының жеделдеуі ойлау мен есте сақтау қабілеттерінің нашарлауына әкелетінін аңғартқан.
— Бұл зерттеу пандемияның психикалық және неврологиялық денсаулыққа қаншалықты маңызды әсер еткенін нақты көрсетеді, — дейді Гарвард медицина мектебінің Бостон қаласындағы, Массачусетс штатындағы қартаюды зерттейтін биология-есептеуіш Махди Мокри.
«Пандемия салдарынан ми қартаюы қайтымды ма, әлде жоқ па, әлі белгісіз, себебі зерттеуде тек екі уақыт кезеңінде жасалған суреттер талданды, — деп қосты ол.
Жаңа зерттеуде Мохаммади-Нежад және оның командасы 2006 жылы құрылған UK Biobank үлкен деректер қорына жүгінді, ол адамдар миына пандемияның әсері бар ма екенін анықтауға арналған. Деректер қорында 2006-2010 жылдары 40-69 жас аралығындағы 500 мың еріктінің денсаулық жағдайы туралы анонимді мәліметтер сақталған. Қазірге дейін биобанкте 100 мыңнан астам бүкіл дененің суреті жинақталған.
Зерттеушілер пандемия жылдарында болған мүмкін өзгерістермен салыстыру үшін қалыпты қартаю базалық моделін жасау үшін пандемияға дейін жиналған 15 334 дені сау адамның визуализация деректерін пайдаланды.
Содан кейін зерттеушілер екі рет сканерленген 996 қатысушының тобына жүгінді, екінші сканерлеу орташа есеппен бірінші сканерлеуден 2,3 жыл кейін жүргізілді. Олардың 564-інде екі сканер де пандемияға дейін жасалған, бұл жасанды интеллектке пандемия кезінде ми қалай өзгермейтіні туралы үйренуге мүмкіндік берді.
Қалған 432 қатысушының екінші сканері пандемия басталғаннан кейін, негізінен 2021-2022 жылдар аралығында жүргізілген, бұл зерттеушілерге пандемияның ми қартаюына қалай әсер еткенін зерттеуге мүмкіндік берді.
Зерттеу нәтижелері бойынша, екі жыл ішінде адамдардың миы күтілгеннен 5,5 айға тезірек қартаюы анықталды. Вирус жұқтырған адамдарда ақпаратты өңдеу жылдамдығы мен ойлау икемділігі сияқты кейбір когнитивтік функциялардың төмендеуі байқалса керек.
— Мидың қартаюы ер адамдар мен әлеуметтік жағынан аз қамтамасыз етілген адамдарда көбірек байқалды. Бұл ми денсаулығының тек аурулардың болуына ғана емес, сонымен қатар өмір бойғы тәжірибеге де байланысты екенін көрсетеді, — деп атап өтті Мохаммади-Нежад.
Орташа есеппен ерлер мен әйелдер арасындағы мидың қартаюындағы айырмашылық шамамен 2,5 ай болды. Ғалымдар бұл өзгерістерге локдауннан туындаған стресс, әлеуметтік оқшаулау және инфекциядан қорқу әсер еткенін түсіндіреді.
— Пандемия тікелей инфекциясыз да миға әсер етті, — деп қорытындылады зерттеу авторы.
Еске сала кетейік, маусым айында Үндістанда COVID-19 жұқтыру жағдайы он еседен астам өскенін жазған едік.
