Күрежолдағы керуен сарайлар жергілікті бизнестің дамуына ықпал етуде-баспасөзге шолу...

ҚЫЗЫЛОРДА. ҚазАқпарат- «ҚазАқпарат» халықаралық ақпараттық агенттігі Қызылорда облыстық «Сыр бойы» газетінде шілде айының екінші жартысында жарияланған өзекті мақалаларға шолуды ұсынады.

Облыстық ата басылымның шілде айының екінші жартысында қамтыған мақалалар тақырыбы да саналуан. «Биыл 60 көпқабатты тұрғын үйге ыстық су жеткізіледі» мақалада журналист Сырдың бас қаласында осы уақытқа деін шешімін таппаған ыстық мәселесі туралы ой қозғайды.

...Қызылордажылу­электрорталығы» ­МКК ­облыс ор­та­лығындағы бірнеше көшелер­де жылу құбырларын ауыстырып жатыр. Қыстың қамын жазда ойлайтын меке­ме желілерді жаңалауда «Нұрлы жол» бағ­дарламасының игілігін көріп отыр.

Кеше Табиғи монополияларды реттеу және бәсеке­лестікті қорғау комитетінің Қызылорда облысы бойынша департаменті мамандары БАҚ өкілдеріне «Қызылордажылуэлектрорталығының» қарамағындағы жеті нысанда жаңартылған және жаңғыртылған жылу жүйелерін назарға алып, кәсіпорынның маусымдық жұмыстарымен таныстырды.

Кәсіпорынның 1964 жылы іске қосылуына байланыс­ты жылу желілері 45 жылдан астам уақыт пайдаланылуда. Сондықтан жабдықтар мен инженерлік жүйелер белгілі бір дәрежеде тозығы жетіп, жаңалау, қолдау, қайта жаңғырту және техникалық жарақтандыруды қажет етеді. Осыған орай кәсіпорын бекітілген инвестициялық бағдарлама аясында жылу жүйелерін қайта құру және жаңғырту жұмыстарын жүргізуде.

Сала мамандары жылу тасымалдайтын құбырларға ерекше күтім керектігін айтады. Өйткені, жылу өз деңгейінде берілгенімен, оның тұрғын үйлерге жетпей жататын жағ­дайлары жиі кездеседі. Сол үшін 2008 жылдан бері жылу құбырларын қайта жаңартып, оның сыртын қаптауды бастаған. Алдағы екі жылдың көлемінде қаладағы барлық жылу құбырлары толықтай жаңартылатын болады. Биылдың өзінде Солтүстік және Оңтүстік аймақтарда 5556 метр жердің құбырлары тамыздың ортасына дейін толық ауыстырылып, қолданысқа берілетін болады. 2014 жылдың өзінде 780 метр болатын жылу құбыры ауыстырылып, оған 66 млн теңге жұмсалған. Ал былтыр республикалық бюджеттен бөлінген 3 млрд теңге қаржыға 14 нысанның жылу құбырлары жаңартылған.

Мекеме басшысы Өтеулі Ахметов: «Биыл облыс орта­лығындағы 6 мемлекеттік мекеме мен 60 көпқабатты тұрғын үйге ыстық су барады. Ал, алдағы бесжылдықта қаламыздың әр үйінде ыстық су болады», - деді.

Айта кетейік, 2015-2020 жылдарға арналған инвестициялық бағдарлама бойынша жылумен қамту жұмыстарына 16,2 млрд. теңге инвестиция салу жоспарлануда. Бұл жұртшылыққа көрсетілетін қызметтің сапасын арттыру мақсатында қолда бар активтерді жаңарту, негізгі құралдарды қалпына келтіру және техникалық қайта жарақтандыру жұмыстарына жұмса­латын болады. Ал мекеменің өз қаржысы есебінен 802,5 млн. теңге, бюджеттік қаржы есебінен 165,1 млн теңге, қарыз қаражаты есебінен 15,3 млрд теңге, оның ішінде «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша 8,7 млрд теңге және ЕҚДБ-дан қарыз есебінен 6,5 млрд теңге қарастырылып отыр.

Бүгінгі мемлекеттік бағдарламалардың орындалуы жайлы газет тілшісі «Кәсіпкерлікті қолдау картасы» атты мақалады өңірлік жобаларға қатысты жан-жақты талдау жасайды.

...Елімізде жүзеге асырылып жатқан индустрияландыру саясаты - дағдарысты еңсеру­ге жасалған басты қадам. Ол ел экономикасына ғана емес, әлеуметтік ахуалға да оң әсерін беріп келеді. Берік ұлттық қауіпсіздік, жаңа жұмыс орындары, бәсекеге қабілетті экономика және өңірлердің дамуы - бұл индустрияландырудың басты жетістіктері.

- Сыртқы факторлардың жағдайын теріс­тігін азайту үшін экономиканы әртараптандыру қажет екенін біз білдік. Сондықтан, индустрияландыру бағдарламасын әрі қарай жүзеге асыруды белсенді түрде жалғастыруымыз керек, - деген болатын Елбасы Н.Назарбаев индустриялық-инновациялық бағдарламаның бірінші жылын қорытындылаған сәтте.

Облыстық индустриялық-инновациялық даму басқармасының берген мәліметтеріне сәйкес, Индустрияландыру бағдарламасының екінші бесжылдығы аясында Қызылорда облысында құны 387,7 млрд теңгені құрайтын 50 жоба іске асырылып, оның нәтижесінде 5 мыңнан аса жұмыс орны құрылуы күтілуде. Соның ішінде Өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы шеңберінде құны 351 млрд теңгені құрайтын 49 жоба жүзеге асырылып, 4,7 мың жұмыс орны құрылады деп болжануда. Ал биылғы жоспар бойынша Өңірлік кәсіпкерлік картасы аясында инвестиция көлемі 2 млрд теңгені құрайтын, іске қосылғанда 351 жұмыс орнын қамтамасыз ететін 8 жобаны жүзеге асырылу жоспарланған. Бүгінде оның үшеуі іске қосылғанын атап өту қажет.

Оның біріншісі «Газ трейд» ЖШС-ның газбен жабдықтау станциясы. Қызылорда қаласында орналасқан, құны 300 млн теңгелік станция жылына 3,4 млн текше метр газ құюға қауқарлы. Ол биылғы наурыз айында іске қосылып, бүгінде 27 адамды жұмыспен қамтамасыз етуде. Келесі іске асырылған жоба - «Retail A-A» ЖШС-ның нан және нан өнімдерін шығару кәсіпорны. Облыс орталығында ашылған, құны 30 млн теңгелік кәсіпорында 30 адам еңбек етуде. Мұнда жылына 564 тонна нан өнімдері шығарылады. Соңғы іске асырылған жоба Арал ауданындағы «Берекет» ШҚ-ның ет және ет өнімдерін өндіру цехы. Жоба құны 38,3 млн теңге. Осында жұмыспен қамтылған 9 адам цехтың жоба қуаты бойынша тұтынушыларға жылына 500 тонна ет пен 96 кг тұшпараны жөнелтіп тұруы тиіс.

Ал енді жыл соңына дейін жүзеге асырылатын жобаларға шолу жасап шығалық. ІІІ тоқсанда іске қосылуы жоспарланған «Аралтұз» АҚ ас тұзы өндірісі жобасының құны 1,3 млрд теңге. Жоба қуаттылығы жылына 108 тонна болса, жаңа жұмыс орындарының саны 200 адам. Сырдария ауданындағы «Дәулет» ЖК-ның «Кірпіш зауытын кеңейту» жобасы да үшінші тоқсанда жұмысын бас­тайды деп межеленіп отыр. Мұнда жылына 5,2 млн дана кірпіш шығарылатын болады және 17 адам жұмыспен қамтылады. Жобаға 12,1 млн теңге көлемінде қаржы жұмсалған. Жүзеге асырылатын келесі жоба да құрылыс бұйымдарын шығаруға арналған. Шиелі ау­данындағы «KazChinNur» ЖШС-ның «Құ­рылыс бұйымдарын шығару зауытының құ­рылысы» жобасының құны 150 млн теңге. Осы қаржы күшімен іске қосылатын кәсіпорында 45 адам жылына 150 мың тонна құрылысқа қажетті бұйымдарды шығарып тұратын болады.

Жалағаш ауданында іске қосылуы тиіс келесі жоба «Сыр Арна» ЖШС-на тиесілі. Серіктестік күшімен «1000 басқа арналған қаз фермасы» құрылады. Жоба қуаты бойынша аталған фермада жылына 12,2 тонна қаз еті, 400 кг қаз мамығы, 300 кг қаз бауырын өндіру көзделуде. Жобаны жүзеге асыруға 31 млн теңге жұмсалатын болса, осында 8 адам еңбек етпек. Өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы аясында ағымдағы жылдың соңында жүзеге асырылады деп межеленіп отырған соңғы жоба «Искер-М» ЖШС-ның мұздатылған аса тәтті жүгері өндірісі. Тәтті жүгері Қызылорда қаласында өндірілмек. Өндірістің жобалық қуаттылығы жылына 120 тонна тәтті жүгері. 17,4 млн теңге қаржы жұмсалатын өндірісте жұмыс істейтін адам саны - 15.

