Инновациялық жобалардың интеллектуалды өзегі

АСТАНА. ҚазАқпарат - Қазіргі таңда инновациялық қызметке қолайлы жағдай жасайтын елдер ғана жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттырады, өз экономикасын қарқынды түрде дамытады.

XXI ғасырдың кредосы - «Жаңа технология», «Инновация», «Жасыл экономика» осы мақсаттардың жүзеге асуына тікелей септігін тигізеді. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «Білім мен ғылым индустриясы - Қазақстанның XXI ғасырдағы стратегиялық қоры» екенін атап көрсеткен. Ел экономикасын дамытудың негізгі кілті - жоғары инновациялық технологиялық өнімдерді өндіру арқылы жасыл экономикаға көшу болып отыр. Осы мақсатта инновация мен инновациялық өнімдерді өндіруге мемлекет тарапынан қолдау көрсетіліп, идеяларды нарыққа шығаруға гранттар бөлінуде, әсіресе ЖОО ғалымдары мен студенттерінің жобаларына қаржылық демеу көрсетілуде.

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универси­теті - жоғары кәсіби білім беруді дамытудың иннова­циялық-жаңаша орталығы және баламасы жоқ ғылы­ми-инновациялық құрылымы бар интеллектуалды кор­по­рация. Университет қабырғасында тиімді техно­ло­гиялық дәліз - «идеядан бастап оның ком­мер­ция­­лануына дейін» жұмыс істейді және жоба нәти­желері экономиканың нақты секторына енгізілуде. Ал­маты және еліміздің оңтүстік өңіріндегі қалалық инно­вациялық жүйенің өзегі ретінде ҚазҰУ ғылыми-білім беру және инновациялық кластері (ҒБИК) ашылған. Осыған орай «Инновациялық Алматы» жобасы іске қосылды және ол инновациялық жобадан нарыққа дейін «бір терезе» қағидасымен жұмыс істеуде.

«Арнайы экономикалық аймақты басқарушы компания» АҚ мен «Инновациялық технологиялар паркі» ұйымдарымен ынтымақтастық орнатылып, ҚазҰУ негізінде «ИТП Алатау» 3-ші кезеңі басталуда. Университеттің инновациялық әлеуетін одан әрі жақсарту мақсатында инженерлік және ғылымды қажетсінетін технологиялар кластері мен биомедициналық кластер салу жоспарлануда. Университет қабырғасында инновациялық жобаларды әзірлеумен 8 ғылыми-зерттеу институты және 2 жаратылыстану бағытын­дағы инженерлік ғылыми зертханалар айналысады. Жоғарыда аталған ғылыми институттарда қазіргі уақытта 22 әлеуетті инновациялық жобалар әзірленді, бұл жобаларды қаржыландыру мәселесі қарастырылуда.

Қазақстандағы инновациялық жобаларды жүзеге асырумен «Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттігі» АҚ айналысады және онымен ҚазҰУ арасында өзара серіктестік жөніндегі келісімшарт бар. Бұл әрекеттер әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қызметінің негізгі бағыттарының бірі, университет ғалымдарының зияткерлік меншік құқығын қорғау мен дамуын қам­тамасыз ету үшін жасалған. ҒЗЖ қаржыландыру көлемі жыл сайын ұлғаюда, 2010 жылы 1068,30 млн. теңге қаржы бөлінсе, ол 2013 жылы 4 есе артып, 4223,10 млн. теңгені құрады. Зерттеу қызметінде 2013 ж. алынған қорғаныс құжаттарының құрамы бойынша: биология және биотехнология кластері - 35,6%, физика-химиялық кластер - 22,2%; химия мен химиялық технологиялар кластері - 17,8% құраған. Ал гуманитарлық факультеттер арасында журналистика факультеті көшбасшы.

ҚР БҒМ Әлемдік банк жолымен «Технологияларды коммерцияландыру» бағдарламасы шеңберінде ҚазҰУ ғалымдары ҒЗТҚЖ қаржы гранттарына ие болып, Қазақстан экономикасының нақты секторына сәтті енгізілді. Химия және химиялық технологиялар факультеті ғалымдарының еңбегі негізінде «Экохим», «Химия және Инновация», «AIM Lab» және «EcоRadSM» spin-off компаниялары құрыл­ды.

Университетте ҒЗИ қолдауымен жас ізденушілерге инновациялық жобаларын құруға және қаржы көзін тартуға әрқа­шан мүмкіндіктер беріледі. 2011 жылы студенттік бизнес инкубаторға ұсынылған студенттердің инновациялық жобалар саны - 8 болса, бұл көрсеткіш 8 есе артып, 2014 жылы - 67 жобаға жеткен. ҚазҰУ студенттік Start-up компаниялары ретінде «Velocity», «Ecointerior», «Smart GIS», «WAKE UP Promotion», «Kipa.kz», «UniverPro.com», «InfoTour», «Ориентир», «Youth Travel» турфирмасын атап кетуге болады.

Елімізде start-up компанияларды қол­дау­мен «ТДҰА» АҚ, «ИТП Алатау», «Ақпа­раттық коммуникациялық технологияларды дамыту қоры», «Atameken Angels» биз­нес-періштелер клубы айналысады. 2014 жылы «ТДҰА» АҚ ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің қолдауымен қазақ­стандық инновацияларды қолдау мақсатында 4 негізгі: машинажасау, энергетика, АӨК, биотехнология, фармацевтика, ақпараттық-комму­никациялық технология­лар бағытында жұмыс жасайтын «KAZ­INNO» бағдарламасы енгізілді.

ҚазҰУ-інде соңғы 10 жылда әлемдік деңгейдегі ғылыми нәтиже алуға және зерттеуге, бірегей сараптамалар жүргізе алатын заманауи зертханалық база, сонымен қатар «Инновациялық Алматы» жобасының интеллектуалды ортасы құрылған. Университет қабырғасында әзірленіп, қаржыландыру көзін тапқан инновациялық жобалар отандық және шетелдік нарыққа енгізіліп, ел экономикасын арттыруға қызмет етуде. Қа­зақ­­станның «ұлы технологиялар бәйге­сінде» көшбасшы болуына өз үлесін қосу - әр қазақстандық азаматтың міндеті.