Ес білгелі орманда жүргендіктен басқа өмірді елестете алмаймын - орманшымен сұхбат
ӨСКЕМЕН. KAZINFORM – Ормандағы жапырағы жайқалған жасыл желекті, жүгірген аң мен ұшқан құсты күзететін мамандық иесі - орманшы. Тау мен талды саялап, табиғатты аялап жүретін олардың жұмысы жеңіл емес.
Қазан айының үшінші жексенбісі елімізде Орман шаруашылығы қызметкері күні атап өтіледі. Осыған орай Шығыс Қазақстан облысы Марқакөл орман шаруашылығында орман шебері болып жұмыс істейтін Асанәлі Серғазыновпен сұхбат құрған едік.
- Не себепті орманшы боламын деп шештіңіз ?
- 1995 жылы Шығыс Қазақстан облысы Марқакөл ауданында дүниеге келдім. Бала күннен ауылда, табиғат аясында өскеннен кейін орман жанымызға жақын. Содан болар, мамандық таңдауда көп ойланған жоқпын. Семейдегі Шәкәрім университетін «орман ресурстары және аңшылықтану» мамандығы бойынша бітірдім.
- Қазіргі жұмысыңыз жайлы айта кетсеңіз ?
- Марқакөл орман шаруашылығында жұмыс істеп келе жатқаныма биыл тұп-тура 10 жыл болды. Осындағы қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, ағаштардың заңсыз кесілуіне, браконьерлердің аң аулауына жол бермейміз. Орман қоры молаю үшін ағаш егіп, шаруашылық жұмыстарымен де айналысамыз. Айналаны патрульдеп, өрт шығып жатса дереу хабар беріп отырамыз.
Жұмыс уақыты дүйсенбіден жұма аралығында сағат 8.00-ден 16.00-ге дейін, ал сенбі күні түске дейін. Орман шаруашылығы Төсқайың ауылының дәл маңында.
- Марқакөл орман шаруашылығының көлемі қандай ? Қандай аңдар мекендейді ?
- Орман шаруашылығының жалпы көлемі 230 418 гектар. Келесі жылдан бастап біз 3 орманшылыққа бөлінеміз. Атап айтқанда, Бобровка, Төсқайың, Урунхайка орманшылықтары. Қазір арнайы карталар дайындалып жатыр.
Аңдардан қасқыр, түлкі, аю, марал, бұлан, елік, арқар, қоян, жабайы қабан, сілеусін, тіпті ілбіс (қар барысы) те да бар.
- Ілбісті өз көзіңізбен көрген кез болды ?
- Жоқ. Ол өте биік тау үстінде жүреді. Фототұзаққа түсіп қалмаса біз көре алмаймыз. Таяуда Катонқарағайда екі аланын ертіп бара жатқан ілбіс фототұзаққа түсіп қалғанын көрген шығарсыздар. Көбінесе бұлан, қасқыр, марал көреміз. Аю саны да көбейіп кетті.
Бірде келе жатсам анадай жерде аю отыр екен. 2-3 метрдей аралық сақтап, қасына келдім. Өзіме қызық болып кетті. Фотоға да түсіріп алдым. Қарсы шаппады, керісінше ары қарай кетіп қалды. Аңдар адамнан қорқып жатады.
- Жастар арасында осы мамандықты таңдайтындар сирек. Бұған не себеп деп ойлайсыз ?
- Ауылда жастар түгел дерлік мектеп бітірген соң қалаға оқуға түсуді қалайды. Осында қалатындар ілуде біреу. Оқуды бітірген соң ауылға қайтып келетіндер болады. Бірақ көбі мұғалімдікті таңдап жатады. Қаланың қым-қуыт тіршілігінен шаршағандар немесе ондағы жұмыс ұнамағандар да туған жерге келіп қазығын қадайды. Бізде орманшылардың статусы, жалақысы өсіп келе жатыр ғой. Бәлкім, алдағы уақытта бұл салаға қызығатындар көбейер деген үміттеміз. Жалпы, ауылда шығын аз. Жолға ақша кетпейді, азық-түлікке де көп құртпайсың. Ет, сүт бәрі табиғи.
- Бұл өзгерістерге Семей орманындағы алапат өрттен орманшылардың көз жұмуы әсер етті ме ?