Көріп отырғанымыздай, жобалар әртүрлі саланы қамтиды. Десе де, оның ішінде басым бөлігі азық-түлік, ет өнімдерін шығаруға бағытталғаны қуантады. Алайда, кәсіпкерлеріміздің агроөнеркәсіп саласында қомақты жобаларға тәуекел етуі әлі де болса төмен екенін мойындауымыз керек.

Құрылыс заттарын шығарудың арта түсуі­не өңірде құрылыс жұмыстары көбеюінің, тұрғындардың баспаналарын жаңалауға бет бұруы, кәсіпкерлік нысандар қатары арта түсіп, құрылыс заттарына сұраныс көлемі өсуі­нің ықпалы болса керек. Құрылыс бұйым­дарының сан алуан түрі бар. Солардың арасында жыл өткен сайын аймағымызда жасалып шыққандарының үлесі арта берсе дейміз. Қысқасы, қай салада болмасын жергілікті өнім көбейе бергені абзал. Өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы осындай жобалармен толыға бергенін қалаймыз.

«Күрежолдағы керуен сарайлар жергілікті бизнестің дамуына ықпал етуде» атты мақалада журналист «Батыс Еуропа -БатысҚытай» бойындағы қайнаған тіршіліктің туризм саласына оң әсерін әдемі жеткізе білген.

...ХХІ ғасырдың Ұлы Жібек жолы - «Батыс Еуропа -БатысҚытай» мегажобасының арқасында біздің облыста тіршіліктің қазаны қайнай түсті. Тіпті, Сыр өңірі кәсіпкерлерінің екіншітынысы ашылғандай. Транзиттік дәліз жергілікті тауарөндірушілердің экспорттық әлеуетіне оң әсерін тигізуіменқатар, жол бойы бизнесінің дамуына мүмкіншілік туғызыпотыр. Еуропа мен Азия құрлықтарын байланыстырып жатқанжолда кәсіпкерлер сапалы қызмет көрсететін сервистікорталықтар ашып, табыс табуда. Нақтыласақ, күре жолдыңоблыс аумағына тиесілі бөлігінде жүріп келе жатқан жолаушыаялдап, тамақтанып, тыныстап, демалуына, көлігіне май құйдыртып, кем-кетік жерлерін жөндетіп алуына толық жағдай жасалып жатыр.

Облыстық кәсіпкерлік және туризм басқармасының мәліметінше, облыс орталығы мен барлық жеті ауданның арасын жалғастырып жатқан жолдың бойында заманауи талаптарға сай келетін 33 сервистік қызмет көрсету нысанын іске қосу жоспарланған. Қазіргі таңда жалпы құны 3 млрд 307 млн теңге болатын 12 нысан пайдалануға берілді. Нәтижесінде 105 тұрақты жұмыс орны ашылды. Атап айтқанда, Арал ауданында - бір нысан, Қармақшыда - екі, Сырдарияда - екі, Шиеліде - бір, Қызылорда қаласында - екі және Жаңақорған ауданында 4 нысан жұмысын бастаған.

Жолдағы жетістіктер мұнымен шектелмейді. Халықаралық автожол арқылы біздің облыс үстінен күніне шамамен 500 ауыр жүк көлігі өтсе, биыл оның саны 800-ге барады. Көлік дәлізіндегі автокөліктер ағынының бұлай артуы өңірде шағын және орта бизнестің өрістеуіне серпін береді. Бұған қоса, облыс халқының 93 пайызы осы күре жолдың бойында қоныс тепкен.

Жолаушыларға сервистік қызмет көрсететін орталық ашып, кәсібін дөңгелентіп отырған кәсіпкерлердің бірі - Раушан Сейтжаппарова. Оның кешені Қызылорда қаласынан шығаберісте орналасқан. Мұнда 200 орындық кафе, 20 адамға арналған екіқабатты қонақ үй, техникалық қызмет көрсететін станса, сауна және ат спорты клубы бар.

Кәсіпкердің айтуынша, бұл салада мол тәжірибе жинаған. Әкесі Амангелдінің Белкөл елді мекені маңындағы кафесінде ұзақ жылдар жұмыс істеген. Раушан отбасылық бизнестің өрісін кеңейтуді ойлап, жол бойы кешенін іске қосып отыр. Дәлірек айтсақ, 2015 жылы «Бизнестің жол картасы - 2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында «Даму» қоры кәсіпкерге несие қаражатын бөлген. Жобаның құны - 100 миллион теңге. Алдымен ТЖО, сауна бой түзеген. Ал қонақ үйдің бірінші қабатының құрылысы толық аяқталып, келушілерді қабылдап жатыр. Сондай-ақ, ат спорты клубының құрылысы жалғасуда. Бұдан бөлек, кешен аумағында екі киіз үй тігілген. Онда кірген қонақтарға ұлттық тағамдар мен сусындар ұсынылады.

- Жол мұраты - жету. Ал діттеген жеріңе шаршамай, қиындықсыз баруға көлік дәлізінің бойындағы мұндай кешендердің көмегі көп, - дейді Раушан Сейтжаппарова.

Кешеннің арқасында кәсіпкер өзі табысқа кенеліп қана қоймай, оннан астам адамға тұрақты жұмыс орнын тауып беріп отыр.

Сонымен қатар, транзиттік жолдағы осындай орталықтардың бірі - «Қорқыт ата» мемориалдық кешені жанында орналасқан «Атамұра» нысаны. Қорқыт ата мемориалдық кешенін тамашалауға келген қонақтар мен туристер үшін де бұл кешен қолайлы болып тұр. Қызмет көрсету нысандары ежелгі Жібек жолының шығыстық үлгісінде салынған. Кешен іске қосылғалы бері мұнда мыңдаған жолаушы аялдапты. Кәсіпкер Мұрат Тілеулиевтің айтуынша, мұнда қонақүй, мешіт, ас беретін орын, дүкен мен шеберхана, киіз үй қалашығы, техникалық қызмет көрсету орталығы бар.

Кәсіпкерлік және туризм барқармасының мәліметінше, Ұлы жолдың бойынан түрлі бағыттағы сервистік қызмет көрсету орталықтарын салу және ашу жұмысы жалғасын табады. Биыл жалпы құны 1 млрд 372 млн теңге болатын 5 нысанның құрылысы жүруде. Атап өтейік: Арал ауданы - құны 50 млн теңге болатын 1 жоба; Қазалы ауданы - құны 498 млн теңге болатын 1 жоба; Қармақшы ауданы - құны 424 млн теңге болатын 2 жоба; Шиелі ауданында құны 400 млн теңге құрайтын 1 жоба жүзеге асып жатыр.

2017 жылы жалпы құны 2 млрд 460 млн теңге болатын 12 нысанның құрылысын салу жоспарлануда.

Сондықтан, жергілікті кәсіпкерлер «Батыс Еуропа - Батыс Қытай» құрлықаралық дәлізінің әлеуетін толық пайдалануы қажет.

Мемлекеттік қолдау аясында шаруасын дөңгелетіп отырған шаруашылықтар жайлы тілші «Фермерлерге пәрменді қолдау» атты мақалада бағдарламалардың тиімділігі туралы баяндайды.

...Елімізде «Сыбаға», «Алтын асық», «Құлан» бағ­дар­ламалары қабылданып, ха­лықтың төрт түлік мал өсіріп, игілігін көруіне жағдай жасалып отыр. Мемлекеттік бағдарламаларға жалағаштық шаруалар да белсене қатысуда.

Соңғы жылдары сапаға ынта қойған шаруашылық басшылары мен мал иелері асыл тұқымды малды сырттан әкелуге және МІҚ малының аналығын асыл тұқымды мал ұрығымен қолдан ұрықтандыруға ден қойып отыр. Аудан көлемінде 2 шаруашылық асыл тұқымды мүйізді ірі қара малын өсірумен айналысса, биылғы жылы Мақпалкөл ауылдық округіндегі «Сарғасқа жылқы» фермер қожалығы Батыс Қазақстан облысынан 60 бас асыл тұқымды қазақтың ақбас сиырының қашарын әкелуді жоспарлап отыр.

Бүгінгі күні «Сыбаға» бағдарламасы бойынша 400 бас мүйізді ірі қара малының аналығы мен 14 бас асыл тұқымды бұқа сатып алу жоспары белгіленді. Қаракеткен ауылдық округінен «Әсел» шаруа қожалығы өз қаражатына 3 бас асыл тұқымды «Абердин ангус» бұқасын сатып әкеліп, 90 бас жергілікті аналық малымен бірдейлендіріп, ИАС (ақпараттық аналитикалық жүйе) жүйесіне тіркеу жұ­мыстарын жүргізуде. Сондай-ақ, «Ауыл» кредиттік серіктестігі арқылы «Иса Бақыт» жеке кәсіпкерлігі 3 млн теңге несие алып, 2 бас асыл тұқымды бұқа, 20 бас жергілікті аналық алуға жұмыс жасауда.

