Қалалар мен ауылдардағы өмір сапасы Өңірлік стандарттар жүйесіне қаншалықты сай

Экономикалық зерттеулер институты Қазақстанның қалалары мен ауылдарындағы өмір сапасының Өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкестігі туралы мәліметті жария етті, деп хабарлайды Kazinform.

Өңірлік стандарттар жүйесінде елорда, республикалық және облыстық маңызы бар қалалар үшін 56 нысан мен қызметтердің тізімі қарастырылған. Мектептермен, ауруханалармен, дәріханалармен, мәдени-демалыс ұйымдарымен, әуежайлармен қатар республикалық және облыстық маңызы бар әрбір қалада зоологиялық парктер мен ботаникалық бақтар, қоқыс өңдеу және қоқыс сұрыптау кешендері, тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер және басқалар болуы тиіс.

Аудандық маңызы бар қалаларға арналған стандарттарға 49 нысан мен қызмет кіреді. Мұнда балабақшалар, мектептер, ауруханалар мен емханалар болуы керек. Бұл қалалардың тұрғындары мәдени-демалыс кешендерінің, кинотеатрлардың, мұражайлардың, театрлардың, дене шынықтыру-сауықтыру кешендерінің, қоғамдық көліктердің қызметтеріне де құқылы.

Мұнда асфальтталған және жарықтандырылған жолдар, орталықтандырылған көздерден үздіксіз электр және су, учаскелік полиция пункті, өртке қарсы қызмет, қоқыс сұрыптау кешені, жоғары жылдамдықты интернет, ХҚКО және басқалар болуы қажет.

Ауыл тұрғындарының балабақшаларға, мектептерге (не тасымалдауға), медициналық пунктке, ФАП немесе дәрігерлік амбулаторияға (ауылдың көлеміне байланысты), қалыпты жолдарға, электрмен жабдықтауға, сумен жабдықтауға, ұялы байланысқа, жақсы Интернетке құқығы бар. Ауылдық округтер мен тірек ауылдардың әкімшілік орталықтары үшін бұл тізімді тұрғындардың демалу аймақтары, мемлекеттік қызметтерді алу үшін өзіне-өзі қызмет көрсету аймағы және кәсіпкерлерді қолдау орталықтары толықтыра алады.

Айта кетейік, ауылдық округтер орталықтары үшін стандарттар 40 нысан мен қызметтен, ал қалған ауылдар үшін 29 нысаннан тұрады. 

2022 жылдың қорытындысы бойынша республика бойынша объектілермен және қызметтермен қамтамасыз ету деңгейі орта есеппен 55,7 пайызды құрады. Бұл өте төмен көрсеткіш екенін атап кеткен жөн – 50 пайыздан сәл артық. Елді мекен түрлері бойынша әлеуметтік игіліктер мен қызметтердің қолжетімділігі әртүрлі. Егер қалалар деңгейінде қамтамасыз ету көрсеткіші 87 пайызды құраса, онда ауыл деңгейінде ол өте төмен, тек 55,3 пайыз ғана. Бұл сандар қала/ауыл бөлінісінде абаттандыру деңгейіндегі және әлеуметтік тауарлардың қолжетімділігіндегі айырмашылықты анық көрсетеді.

Қала мен ауыл арасындағы инфрақұрылымға қол жеткізудегі диспропорциялар іс жүзінде әрбір өңірде бар. Объектілермен және қызметтермен қамтамасыз ету деңгейіндегі ең күшті айырмашылықтар Ұлытау (86,7%-ке қарсы 38,1%), Атырау (82,5%-ке қарсы 44,0%), Батыс Қазақстан (93,4% және 50,5%) және Шығыс Қазақстан (91,3%-ке қарсы 50,4%) облыстарында байқалады. Қала мен ауыл арасындағы айырмашылық республика бойынша орташа деңгейден жоғары болатын Жетісу, Абай, Қарағанды, Қостанай, Солтүстік Қазақстан және Түркістан облыстарында да жағдай жақсы емес.

Қамтамасыз етудің айтарлықтай төмен көрсеткіштері Астана және Шымкент қалаларында байқалды – 75,1 және тиісінше 72,3 пайыз. Бұл қалалардың төмен көрсеткіштері, ең алдымен, еңбек көшіп келушілерінің үздіксіз ағынына орай инфрақұрылымға үлкен жүктемелермен байланысты. Инфрақұрылымды салу қарқыны осы қалалар халқының өсу қарқынына сәйкес келмейді.