Ертістегі мұз көбесі наурыздың соңында сөгіліп, ерте жүре бастауы мүмкін
ПАВЛОДАР. KAZINFORM — Ауа райын болжаушылар Ертіс өзеніндегі мұздың қалыңдығы былтырғымен салыстырғанда төмен екенін айтады.
Бұл жағдай мұз көбесінің наурыздың соңғы онкүндігінде сөгілуіне себеп болуы мүмкін.
Павлодар облысындағы су тасқыны қыстай жиналған ақ ұлпаның еруімен тікелей байланысты. Дейтұрғанмен мамандар ылғалдың түсуі бойынша соңғы 10 жылдағы мәліметтер аса құбылмалы екенін, соған орай жауын-шашын мен қыстағы қардың белгілі заңды мөлшерін белгілеу оңайға түсіп тұрмағанын айтады.
— Соңғы онжылдықта жылдың суық мезгіліндегі ылғалдың мөлшері туралы мәліметтерді талдау жауын-шашынның заңдылығын анықтауға мүмкіндік бермейді. Көрсеткіштердің ұлғаюы немесе төмендеуіне қатысты тенденция анықталған жоқ. Мәселен, 2015-2016 жылдар маусымында ылғал мөлшері облыстың басым бөлігінде нормадан 51-89%-ға төмен болса, 2016-2017 жылдары қалыпты жағдайды көрсетті. Ал 2017 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңде жауын-шашын нормадан төмен түсті (33-тен 85%-ға дейін азайды). 2021-2023 жылдары қалыпты шекте байқалса (91-107%), 2023-2024 жылдары жауын-шашын мөлшері нормадан 30-91%-ға артты. 2024 жылдың қараша айынан 2025 жылдың 31 қаңтарына дейінгі ылғалдың мөлшері нормадан 16-33%-ға артық. Бірақ бұл өткен маусыммен салыстырғанда аз. Көрдіңіз бе, әр жылдардағы өзгерістерді шамаласақ, ылғалдың түсу заңдылығын белгілеу оңай шаруа емес, — дейді «Қазгидромет» РМК облыстық филиалының директоры Галина Шпак.
Оның сөзінше, ұзақ мерзімді гидрологиялық деректерді талдау, сондай-ақ жауын-шашынның жиналуын, топырақтың қату тереңдігін және топырақтағы ылғалды ескере отырып, қауіпті аймақтарды үш санатқа бөлуге болады:
Су тасқыны қаупі жоғары аймақ — Баянауыл ауданы;
Қауіптілік деңгейі орташа — Май, Аққулы, Павлодар, Ақтоғай аудандары, Ақсу қаласы және оған іргелес ауылдық аймақ, Екібастұз қаласы және оған іргелес ауылдық аймақ;
Су тасқыны қаупі төмен — Шарбақты, Успен, Железин, Ертіс, Тереңкөл аудандары.
Көпжылғы статистикалық мәліметтерге сүйенсек, қардың күрт еруі наурыздың үшінші онкүндігінде болады. Мамандар алдын ала болжам бойынша 25 наурыздан қардың күрт еруі басталады деп шамалайды. Ал өзен-көлдердегі мұздың жібуі де осы кезеңге тиесілі. Наурыздың соңы — сәуірдің алғашқы онкүндігінде мұз көбесі сөгіліп, сең жүре бастауы ықтимал.
— Қазіргі уақытта Павлодар облысының аумағы арқылы өтетін Ертіс өзенінің гидрологиялық режимі су қоймаларының каскадымен реттелетіні мәлім. Олардың негізгісі — шығыстағы Шүлбі су қоймасы. Біздің мекеме гидрометеорологиялық бақылауды тек Ертіс өзені мен Сабындыкөл көлінде жүргізеді. Ақпан айының ортасындағы жағдай бойынша Ертіс өзеніндегі мұздың қалыңдығы 47 см-ден 65 см-ге дейін жетіп тұр. Тұтастай алғанда облыс бойынша мұздың қалыңдығы өткен жылғы көрсеткіштерден аз, былтыр 74 см-ге дейін болған. Тағы бір ескеретін мәселе, Шүлбі және Сілеті су қоймаларынан су жіберілгенде мұз кептелістері пайда болуы мүмкін. Бұл су деңгейінің қауіпті деңгейге дейін көтерілуіне ықпал етіп, елді мекендерді, жайылымдарды, жолдарды және инфрақұрылымды су басу қаупін тудырады, — деп қосты Галина Шпак.
Оның үстіне Ертіс бойында орналасқан Ақтоғай, Ертіс, Тереңкөл аудандарында биыл қыстай жауған қардың мөлшері нормадан 16-33%-ға жоғары. Баянауыл ауданының бірқатар бөлігінде, Екібастұздың ауылдық аймағында, Успен ауданының солтүстік-шығыс бөлігінде де ылғалдың мол екені байқалады. Жергілікті мемлекеттік органдар осы факторларды ескеруі деп ойлаймыз. Ал жергілікті тұрғындар мен жауапты қызметтер «Қазгидрометтің» болжамдары мен дауылды ескертулерін дер кезінде қаперге алып, су тасқынының салдарын алдын алу шараларын ертерек қабылдауы қажет. Бұл дегеніміз бөгеттерді нығайту, суды қайтару арналарын тазалау, азық-түлік қорын дайындау және жағдай нашарлаған жағдайда эвакуациялау жоспары, тағысын-тағылар.
Ауа райын болжаушылар су тасқынының пайда болу шарттары жыл сайын айтарлықтай өзгеріп отыратынын, салдарынан кейбір жағдайда ықтимал апатты тап басу болжау қиын екенін айтады. Қазір «Қазгидромет» РМК-ның Павлодар облысы бойынша филиалы өңірдегі және көршілес аймақтардағы ауа райы жағдайына мониторинг жүргізіп, Ертіс өзенінің су деңгейі мен ағынын жиі бақылауға көшті.
Бұған дейін Павлодарда 52 ауылды су басуы ықтимал екенін жазғанбыз.