Мемлекеттік бағдарламалар арқылы аудан шаруалары жеңіл неиеге қол жеткізу мақсатында құжаттарын дайындап жатыр. Атап айтсақ, Мақпалкөл ауылдық округінен «Нұрбек» ШҚ 14 млн несиеге құжаттарын дайындауда. «Агронесие коорпорациясы» АҚ-дан Мырзабай ахун ауылдық округінен «Нұрлы арман» ШҚ басшысы Сүлеймен Әмір несие алуға құжат дайындауда. Мемлекеттің шарапатын көрген «Баят» ЖК 15 млн теңге несие алып, 5 бас асыл тұқымды бұқа мен 90 бас жергілікті аналық алуды жоспарлап отыр.

Былтыр 12 шаруашылықта «Құлан»бағдарламасымен қаржы институттары арқылы 112 млн теңге несие алынып, 47 бас айғыр мен 402 бас бие сатып алған болатын. Бүгінде олар алғашқы төлдерін алып, мал басын көбейтуге ден қойып отыр.

Егін және мал шаруашылығымен айналысатын аққұмдық «Бағдаулет-57» шаруа қожалығы биыл «Алтын асық» бағдарламасымен Батыс Қазақстан облысынан асыл тұқымды 300 бас ірі қылшық жүнді құйрықты қойын және 15 бас қошқар алып, қой шаруашылығын дамытуды көздеп отыр.

Биыл «Құлан» бағдарламасы бойынша ауданға 190 бас бие мен 13 бас асыл тұқымды айғыр, «Алтын асық» бағдарламасымен 450 бас қой мен 15 бас қошқар малын сатып алу жоспары облыс­тан белгіленіп отыр.

Бұдан бөлек, «Ауыл шаруашылығын қолдаудың қаржылық қоры» АҚ және «Қазагроқаржы» АҚ арқылы «Ырыс» сүтті мал шаруашылығындағы фермаларды дамытуды несиелендіру бағдарламасы қолға алынды. Несиені 14 пайыз жылдық мөлшермен (7% жылдық мөлшермен субсидиялауды ескеріп) 84 айлық мерзімге дейін алуға болады. Бағдарламаның негізгі мақсаты қуаттылығы 50, 100, 200 басқа арналған сүтті-тауарлы фермаларды дамыту болып табылады.

Жалпы, соңғы жылдары мемлекеттік қолдау нәтижесінде фермерлердің қатары күрт көбейіп келеді.

 «Ақботаныі шұбаты» атты мақала жеке шаруасын жолға қойған кәсіпкер жайында бір үзік сыр шертеді.

...Ерінбей еңбек еткеннің күні нұрлы екендігіне Қайрат Мұсабековтің әрекетінен байқар едіңіз. «Әкеден ұл туса игі, әке жолын қуса игі» демекші, сонау кеңестік қоғамның дәуірлеп тұрған жылдары Жаңақорған ауданындағы «Красная звезда»совхозының озат түйекеші Мұсабековтің есімі биік мінберлерден жиі-жиі аталып жататын-ды. Сол әке жолын бұл күндері оның ұлдары жалғастырып келеді. Түйемен бірге төрт түлікті де қатар өргізіп, «үрлеп ішіп, шайқап төгіп» жақсы да, жайлы өмір сүргендердің қатарында.

Олар бірігіп «Ақбота» шаруа қожалығын құрып, мал басын жылдан жылға молайтып келеді. Біздің бүгінгі айтарымыз, «Ақбота» шаруа қожалығының төрағасы Қайраттың жұртшылыққа ұсынған жаңа қызметі жөнінде болмақ. «Жаңа» деп айдар таққанымызбен, түйе сауып, оның сүті мен шұбатын жұртшылыққа ұсынуы бұрыннан да бар, алайда, соңғы жылдары осы қызмет көрсету аясы бір жүйеге түсіп, Мұсабековтердің қымыранына құмартатындар Жаңақорған кентінің бергі жағындағы оның қыстауына жиі-жиі соғып, ағарғанды саудалап жатады. Біршет еді деп алыссынбай, 5-10 литрлеп алып кетушілер қатары мол. Тіпі той, жиын, тағы да басқа шараларға сусын ретінде халқымыздың ұлттық сусыны - шұбатты дастарханына қоятындар қатары молая түскендей. Өйткені осында сауылып күніге дайындалатын 70-80 литр шұбат сол күні-ақ, түгесіліп, ендігісіне жұртшылық тапсырыс беріп жатады.

- 30 сауын түйе күніге үш мезгіл сауылады. Бұл жұмысқа үлкен-кіші демей бала-шағамызбен түгел жұмыламыз. Дегенде, негізгі салмақ отанасы Жанарға түседі. Оған балаларымыз Мақсат пен Бекзат, келініміз Ардақ, менің өзім де араласып кетеміз. Мал шаруашылығы көп болып атқармаса, жеке кісіге қиындау, - дейді шаруашылықтың төрағасы Қайрат Мұсабеков бізбен әңгімесінде. Қымыранды сақтайтын арнайы бөлме, салқындатқыш ыдыс және басқа да керекті жабдықтармен қамтамасыз етілгендігіне осы сапар барысында көз жеткіздік.

«Ақбота» шаруа қожалығындағы жалпы түйенің басы 150-ден асса, оның ішіндегі аналығы 100 бас. Ұжым мүшелері қыстау басына ерте жаздан қажетті жемшөпті жиып, алдағы қысқа дайындықтарын бекем жүргізіп жатыр. Автокөлік, тракторлары, басқа да жабдықтары сай. Мал басын көбейту мен оны күтімге алу жолында табысты еңбек етіп жатыр.

«Жартыжылдықта жақсы нәтижелер бар» газет журнаисі облыс экономикасының алты айлығына шолу жасайды.

...Күллі әлем экономикасындағы жағдай бұрынғысынша күрделі күйінде қалып отырғанына қарамастан, Қазақстанда 2016 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша жалпы ішкі өнім өсімі 0,1пайызды құрады. Бұл туралы Қазақстан Үкіметінің отырысында республика Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев мәлімдеген еді.

 Мәжілісте аталып өтілгеніндей, республика экономикасының негізгі салалары - өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, сауда, көлік, байланыс бойынша дамудың оңды серпіні байқалады. Аталған кезеңде негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 8,5 пайызға ұлғайды. Инвестициялардың ең салмақты өсуі ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп салаларында байқалып отыр.

Қазақстанның негізгі экспорты мұнай мен металл бағаларының төмендеуі салдарынан 2016 жылдың алғашқы бес айында экспорт көлемі 31 пайызға қысқарды. Нәтижесінде сыртқы сауда айналымы 30 пайызға төмендеді. Сонымен бірге Қ.Бишімбаев сыртқы сауда сальдосы 4,5 млрд АҚШ доллары көлемінде оң сақталғанын атап көрсетті.

Қазақстанда орташа номиналды жалақы 9,9 пайызға өсіп, 133,5 мың теңгені құрады. Инфляция үстіміздегі жылдың басынан бастап 4,6 пайызды құрап отыр.

Мәжілісте "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде тұрғын үйді пайдалануға беру көлемінің едәуір өскені айтылды. Мемлекет қаражаты есебінен 262 мың шаршы метр үй пайдалануға берілді. Ал жылдың соңына дейін қосымша 309 мың шаршы метр тұрғын үй алаңын пайдалануға беру жоспарланып отыр.

Үстіміздегі жылдың алғашқы жарты жылдығының қорытындысы бойынша облыс экономикасында бірқатар оңды көрсеткіштерге қол жеткізілді. Бірінші бесжылдықта іске асырылған Индустрияландыру картасының 17 жобасының 11-і толық қуатта іске қосылды. Мұнай саласынан бөлек өндірістің өсімі жалғасуда. Алты айда өңдеуші өндірістің өсімі салыстырмалы кезеңмен алғанда 123,3 пайызды құрады. Облыста шикізатқа деген тәуелділікті төмендету мақсатында металлургия мен басқа да өндірістік жобаларды дамыту жұмыстары жалғасуда. Шыны зауытының құрылысы қарқынды жүргізілуде. Нысанға құрал-жабдықтар келе бастады. Облыста 2017 жылдың алғашқы жартыжылдығында алғашқы өнім шығарыла бастайды.

Аталған кезеңде облыста 220 мың шаршы метр жаңа тұрғын үй пайдалануға берілді. Бұл 2015 жылдың осы уақытымен салыстырғанда 10 пайызға артық. Осы жарты жылда 1,5 мыңға жуық отбасы баспана жағдайын жақсартты.

Жеке тұрғын үй құрылысын дамыту мақсатында жуырда ғана облыста 6600 отбасы жеке үй құрылысы үшін жер учаскелерін алды.

Үстіміздегі жылдың алты айының қорытындысы бойынша мемлекеттік бюджеттің түсім болжамы 24 пайызға артығымен орындалды. Оның ішінде жергілікті бюджеттің болжамы 27 пайызға артығымен орындалып отыр. Нәтижеде бюджеттің кіріс бөлігі 5,7 млрд теңгеге өсті. Қазірдің өзінде облыстық бюджеттің меншікті кірістері өткен жылғы көрсеткішпен 4 млрд теңгеге артық немесе 38,7 млрд теңгеден 42,7 млрд теңгеге артып отыр.