- Иә. Сол қайғылы оқиға орман шаруашылығы саласында қордаланған мәселелерді көрсетіп берді. Мен жұмысқа алғаш келгенде жалақы 40 мың теңге еді. Содан бері өскені тым мардымсыз болды. Қазір орман шеберлері 200-250 мың теңге аралығында алады.
Техникалармен қамтамасыз етілуде де, жұмыс жағдайын жақсартуда да оңды өзгерістер болып жатыр. Өрт сөндіретін құрылғылар да жаңартылуда. Мемлекет тарапынан бұл салаға мол көңіл бөліне бастағаны айқын сезіліп тұр.
- Орманда өрт жиі шығып тұра ма ?
- Соңғы жылдары азайып кетті. Мысалы, биыл 1 өрт қана тіркелді. Найзағайдан шыққан өрт дереу сөндірілді. Ал былтыр ірі өрт болған. Орман шаруашылығының біраз аумағын тілсіз жау шарлап кетіп, басқа аудандардан өрт сөндірушілер тартылды. Тікұшақпен десанттар да жұмылдырылды. Абырой болғанда, 1 аптадай уақыттың ішінде жалынның беті қайтты. Сол кезде де өрттің шығуына найзағай себеп болған еді.
Сондықтан өртті шыға салысымен хабар беріп, өшіруге тырысамыз. Осы ретте, халықтың да көмегін айта кеткім келеді. Ауыл тұрғындары бір жерден түтін байқаса дереу бізге қоңырау шалып, ескертіп жатады. Бұл біздің жұмысымызға нағыз көмек.
- Табиғатты аяламай, қоқысты айналаға шашып жүретіндерге айтарыңыз ?
- Бізге келетін адамдарға әркез қоқыс шашуға, от жағуға болмайтынын ескертеміз. Көбі тәртіпті бұзбай, әдеп сақтайды. Алайда қоқыс қалдыратындар да кездеседі. Оларға бірден айыппұл салып, жазалай кетпей әуелі ескерту жасап, түсіндіру жұмыстарын жүргіземіз. Жалпы әр адам табиғатты аялап, көздің қарашығындай қорғауы керек деп есептеймін.
- Орманшыларға тағы қандай көмек немесе өзгеріс қажет деп ойлайсыз ?
- Кейде биік таулы жерлерді аралау қиынға соғып жатады. Қазір заман ілгерілеп, техника дамыған уақыт. Сол үшін орман шаруашылықтарына дрондар көптеп алынса деген тілек бар. Сонда адам аяғы баспайтын жерлерді әуеден бақылауға мүмкіндік туар еді. Әйтпесе қазір тау мен тасты кеземіз деп құлап, жарақат алып қалып жататындар болады.
- Табиғат аясында жұмыс істегеннің әсері бөлек шығар ?
- Өзім ес білгелі бері ауылда, орманда тіршілік етіп келемін ғой. Сондықтан мен басқа өмірді білмеймін. Елестете де алмаймын. Бірақ анда-санда қалаға барғанда у-шудан, ары-бері ағылған, құжынаған көліктен шаршап кетемін. Осындағы тыныштықты жаным аңсап, қайтқым келіп тұрады.
Мұндағы жұмысымыздың жемісін өскелең ұрпақ жейді. Еккен әрбір түбіміз биік ағашқа айналады. Сондықтан өзіміздің миссиямызды, жауапкершілігімізді шын түсінеміз.
- Жұмыстан тыс уақыттағы хоббилеріңіз қандай ?
- Қолөнермен айналысамын. Қайыстан ертоқым жасайтыным бар. Оны жақындарыма, әріптестеріме туған күнде, мерекелерде сыйға бергенді жақсы көремін. Техникаға, көлік жөндеуге қызығамын. Арасында көліктің бір жері сынса басқаға қаратпай, өзім жөндеп тастауға тырысамын.
- Орман шаруашылығы қызметкері күнінде әріптестеріңізге айтар тілегіңіз ?
- Кәсіби мерекеміз құтты болсын! Ормандарымыз бен табиғи парктеріміз дамып, көркейе берсін. Оқыс оқиғалар, қайғылы жағдайлар болмасын. Жұмыстарыңыз алға жүріп, қызметте өсе беріңіздер. Шаңырақтарыңызға шаттық ұялап, қуанышты сәттер көп болғай!
