Депутаттар шетелдік маркетплейстерге шектеу енгізуді ұсынды
АСТАНА. KAZINFORM – Мәжіліс депутаты Азат Перуашев салықтан жалтарған шетелдік маркетплейстерге жаңа талаптар қоюды ұсынды.
- Бюджетті толтырудың маңызды арналарының бірі - тауар импорттын реттеу. Бұл сала бюджет үшін және отандық өндірушілердің мүдделерін қорғау негізінде маңызды. Қалыптасқан жағдайды құны 200 еуроға дейін жететін жөнелтілімдерді бажсыз әкелу құқығын пайдаланатын шетелдік маркетплейстер айқындап отыр. Мәселен, 2023 жылы шетелдік маркетплейстер Қазақстанға 505 млрд теңгенің тауарын жеткізіп, бюджетке 24 млрд теңге төледі, яғни бұл айналымының 4,8 пайызын ғана құрады. Осы жағдай кедендік баж салықтарын төлеуден толық жалтаруды білдіреді және ҚҚС-тан 2,5 есе аз. Ал ҚҚС әрқашан тауар жеткізілетін елде төленіп, бюджетті толтырудың маңызды факторы саналады. Яғни, тек шетелдік маркетплейстер операциялары бойынша ҚҚС төлеуден жалтару арқылы 2023 жылы бюджет 60 млрд теңгеден астам қаржыдан құр қалған, сондай-ақ бұған өндірістегі жұмыс орындарынан түспей қалған жеке табыс салығын қосыңыз, - деді Азат Перуашев Премьер-министрдің орынбасары – ұлттық экономика министрі Серік Жұманғариннің атына жолдаған сауалында.
Сарапшылардың мәліметтеріне қарағанда, дәл сол импортталатын тауарлар үшін қазақстандық маркетплейстерге түсетін фискалды жүктеме 16,3% құрайды, бұл өз кезегінде 4 есеге жуық жоғары. Жергілікті платформалар арқылы жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпкерлер 62 пайызға дейін жететін әртүрлі алымдар (ҚҚС, корпоративтік табыс салығы, әлеуметтік аударымдар, кедендік баждар, сертификаттау және т.б.) төлеуге міндетті.
- Сарапшылардың бағалауынша, егер дәл осындай сомаға (505 млрд теңге) тауар қазақстандық алаңдар арқылы сатылса, бюджетке 24 емес, 136 млрд теңге түсер еді. Шетелдік маркетплейстер (Temu, Amazon, AliExpress және т.б.) Қазақстанда орналаспаған, сондықтан біздің заңнамаға сәйкес салықтар мен алымдарды төлеуден жалтарады. Мұндай жағдай қазақстандық өндірушілердің алдында қарсы әділетсіз ахуалға алып келеді және импортқа салық салудағы үлкен олқылық деп санаймыз. Электрондық коммерция көлемі 2 жыл сайын екі есе өсетінін ескеру керек, биыл бюджеттің шетелдік маркетплейстерден жоғалтар пайдасы 250 млрд теңгеден асатынын ескерген жөн. Ал бұл көп жағдайда қазақстандық кәсіпорындарды ығыстырып, жұмыс орындарын жабу арқылы жасалады, - деді депутат.
Оның сөзіне қарағанда, «Qaztech» технологиялық компаниялар альянсы» қауымдастығының болжамы бойынша, егер мемлекет аталған үрдістерге араласпаса, онда қазіргі 20 пайыздан 2029 жылға қарай қазақстандықтардың 50 пайыздан астамы тек шетелдік маркетплейстерден ғана сатып алуды жүзеге асырады. Бұл жағдай жергілікті өндірушілер үлесінің одан әрі қысқаруына әкеледі, ал бюджеттің жоғалтқан қаражаты 700 млрд теңгеге дейін жетеді.
- Бұл мәселені шешу үшін көптеген елдер реттеу тетіктерін белсенді түрде енгізіп отыр. Мәселен, Еуропа одағы 30 пайыздық баж салығын енгізуді және қытайлық маркетплейстерді ҚҚС төлеушілер ретінде міндетті тіркеуді талқылап жатыр, бұл жергілікті әрі шетелдік компаниялар үшін бәсекелестік жағдайын теңестіреді. Үндістан шетелдік маркетплейстерге жергілікті компаниялармен серіктес болу және салық пен баж төлеу талаптарын енгізді, бұл түсімді арттыру мен жергілікті бизнесті қорғауға көмектесті, - деді Азат Перуашев.
Осыған байланысты «Ақ жол» депутаттық фракциясы бірнеше ұсыныс жасады:
1) Шетелдiк маркетплейстердің Қазақстанның салық органдарында мiндеттi тiркелуі туралы талапты енгiзу;
2) Үндістан үлгісіне сүйене отырып, шетелдік маркетплейстер үшін қазақстандық платформалармен және өндірушілермен ынтымақтасу міндеттемесін енгізу мәселесін қарастыру;
3) Қазақстандық тұтынушылардан алынған табысқа ҚҚС және басқа да салықтарды міндетті түрде төлеуді енгізу;
4) Шетелдік сауда желілері арқылы жүзеге асырылатын бажсыз сауданың параметрлерін төмендету немесе жою мәселесін қарастыру;
5) Отандық Е-коммерцияны және оның қатысушыларын мемлекеттік қолдаудың шараларын әзірлеу, оның ішінде халықаралық төлем жүйелерімен интеграциялау, қызметтер мен логистиканы ұйымдастыруға жәрдемдесу және басқа да қадамдар.
Еске салсақ, жақында Үкімет басшысы Олжас Бектенов маркетплейстердегі тауарлардың сапасына қатысты сұрақ көп екенін айтты.