Жыл басынан бері республикалық бюджеттен облысқа 82 млрд теңге көлемінде мақсатты трансферттер мен несиелер тартылды. Бұл республика бойынша Алматы қаласы және Солтүстік Қазақстан облысынан кейінгі үшінші көрсеткіш.

«Мал баққанға бітеді»

...Кәсібін ертерек бастағандардың бүгінде шаруалары жүріп тұр. Әсіресе, 2000 жылдардың басында мал шаруашылығымен айналысқандар қазір еңбектерінің тәтті дәмін татып отыр. Таза еңбектен татымды өнім алып отырған кәсіпкерлердің бірі - Сырдария ауданы Ақжарма ауылындағы "Мақсат" шаруа қожалығының директоры Қайрат Нұрсейтов. Аталмыш шаруа қожалығы 2002 жылы құрылған. Оның 1593 гектар егістік, 634 гектар жайылымдық жері бар. - Бас-аяғы 200 адамды жұмыспен қамтып отырмыз. Бүгінде 269 бас мүйізді ірі қара, оның ішінде 210 бас аналық, 7 бас қазақтың ақбас бұқалары бар. Біз ет-сүт бағытында жұмыс жасаймыз. "Сыбаға" бағдарламасы бойынша 30 млн теңгедей несие алынды. Егін саласы бойынша айтатын болсақ, 1000 гектар күріш, 300 гектар жоңышқа, 150 гектар мақсары егілді. Сонымен бірге өзіміздің зауытымыз бар. Ол күніне 15 тонна ақкүріш ақтайды. Техникаларымызды жаңартып тұрамыз,- деді "Мақсат" шаруа қожалығы директорының орынбасары Ғани Ысқақов. Оның айтуынша, "Сыбаға" бағдарламасы шаруашылықты одан әрі дамытуға барынша тиімді болып отыр. "Аграрлық несие корпорациясы" АҚ Қызылорда филиалы арқылы 7 жылға 6 пайыз өсіммен несие алған. Қазір шаруашылықта 5 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Орайы келгенде айта кетейік, 2013 жылы шаруа қожалығы "Сыбаға" бағдарламасының екінші кезеңі бойынша Батыс Қазақстан облысы Сырым ауданындағы "Талап" шаруа қожалығынан барлығы 4 бас ет бағытындағы асыл тұқымды бұқа, 56 бас аналық сиыр сатып алған. Алдағы жылы мал басын 1500-ге дейін көбейту жоспарларында бар екенін де айтып қалды. Жайылымында мыңғырған малы бар екен дегенді бұрын біз ертегілерден ғана еститінбіз. "Мал баққанға бітеді" дейді. Бабы мен жайы болмаса, төрт түліктің де берекесі қашатыны рас. Біз барған Сырдария ауданында Шіркейлі деген елді мекен бар. Халқы бақуатты, барын берекелеріне айналдырып отырған жайлары бар. Осындағы "Ысамаддин" шаруа қожалығы он үш жылдан бері егін, мал шаруашылығымен айналысып келеді. Мұнымен қоса, сапасы жоғары ет бағытындағы ірі қара малдарды бордақылау арқылы ет өнімдерін дайындаумен айналысады. Шаруа қожалығының төрағасы Жанарбек Нұрымбетов өз қаржысы есебінен 40 млн теңгеге мал сою, бордақылау кешенін салып, оны 2013 жылы іске қосқан. - Ет өнімдерін қаладағы көптеген сауда орындарына сатылымға шығарып отырамын. Оның ішінде "Ажар сити", орталық базарлардың барлығына ет өнімдері тасымалданады. Жалпы, біраз сауда нүктелерімен келісімшарт бар. Сонымен қатар әлеуметтік дүкенім бар. Республика бойынша ең бірінші ашылған әлеуметтік дүкенді де етпен қамтамасыз етемін. Жұмысшылардың айлық жалақысы 40000-120000 теңге аралығында. Мәселен, малшыларымның айлығы - 120000, мал бордақылау кешеніндегі жұмысшылар- 80000, тракторшылар - 70000, ал өзгелері 40000-45000 теңге көлемінде айлық алады. Әйтпесе қазір ешкім азғантай айлыққа жұмыс істемейді. Еттің килограмы 900 теңгеден сатылады. Жемді сатып та аламыз, өзімізден де дайындаймыз. Жылына малға 200 тоннадай жем жұмсалады,- деді "Ысамаддин" ШҚ директоры Жанарбек Нұрымбетов. Ал 2014 жылы "Сыбаға" бағдарламасы бойынша 20 млн теңге несие рәсімдеп, 150 аналық сиыр, 5 асыл тұқымды ақбас бұқасын сатып алып, тауарлы бағыттағы селекциялық жұмыс жүргізуде. Бүгінде "Ысамаддин" шаруа қожалығы өз қызметін жүзеге асыру барысында жұмыссыз азаматтарды жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз етіп, аудан экономикасының дамуына өз үлесін қосып келеді. ТҮЙІН. Төрт түлікті қазақ ежелден ырыс санайды. Кез келгеннің қорасына біте бермейтін болған соң да осылай түйіндеген болар.  Мал расында мінсе - көлік, жесе - тамақ, ішсе - сусын, кисе - киім. Кәсіптің көзін іздегендер мал шаруашылығына ойланбай кірісуіне болады. Бабы болған мал төлдеп, еңбектің еселі нәтижесін береді. Тек тіршілікке талаптанып, тәуекелдің теңізінен өтсеңіз болғаны.

 Облыстан шығатын республикалық «Халық» газетіне шілде айының екінші жартысында шыққан мақалаларға шолу...

«Шен таққандар белдік тақпай жүр» атты мақалада тілші кейбір құқық қорғау орындары қызметкерлерінің өз міндеттеріне немқұрайлы қарайтынын сынға алады.

Қытай мен МАИ қызметкерінің ұқсастығы неде, білесіз бе? Бұл сауалға ойланбастан жауап беретіндер көп қазір. Екеуі де тамақты таяқпен жейді ғой. Мырс ете қалған шығарсыз? Алайда әзіл болғанымен, ақиқаты осы. Өйткені, ардан аттап, заңды белшеден басатын, қара халықтың қалтасын қағып, қанын ішетін - солар. Таяқты бір сілтегенінің өзі жоқ дегенде екі мың теңге тұрады. Соны біз ғана емес, жол полициясы басшылары білмей отыр деймісіз?! Біледі. Білгенде  қандай. Тіпті, жол сақшылары арам жолмен келген қыруар қаржыны бастықтармен бөліседі екен деген де әңгіме жүр жұрт арасында. Дәлелсіз сөз дәтке қуат бола алмасы анық. Бірақ бұл жағдайда ешкімге ештеңені түсіндіріп жатудың қажеті жоқ. Айтпаса да, түсінікті дүние ­емес пе? Жалпы, жол ережесіне қатысты түрлі пікір бар. Бірақ бірде-біреуі оңды емес. Жол сақшыларының өзі ережеге бағынбаса, қайдан оңды болсын. Мәселен, осыдан бірнеше күн бұрын әлеуметтік желілерде қызылордалық полицейлердің көлікті бел­дік тақпай жүйткітіп жүретіні қызу талқыланды. МАИ қызметкерлерінің өзіне «фиксация» жасаған Оңғар Саймосаев есімді «face­book» қолданушысы парақ­шасына фото-суреттер (дәл осы суреттер-авт.) ­жариялады. Мұны көргендер жол патрульдік полицейлерін аяусыз сынады. Кейбірі заң заң болудан қалды деп ашынды. Ата заң хан мен қараға бірдей емес пе деп сауалын төтесі­нен жолдағандар да табылды. Сұрақты қойғанын қайтесіз, оған жөнді жауап болмаса? Облыстық Ішкі істер департаментінің мамандары тексерістер жүр­гі­зі­ліп, шара көрілетіндігін мәлімдеді. Бітті. Құда да тыныш, құдағи да тыныш. Бірақ кез келген мекеме үшін «шара көріледі» деп мәселені жай жаба салу «сәнге» айнал­ған бүгінде. Нақты қандай шаралар көрілді, кімдер жазық­ты болды? Мұндай ақпараттар айтылмайды. Тіпті, желі қолданушысына да жауап берілмепті. Өзің диуанасың, кімге пір боласың? Жүргізушілер шалыс басса, артынан қуып жүріп ұстап алып, айыппұл салатын жол полициясы қызметкерлерінің әрекеті осындай. Белдік тақпайды, пара алады. Иә. МАИ-лардың аузына «майшелпекті» ұсынып отырған жұртшылықтың өзі. Бірақ одан басқа амал қайсы? Айыппұл төлегенше, аз беріп құтылғанды құп көреді. Кейде тапа тал түсте шамын жағуды ұмытып кетсе яки бұрылу бағытын көрсетпесе, оны телефонмен сөйлесті деген арзандау айып­пұлға ауыстырып алу жеңіл. Ондайда жол патрульдік полицейлерін «сү­йіп» алғысы келетіндер көп. Десе де, заң қайда қалды сонда? Жол полициясы қызметкерлерінің бәрі сондай, бәрі пара алады деу әбестік болар. Дегенмен, ақша алмайды деу де дәл солай. Сөзден сөз шығады демекші, әңгіме сол суреттерден шығып отыр, негізі. Біз бұл жерде пара алушыны да, берушіні де, белдік тақпайтын жол сақшысын да, қарапайым жүргізушіні де бөле жарғымыз жоқ. Заңның алдында бәрі бірдей екен­ді­гін айтпақшымыз. Айтпақшы, сол белдіктің қаншалықты қауіпсіз екендігін білесіз бе? Бәлкім, оқыс оқиға бола қалса, көліктің жастықтары көмектеседі деп ойлайтын да шығарсыз. Егер ол ашылмай қалса ше? Сосын мамандар белдік ­тағудың тағы бір тиімді тұсын анықтаған екен. Яғни, көлік соқтығысқанда адам өзіне еге бола алмай қалады. Ал белдік тақса, сәл де болса бір орында отырады. Ұшып кетпейді де­ге­німіз. Ал автокөліктегі жастықтар мойын тұсын сақтауға арналатындығы тағы бар. Демек, белдік тағып бір орында қаласыз, екіншіден, жастық сізді дәл сол бағыт­қа қарай ығыстырады. Қатты күштен орныңызға қайта жайғасасыз. Жалпы, «сақтансаң, сақтаймын» ­деген. Мұны МАИ қызметкерлері беске білетін­ ­болар...

