Гангтың суы азайып барады
АСТАНА. KAZINFORM – Ганг өзені соңғы 1300 жылдағы ең қатты тартылуды бастан кешіп отыр, мұндай қорытындыға Гандхинагардағы Үнді технологиялық институтының (IIT Gandhinagar) және Аризона университетінің ғалымдары келді, деп хабарлайды АЗЕРТАДЖ.
Зерттеу нәтижелері Proceedings of the National Academy of Sciences журналында жарияланды.
Ғалымдар өзен ағысының ғасырлар бойғы динамикасын бағалау үшін б. з. VII ғасырынан 2012 жылға дейінгі аралықтағы Гангтың су режимін қайта құрды. Ол үшін олар Monsoon Asia Drought Atlas деректеріндегі ағаштардың жылдық сақиналарын талдады және нәтижелерді қазіргі гидрологиялық бақылаулармен біріктіріп, компьютерлік модельдеу жүргізді.
Алынған деректерге сәйкес, 1991–2020 жылдар аралығындағы су ағысының азаюы XVI ғасырдағы ең ауыр қуаңшылықтан 76%-ға күштірек болған. Сонымен қатар, қуаңшылық жиілеп, ұзаққа созылатын болды. Зерттеушілердің айтуынша, бұл уақытша ауытқу емес, гидрологиялық режимдегі ұзақ мерзімді өзгерістер.
Ғалымдар қазіргі өзгерістердің басты себебі антропогендік фактор екенін атап өтті. Климаттың өзгеруімен байланысты Үнді мұхиты бетінің температурасының көтерілуі, сондай-ақ өнеркәсіп, көлік және электр станцияларынан шыққан аэрозольдер түріндегі атмосфералық ластану муссондық жауын-шашынға айтарлықтай ықпал етеді.
Мұндай ластану жауын-шашынның түсуін тежей алатыны көрсетілген.
— Соңғы уақыттағы өзеннің тартылуы соңғы мыңжылдықтағы климаттық өзгергіштіктен асып түсті, ал көптеген жаһандық модель оны жеткілікті дәрежеде қамти алмай отыр, — деп атап өтілді зерттеуде.
Ганг өзені ауызсу көзі, ауыл шаруашылығын суару, өнеркәсіптік сумен қамтамасыз ету және экожүйелік қызметтер үшін аса маңызды. Сондықтан зерттеушілер екі бағытты ұсынады:
1. Климаттық модельдерді жетілдіру — ауаның ластануы, климаттың өзгеруі мен муссондық жаңбыр арасындағы өзара байланысты дәлірек ескеру үшін.
2. Су ресурстарын басқарудың бейімделген стратегияларын енгізу — судың жетіспеушілігі салдарын азайту үшін.
Бақыланып отырған өзгерістер Ганг өзен жүйесі мен оған іргелес аумақтар үшін экологиялық қысымның жаңа кезеңін көрсетеді. Жедел тартылу мен құрғақшылық кезеңдерінің ұзаққа созылуы, әсіресе өзенге тәуелді халқы тығыз аймақтарда, тұрақты су пайдалану үшін қиындық тудырып отыр.
Айта кетелік Үндістанның солтүстігінде су тасқыны мен көшкіннен кемінде 17 адам мерт болған еді.