«Теңге бағамы тағы түсті» атты мақалада ұллтық валюта теңге бағамының құлдырауына байланысты сарапшылар пікірлерін келтіре отырып өзіндік ой қорытады.

...Үш-төрт күннің айналасында доллар өсіп, тағы даулы дабыраға қалдық. Биліктің өз есебі болғанымен, қарапайым қараша қымбатшылық үдей түсе ме деген қорқыныштан арыла алмай отыр. Кеше Елордадағы ақша айырбастау пунктерінде небәрі бір сағаттың ішінде доллар құны 348-349 теңгеден 355 теңгеге дейін көтерілген. Себебін сарапшылар мұнай бағасының төмендеуімен түсіндіреді. Алайда теңге құнының құлдырауы осымен тоқтап қалмайды. Мамандар әлі теңгеміз түседі деп отыр. Нарық не болмақ, халық халі ше? Былтыр нақ осы уақытта доллардың орташа бағамы 186,76, ал максимумдық бағамы 187,45 болған. Бір жылдан соң доллардың орташа бағамы 339,74-тен 350,20-ға көтеріліп отыр. Былтыр мен биылдың ­айырмашылығы жер мен көктей. Ұлттық банк бұған не дейді? Қазақстанда 2015 жылдың ­тамыз айынан бастап теңгенің еркін өзгермелі айырбас бағамының тәртібі енгізілген. Соған сәйкес теңгенің айырбас бағамы бірқатар факторлар, солардың ішінде мұнай бағасы мен саудалық әріптес елдердің валюталарының бағамына сәйкес құбылып отырады. Ұлттық банкі монетарлық операциялар және активтерді басқару департаменті директорының орынбасары Ә.Мұхамеджанов осылай деп түсіндіргендей болды. - Соңғы кезде рубльдің серпіні мұнай бағасының өзгеруіне сезімталдықтың тө­мендегенін көрсетті. ­Соған қарамастан, рубль­дің АҚШ долларына қа­тыс­ты құны мұнай бағасының құлдырауы аясында төмендеді,-дейді Ә.Мұхамеджанов. ҚР ҰБ деректері бо­йынша, 2016 жылғы бес ай ішінде теңгенің Ресей рубліне қатысты әлсіреуі нақты көрсетуде (нақты айырбастау бағамы) 4,8 пайызды құраса, ал 2014 жылдың  басынан  бастап  2016 жылдың мамыры аралығында 6,7 пайызға әлсіреді. Қымбатшылыққа қазір елдің де еті үйреніп қалды. Доллар бағасы шарықтады дегеннен жұртта нарықты болжағыш қасиет өздігінен пайда болады. Жыл басталғалы азық-түлік, киім-кешек, тіпті қаладағы қоғамдық көлікте жүріп-тұрудың бағасы да біраз жерге ­барып қалды. Қарашаның қысылатын тұсы да - осы. Аз ғана айлық жалақы күрмеуге келмей қиналады. Ал белгілі нарық сарапшысы,  «Асыл инвест» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары Н.Рахым­баев теңге алдағы уақытта да құнсызданады деп "қорқытып" отыр. - Халыққа жинаған ақшасын басқа валютаға ауыстыр, ауыстырма деп ұсыныс айту өте қиын. Әрине, теңге бұдан ары қарай да құнсыздана береді деген қауіп бар. Бірақ, ешкім де, мен де ешқандай кепілдік бере алмаймыз. Дегенмен, эмоцияға беріліп, ақшаны айырбастамай тұра тұрған жөн болар, - дейді ол. Айтпақшы, халық арасында ортақ бір пікір қалыптасқан. Доллар бағамы көтерілді дегенде, жаппай қолдарындағы қаржыларын долларға ауыстырып қоюды тәуір көреді. Асылында, қазақстандықтар үшін айналымдағы ұлттық ­валютамен сақтаған әлдеқайда тиімді. Мұны отандық сарапшылар айтып отыр. Ал доллар тек импорт пен экспорттық тауарлар саудасымен айналысатындар үшін тиімді. ICE биржасының мәліметінше, қыркүйектегі фьючерстердің Brent маркалы солтүстіктеңіз мұнай қоспасының құны барреліне 44,52 доллар болып отыр. Ал биржадағы саудада доллар бағамы Қазақстан  ұлттық  банкінің 25 шілдеде белгілеген ресми бағамынан 2 теңге 21 тиынға қымбат. ТҮЙІН. Өткен жылы тамызда Қазақстан билігі теңге бағамын белгіленген шекте ұстап тұру саясатынан бас тартып, теңгені еркін айналымға жіберген. Содан бері теңге долларға шаққандағы бағамының шамамен 86 пайызына құлдырады. Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев биыл ұлттық банк теңге бағамына ықпал етпейтінін, биржадағы саудаға мүлдем араласпайтынын және айырбас бағамы бойынша болжам жасамайтынын бірнеше рет айтқан болатын. Бірақ, берілген уәде желге ұшты ма, қалай?

«Қарыз күліп келіп, жылап қайтады» тілші еліміздің сыртқы қарызы туралы өзіндік ой қорытындыларын, мамандар пікірлерін ортаға салады.

...«Итке бір сүйек қарыз». Өкінішке орай қазір Қазақстанның 114 мемлекетке берешегі бар. Өткен жылдың қорытындысы бойынша сыртқы қарыз 153,5 миллиард доллар болған еді. Ал наурыз айында 154 миллиард долларға жеткен. Қамшы порталының хабарлауынша бұл қарыз күн сайын 5,8 миллион долларға өсіп отыр. Сұқтанасың ба, сүйсінесің бе, іргелес отырған алашапанды ағайынның бірде-бір мемлекетке қарызы жоқ. Ал ТМД-да теңдесі жоқ тың идеяларды туындататын талантты халық көрінгенге кіріптар. Тіптен халқы мыңға да жетпейтін Ватиканға да берешек. Ал Голландияға жалпы сомасы - 43,7 (жалпы қарыздың   27 пайызы), Ұлыбританияға - 26 (жалпы қарыздың  16,8  пайызы),  Қытайға   18 (жалпы қарыздың 8,8 пайызы) миллиард доллар қарыз.  Қазақстанның қарызға батқаны кеше не бүгін емес. Ел болып, ту тіккеннен-ақ одақтастарға жағдай айтып, орайын тауып қарыз алып келеді. Ал соңғы жылдары шектен шыққан қарыз сомасына экономикалық сарапшылар мен саясаткерлер ден қойып, дабыл қаға бастады. Дабылдататындай да бар. 2005-2014 жылдар аралығында Қазақстанның сыртқы қарызы 3,62 есеге дейін өскен. Соңғы бес жылда шетелдік кредиторлар алдындағы берешек 118,22 миллиард доллардан 157,422 миллиард долларға дейін артқан. Сыртқы қарыз адам санына шаққанда да еселеніп келеді. 2005 жылы елдің сыртқы қарызы әрбір қазақстандыққа шаққанда шартты түрде 1590 АҚШ долларынан келетін болса, 2014 жылы ол 4480 долларға жеткен. Ал қазір әрбір жаңа туылған нәрестенің мойнында мемлекетке 10 мың АҚШ доллары көлемінде қарызы бар. Шетелдік кредиторлардың шырмауына түсуге не түрткі? Әлбетте, біріншіден, біз жыртығымызды қарызбен жамаймыз. Екіншіден, әлемдік биржада мұнай бағасының құлдырауы өзгеге алақан жаюға итермелеп отыр. Ал сол миллиардтар межелі жұмсалып жатыр ма? Ұлттық банк таратқан мәліметке сүйенсек, барлық сыртқы қарыздың 7,9 пайызы немесе 12,2 млрд доллары мемлекеттік секторға (олардың ішінде, мемлекеттік басқару органдары мен Ұлттық банк те бар), 5,2 пайызы немесе 8 млрд доллары екінші деңгейдегі банктер мен «Қазақстанның даму банкіне» тиесілі. Ел берешегінің 33,5 пайызы немесе 51,5 млрд доллары тікелей инвестициямен байланысы жоқ қарыздар еншісінде. Алайда оның қай секторға салынғаны ашық айтылмайды. Ал қалған 53,3  пайыз  немесе          81,8 млрд доллар - өзге секторлардың фирмааралық қарызы. Оның ішінде, банк емес қаржылық корпорациялар, қаржылық емес корпорациялар, үй шаруашылығы, үй шаруашылығына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар бар екен. Билік бұл қарыздан қашан, қалай құтылмақ? Өз есебі бар дейміз. Десе де шуы басылмаған жерді шетелдіктерге ұзақ мерзімге жалға берудің бір ұшында бізге беймәлім қитұрқы құпия бар тәрізді. Қарыздар, өзгеге кіріптар қазақ Үкіметі үнсіз перде артындағылардың айдауына көніп отырған да сынды. Өйткені жерін тартып алу бұрыннан бар үрдіс. Олай болмаса қойдан жуас бұқара бұлай бұлқына қоймаған болар еді.  Дейтұрғанмен, мақтан үшін астындағы жалғыз атын сойып беруге даяр қазақ қуаңшылық жайлаған  Эфиопияға     50 мың АҚШ доллары көлемінде қаржылай көмек көрсетпек. Мұнан бұрын Африка одағына Эбола індетімен күресу үшін 300 мың доллар көлемінде қаржы аударған-ды. Қандас емес, қара нәсілдіге де жомарттық танытатын біздің Үкіметтің осы қайырымдылығынан қазаққа қайыр болса болғаны. Өйткені, Мұхаммед Пайғамбарымыздың (с.а.с) хадисінде «Ең алдымен өзің борышты адамдарға қайыр жаса» делінген. Өз жыртығын жамай алмай жүріп, жұртты жарылқағанның ақыры жақсы болғай...
«Мия зауыты қайта іске қосылуы мүмкін»

...Облыста өндіріс орындарының саны артып, жұмыссыздардың қатары кеміп келеді. Индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшылығы осылай дейді. Жыл басталғалы индустрияландырудың бірінші бесжылдығы аясында аймақта іске қосылған жобалардың 13-і тұрақты өнім шығаруда. Алайда құны 2 млрд теңгеден асатын мия зауыты жұмысының тоқтап тұрғаны көпшіліктің көңілінде күдік туғызды. Әйтпесе аталмыш инвестициялық жоба аясында біраз адам тұрақты жұмыспен қамтылу көзделіп отыр еді. Зауыт жұмысының тоқтау себебін Қызылорда облысының индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшысы Р.Сұлтангереевтің өз аузынан естігенді жөн көрдік. - Мия зауытын іске қосу үшін облыстық, мемлекеттік бюджеттен қаржы бөлінген жоқ. Негізінен зауыттың жұмысы «БИС-Групп» серіктестігі мен «Борихунда» Қытай сауда компаниясының екіжақты келісімімен жүргізілген болатын. Қазіргі таңда екі компания арасында акцияларының бақылау пакетін бөлу бағытында сот процесі жүргізілуде. Осы мәселе шешілген соң зауыт қайтадан жұмысын бастауы мүмкін. Бірақ біз барынша осы мәселені біржақты етуге тырысып, мүмкіндігінше қайтадан іске қосуға талпынып жатырмыз,- деді Р.Сұлтангереев жергілікті БАҚ өкілдеріне берген брифинг барысында. Шыны зауыты келесі жылы қолданысқа беріледі деп жоспарланып отыр. Бұл туралы біз осыған дейін де басылым бетінде жариялаған болатынбыз. Бұдан бөлек, индустрияландыру бағдарламасының екінші бесжылдығы аясында құны 387,7 млрд теңгені құрайтын 50 жоба іске асырылып, оның аясында 5 мыңнан аса жұмыс орны ашылмақ. Биыл өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы аясында инвестиция көлемі 2 млрд теңгені құрайтын 8 жоба іске қосылады деп жоспарлануда. Оның 3-еуі (газбен жабдықтау станциясы, нан өнімдерінің өндірісі, ет өнімдерінің өндірісі) қазір жұмыс жасап тұр. Ағымдағы жылдың І жартыжылдығының қорытындысымен облыс бойынша өнеркәсіп өндірісінің көлемі ағымдағы бағаларда 288,4 млрд теңгеге орындалып, нақты көлем индексі былтырғымен салыстырып қарағанда 9,2 пайызға кеміген. Бұған аймақ өнеркәсібінің негізгі бөлігін құрайтын шикі мұнай өндіру көлемінің жылдан-жылға азаюы себеп болып отыр. Мұнай өндірісі саласының төмендеуіне қарамастан индустриялық карта аясында іске қосылған жобалар мен бұрыннан жұмыс жасап келе жатқан кәсіпорындар қарқынды жұмыс жасап келеді. ТҮЙІН. Биылғы алғашқы жартыжылдықта жалпы өнеркәсіптегі өңдеу өнеркәсібі үлесі 20,1 пайызды құраса, жан басына шаққандағы еңбек өнімділігі 7,8 мың АҚШ долларға жетіп отыр. Бір қарағанда мұның өзі облыс үшін төмен көрсеткіш емес. Аймақ басшысы "дағдарысты еңсеріп, еңселі ел болу үшін өндіріс орындарының санын арттыру қажет" дегенді үнемі тілге тиек етеді. Демек, бұдан аймақта мақсаттың үдесінен шығуға үлкен қадамдар жасалып жатқандығын анық байқауымызға болады.

«Түн ішіндегі тылсым құбылыс»

...Әжептәуір қызметінен қыс­қарып қалған Сағындық үйде құр отырғанша тіршілік етейін деп жан-жақтан жұмыс іздей бастады. Жары Әмина да бала тәрбиесімен үйде отырып қалғанына біраз уақыт болды. Қос құлыншағы әлі кішкентай. Қос қолға бір күрек таппаса, тұрмыстары тұралап қалатын түрі бар. Жақын ағайындарының бірінен қаладағы мектептердің біріне қа­рауыл қажет екендігін естіген. Несібе­сіне орай, айы оңынан туып, қарауыл қызметіне орналаса кетті. Мектеп басшысы осы күнге дейін бұл жерде бірнеше қарауыл жұмыс жасап, шығып кеткенін ескертті. Бірақ, оның себебін айтқан жоқ. "Уақытша осында жұмыс жасай тұрайын" деп ойлады. Жаңа жұмысына үйренемін дегенше Сағындық ондағы қызметкерлердің барлығымен етене жақын араласып кетті. Адам бала­сын жат көрмей, елгезектігімен ерекшеленген Сағындыққа кей қызметкерлер "бірақ, мұнда жұмысқа бекер орналастың" деп айтып қалып жатты. Себебін сұрағанда "бұл мектепте әлдебір тылсым күш тыныштық бермейді" деп жауап берген. Мектепке осыған дейін бірнеше мәрте қонған Сағындық ешқандай құбылысқа куә болмаған еді. Сондықтан айна­ласындағылардың айтқандарын да елеген жоқ. Күн ұясына батып, мектептегі­лердің барлығы үйлеріне қайт­қан. Әдеттегідей Сағындық жұмыст­а жалғыз өзі қалды. Үйден шығарда келіншегі тамағын дәмді етіп жасап, ауқатын дайындап жіберген. Аз-кем тамақтанып алайын деп ойлаған Сағындықтың құлақ тұсынан кенет әлдекім түсініксіз сыбдыр сөз айтып қалғандай болды. Мүмкін, өзіме солай естілген болуы керек деп ойлаған ол мән берген жоқ. Араға бір-екі минут салып­ тағы да әлгі сыбыр қайтадан естілді. Қолындағы асын жерге апыл-ғұпыл қоя салып, ол дереу өзіне жақын жерлердің жарықшамдарын жақты. Сөйтті де "кім бұл?" деп бірнеше­ мәрте қайталап айқайлады. Ешкім үн қатқан жоқ. Манағы түсініксіз жайттан жүрегі шайлығып қалған Сағындық өзінің ұжымдастары айтқан оқиға­ларды есіне алды. Бірақ, іштей "ештеңе­ бола қоймас" деп жата берді. Сол-ақ екен өзі жатқан бөл­менің есігі өзінен-өзі ашылып, Сағынд­ықтың көзіне адам деуге келмейтін белгісіз бейне қақ алдына келіп тұра қалды. Тұрайын десе жатқан кереуетінің алдында құдды бір көрінбейтін қабырға тұрғандай тырп ете алмады. Содан соң әлгі құбыжыққа ұқсас бейне Сағындықтың көзінің алдын түк көрместей етіп тұмандатып жіберді де ғайып болып кетті. Таңды көз ілмей қорқынышпен атырған Сағындық дереу мектептің басшылығына кіріп, болған жайды баяндайды. Содан соң бұдан ары қарай мұнда жұмыс жасай алмайтындығын айтып, шығып кетеді. Арада бірнеше ай уақыт өтеді. Сағындық бұл кезде өзінің мамандығы бойынша тәп-тәуір қызметке орналасып алған еді. Алайда баяғы өзі жұмыс жасаған мектепте бол­ған оқиға мүлдем есінен кетпей қояды. Өткен түні терге малшынып, ұйықтай алмады. Есіне оны түсір­мес үшін ойын әлдебір оқиғаларға бөліп, ұмытып кеткісі келген. Онысынан түк шықпады. Көз алдында әлгі тылсым бейне келіп тұра берді. Тіпті түсіне кіретінді шығарды. Түсінде әлгі бейне "мектепке қарай күн ұясына батқанда кел" деп шақы­ра  берді. Жұмыстан шыққан соң Сағынд­ық көлігінің бағытын бұрын өзі жұмыс істеген мектепке қарай бұрды. Есігінде тас құлып тұрған соң көше бетіндегі қоршаудан қарғып түсіп, терезе арқылы мектептің ішіне енді. Содан­ соң қатты дауыспен ай­қайлап: - Мен келіп тұрмын, шақы­руыңның себебін айт!- дейді Сағын­дық. Сол мезетте жарық өзінен-өзі жағылып, баяғы өзімен бетпе-бет кездескен бейнесі келді. - Осыған дейінгі мектеп қарауылдарының өліміне мен себепші болғанмын. Бірақ, олардың барлығын адамдар белгісіз күйде өліп жатыр деп ойлайды. Саған да өлім менен келу керек болатын. Бірақ, мен сен арқылы адамдарға әлдебір сырдың құпиясын ашамын. Бұл мектептің орнында бұрын бүтін бір отбасы өрттен қаза болған. Оларды ешбір туыс­қандары жерлемей, топырақ астын­да қалып қойған. Егерде адамдар олардың сүйегін алып, қайта жерлеу рәсімін жасамаса, мұндағылардың жағдайы тым қиындап кетуі мүмкін,- деп ғайып болады. Жүрегі аузына тығылған Сағынд­ық таң атар-атпастан мектеп басшылығына кіріп, оқиғаны баяндайды. Артынша сол орынға қан шығарылып, рәсім жасалады. Кейіннен ол білім ордасы өзге жерге ауыстырылады. Содан кейін сол бір тылсым бейне Сағындықтың түсіне мүлдем кірген жоқ.

Шалғай ауылда «Тәуелсіздік аллеясы» ашылды

...Шалғайдағы шағын ауылдың өз «Бәйтерегі» бар. Қызылорда облысындағы Жаңақорған ауданына қарасты Қожакент елді мекенінде «Астана-Бәйтерек» монументінің шағын көшірмесі салынды.
Елорданың айшықты нышаны іспетті нысанның мұндағы биіктігі - 13,5 метр. Ел Егемендігінің 25 жылдығына орай бой көтерген «Бәйтерек» қазір бүкіл ауданның мақтанышына айналып отыр. Ширек ғасырлық мерейтойға арналып «Тәуелсіздік аллеясы» ашылып, орталық көшелер абаттандырылды. Сонымен қатар «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасы аясында №168 Исатай Әбдікәрімов атындағы орта мектеп пен мәдениет үйі күрделі жөндеуден өткізіліп жатыр.
Мұхтар Бұрханов, Қожакент ауылдық округ тұрғыны:
- Мемлекеттің 25 жылдығына орай үлкен нысандар ашылып жатыр. Біз үшін өте қуанышты. Орталықта тұрған көшемізге, «Тәуелсіздік аллеясына», «Бәйтерекке» ауыл тұрғындары кешке жақын демалып, тыныстап қайтады. Еліміз жасыл желекке бөленіп келе жатыр.
Ермек Икрамов, Қожакент ауылдық округі әкімдігінің бас маманы:
- Осы жылдың соңына дейін бізде балалар ойын алаңын салу жоспарланған. Жергілікті қоғамдастық кеңестің шешімі бойынша жергілікті халықтан түскен салық осы балалар ойын алаңы, шағын футбол алаңын салуға және ауылдың арғы бетіне су өткізу - сол мақсатқа жұмсалады деп жоспарлануда.

Жылқы баптаған жігіт»

...Жерлесіміз Асқар Кіребайұлы өзінің "Болат тұяқ тектімсің" деген өлеңінде былайша толғайды: Жүйрік ат, Қыран бүркіт, Құмай тазы, Қазақты сері емес деп кім айтады. Ер жігітті өткінші байлық емес, Бір тұлпары жоқтығы мұңайтады...

Әрине, ақын бұл жерде тұлпарды мысалға ала тұрып, ұлттық деңгейдегі әлеуметтік мәселені алға тартады. Ұрпақ санасынан алыста қалған ұлттық құндылықтар жатыр астарында... Шындығында, кешегі көшпенді елдің тірлігі төрт түлікке тәуелді болғанын білсек те, бүгінгі бейбіт заманда үйірлеп жылқы ұстап, бәйге ат жарату, бие байлау ұғымдары біз үшін таңсық екені жасы- рын емес. Сондай-ақ, бұл жұмыстар екінің бірінің қолынан келмейтіні тағы бар. Десек те, соңғы жылдары жылқы малын өсіруге ынталы азаматтардың қатары артып келеді. Оған мемлекет тарапынан жасалып отырған қолдаулардың да әсері болса керек. Осындай жігіттердің бірі, ортамызда жүрген Дастан Жа- расбаев. Бұл жігітті бұрыннан сырттай білетінмін. Кәсібін өрлетіп, талай табыстарға жетіп жүргенінен, ара-тұра ауданда өтіп жүрген айтулы шараларға демеушілік жасап, қолдау танытатындығынан да ха- барымыз бар. Бұқараға қызмет ететін болғандықтан, елдің пікіріне ерекше ден қоямыз. Осы тұрғыдан алсақ, көпшіліктің Дастанға деген қөзқарасы жақсы. Қарапайым еңбегімен жетістіктерге жетіп жүргенін айтады Иә, бұрын бас изеп қана сәлемдесіп өтетін кәсіпкер жігітпен Жаңақорғанда өткен малшылар слетінде жүздесіп, шаруасы жайында аз-кем сөйлесудің сәті түсті. Себебі, ол облыс әкімінің қолынан ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің "Құрмет грамотасын" және аймақ басшысының «І дәрежелі дипломы» мен бағалы сыйлығын иеленген болатын. Осы сұхбат маған жылқышы жігітті тағы бір қырынан тануға мүмкіндік берді. Шынымды айтсам, алдын ала іштей дай- ындап алған сауалдарымыз жігіттің еңбек жолы, отбасы және жылқы жануарының күтімі төңірегінде ғана бола- тын. Алайда, Дастанның рухани таным деңгейі қарапайым қалыптан біршама биіктеу болып шықты. Әлемге аты мәшһүр Шығыс ақыны Омар Хаямнан бері қарай ақындардың шығармаларынан, Абайдың қара сөздерінен хабары бар екені аңғарылып тұр. Сондықтан болар, сөзіміз жараса кетті. "Қазақтың қара домбырасынан күй төгілгенде, кейде көзге еріксіз жас келетін кездер болады",- дейді Дастан әңгіме желісіне қарай. Иә, ол рас. Ондай толқыныстар әсіресе, біздің табиғатымызға тән. Меніңше бұл - өз ұлтына деген сүйіспеншілік сезімнің бір көрінісі болар, сірә... "Сабақты ине сәтімен", Дастанның кәсібі жайлы отбасына барып, ондағы тірлікті көзбен көріп, көңілге түйгенімізді көпшілік назарына ұсынуды жөн көрдік. Жасынан жылқыға құмар болып өскен жігіт талай ат бәйгесінің, көкпар додасының бел ортасында жүретін. Әлі де бәйге десе, қаны қызып, еріксіз елеңдеп отырады. Сондықтан болар, бәйге атын бөлек баптап, жаратуды әдетке айналдырған. Айталық, күтімдегі бәйге атын таңғы салқынмен жайып алу үшін сағат бестен тұрып, жайғайды екен. Оның үстіне он бие байлап отыр. Олар күніне бес мезгіл сауы- лады. Біз барғанда Дастанның жеңгесі Мәрия әдеттегідей жылқы сауып жатыр екен. Саумалдан бастап, тай қымыз, бесін қымыз сияқты ұлттық сусынның түр-түрі бар. Бүгінде кәсіпкер жігіт қымызды баптаудың әдістерін де жетік білетіні байқалып тұр. Жалпы Жарасбаевтар әулеті ауданда кәсіпті ертерек бастаған отбасылардың бірі. Айталық, 2009 жылы аудан орталығынан Керейтбай аталатын ет дүкенін ашты. Күні бүгінге дейін бұл дүкен халыққа қалтқысыз қызмет көрсетіп келеді. Дүкенде күніне орта есеппен екі жүз келідей ет өнімі және айналдырылған қазы саудаға шығарылады. Мұнда Дастанның келіншегі Айнаш жұмыс жасайды. Қашан көрсеңіз де, қабағы ашық, тұтынушының талабынан шығуға тырысып, құрақ ұшып қызмет ететін, биязы мінезді келіншекке тұрғындардың да ықыласы ерекше. Осыған дейін ауыл шаруашылығын индустрияландыру жобасының аясында« Агронесие корпорациясы» арқылы несие қаражатын алған Д. Жарасбаев, бизнестің әлеуметтік серіктестігі аясында 20 млн. теңге қаржыға қасапхана салды. Бұл қаржының 9 млн. теңгесі мемлекеттен субсидия арқылы қайтарылды. Негізгі бағыты - күнделікті тұтынатын ет өнімдері нің сапалы әрі сенімді болуы үшін малдың санитарлық талапқа сай сойылуын қамтамасыз ету. Қасапхананың жалпы пайдалану мүмкіндігі - күніне он бас ірі қара және отыз бас уақ малға арналған. Қазіргі таңда тұтынушылардың сұранысына қарай, күніне екі- үш бас мал сойылады. Сондай-ақ "Құлан" мемлекеттік бағдарламасы арқылы 58 бас байтал, 7 бас айғыр алып, өзінің жеке малы бар, барлығы 107 бас жылқыны ет бағытында бағымға алған. Бүгінгі таңда отбасының жеті адамы осы кәсіптің ая- сында жұмыс жасайды. Иә, кәсіпкер жігіт Үкіметтен несие алып, оны тиімді пайдалануының нәтижесінде осындай табыстарға жетіп отыр. "Сырлы аяқтың сыры кетсе де сыны кетпейді", дегендей, Дастанның анасы Торы апамыз жүзінен аналық мейірім шуағы төгіліп тұрған көркем мінезді жан екен. Отағасы Керейтбай ауданның мал шаруашылығы саласының білікті маманы болатын. Осыдан он шақты жыл бұрын дүниеден өтті. -Отбасында өсіп-өнген он баланың жетеуі аман, шүкір. Әрқайсысы өмірден өз орнын тапты,- дейді анамыз сөз арасында. Ал Дастанның ұлы мен қызы болса, жоғарғы оқу орнын бітіріп, қалаған мамандықтарын иеленген. Бір сөзбен айтқанда, ата кәсіптің иінін тауып, өмір талабына сай ұтымды ісін үйлестіре білген кәсіпкер жігіттің келешегіне деген сенімі нық.

«Шуағы мол шаңырақ

...Елбасының бастамасымен 2013 жылдан бастап, елімізде дәстүрлі түрде өткізіліп келе жатқан "Мерейлі отбасы" байқауының негізгі мақсаты - отбасы мен некенің жағымды үлгісін таратып, өнегелі құндылылығын арттырып, сонымен бірге, жас ұрпақтың шаңырақ көтеру талабын саналы, салиқалы ұғым ретінде қалыптастыруға бағытталған. Бұл орайда биыл үшінші жыл өткізілген байқаудың облыстық деңгейіне үш жүзге жуық отбасы қатысып, бақтарын сынады. Байқау қорытындысымен 8 отбасы жеңімпаз атанып, аймақ басшысының атынан бағалы сыйлықтар мен арнайы жүлделер иеленді. Атап айтар болсақ, Жалағаш ауданынан қатысқан Мұстафаевтар отбасы және Жаңақорған ауданынан Сыздықовтар отбасы бірінші орынды иеленіп, құрметке бөленді. Осы байқауда бақ сынап, жеңімпаз атанғандардың бірі, Бұқарбай батыр ауылының тумасы, бүгінде Ақсу ауылында ғұмыр кешіп жатқан К.Сүлейменовтер отбасы. Әлбетте, бұл отбасы туралы аудан халқының аға буын өкілдері жақсы біледі. Себебі, отағасы Кенжеғара Сүлейменов ағамыз өзінің бүкіл саналы өмірін ел ертеңі үшін еңбек етуге арнап, бүгінде халық сайлаған депутат ретінде ауданымыздың әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан өсіп-өркендеуіне сүбелі үлесін қосып келе жатыр. Біз білетін Кенжеғара ағай барлық ісін байсалдылықпен жүргізе білетін байыпты адамдардың бірі. Көңіл түкпірінде қандай бір күрмеулі мәселе жатса да, сыртқа сыр білдірмей, саралап алып, салмақты шешімін алға тартады. Мен ол кісіні сонау 2001 жылы аудандық басылымды басқарған кезінен бері білемін. Болмысы бөлек Кенжекең ағамыз ұжымды басқаруда да кең пейіл, сабырлы мінезімен дараланатын. Қаржы дағдарысы қыспаққа алған сол жылдары қаншама адамның тағдырына жауапты болды. Әйтсе де бір де бірінің қабағына кірбің түсірмей, көп мәселені көңіл кеңдігімен шеше білетін. Меніңше, өмірден мол тәжірибе түю бір бөлек те, оны елеп-екшеп, өскелең ұрпақтың бойына дарыта білу бір бөлек. Ағамыз сондай, айтары бар азамат. Асылы, сөз қадірін білген адам сыйлы болады. Көргенін көңіліне түйіп, келелі жиында келісті әңгіме айта алатын Кенжекең ағайдың өзі жүрген ортасында қашан да қадірі мол. Алғашқы еңбек жолын аудандық комсомол комитетінде нұсқаушы болып бастаған К.Сүлейменов, одан кейінгі жылдары ауылдық партия комитетінің секретары, аудандық партия комитетінің ауыл шаруашылығы бөлімінің меңгерушісі, "Ақсу" кеңшарының директоры өндірістік кооператив төрағасы, №116 орта мектеп директоры, аудандық "Жалағаш жаршысы" газетінде бас редактор қызметтерін абыроймен атқарды. Сондай- ақ, аудандық сайлау комиссиясының төрағасы, "Отан" РПС қоғамдық бірлестігінің аудандық бөлімінің төрағасы секілді қоғамдық міндеттерді атқаруда да іскерлік қарым-қабілетімен таныла білді. Ал 2003 - 2016 жылдар аралығында аудандық мәслихат хатшысы лауазымын атқарып, өкілетті органның алдындағы ауқымды міндетті өз деңгейінде іске асыруда өзіндік қолтаңбасын қалдырды. Бүгінде зейнет демалысына шыққан Кенжеғара ағамыз аудандық мәслихат депутаты ретінде әлі де ауданның қоғамдық-саяси өміріне араласып, ең бастысы- елдіктің еңсесі биік болуына еңбек етіп келеді. Иә, ат үстінде жүріп елге қызмет ету оңай емес. Алайда отбасы жауапкершілігінің салмағы одан да ауыр. Осынау қос тізгінді тең ұстап, бір әулеттің басшысы, шаңырақтың отағасы болып отырған Кенжеғара ағамыз өзіне биік талап қоя білетін жандардың бірі. Балаларын барынша ұлттық ұғымға сай тәрбиелеп, ата-анаға құрмет, үлкенге ізет етуге, ағайын- туыстың ауызбірлігін сақтауға мейлінше мән беріп отырады. Ол кісі, жұбайы Серіккүл апай екеуі бірнеше жылдан бері ораза ұстайтынын білетінмін. Ал биыл бүкіл отбасы болып ауыз бекітті. Бұл дағы имандылыққа деген ізгі ниет емес пе?! "Әке көрген оқ жонар" дегендей, осы тәрбиенің тінін ұрпақтары әрі қарай сабақтайтынына күмәніміз жоқ. Сондай-ақ халқымызда үйге қонақ келгенде ең әуелі қолына су құюдан бастап құрмет көрсетіледі. Әдетте бұл міндетті атқаратын үйдің кенжесі, болмаса немерелер. Ағамыз осы дәстүрдің өзінен халқымыздың көрегендігін тануға болатынын айтады. Өйткені бала қанша адамның қолына су құйса, соншалықты батасын алады. -"Қырықтың бірі - Қыдыр, мыңның бірі - Уәли" деген, сол баталардың ішінен бірі болмаса, бірі қабыл болады,-дейді ол кісі. Ал отбасының ұйытқысы қашан да әйел. Шаңырақтың сәні, дастарханның дәмі де әйелдің қолымен ғана үйлесім табатынына ешкімнің дауы жоқ. Қашан көрсек те қалыбынан танбай, байсалды болмысымен ерекшелетін Серіккүл апайымыз қоғамға қызмет ете жүріп, отбасында өмірге келген бес баласын, олардан өсіп-өнген немерелерді тәрбиелеп, жеткізді. Ел қатарлы еңбек етіп, салт -дәстүрімізді сабақтап, әдет-ғұрпымызды әспеттей білген орнықты отбасы босағасына береке тұнған, өнегесі мол шаңыраққа айналып отыр. Бүгінде балаларының барлығы өмірден өз орындарын тауып, немерелері де ат тізгінін ұстайтын жасқа жетті. Сөз соңында, шаңырағынан шуақ төгілген осындай отбасылар қатары көбейіп, бесігіміз бейбіт тербеле берсе екен дейміз...

Облыстық «Ақмешіт ақшамы» газетінде шілде айының екінші жартысында шыққан материалдарға шолу...

Тілші ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Геннадий ШИПОВСКИХпен сұхбат жүргізеді. Мақала тақырыбы «Мәселе көтермес бұрын оның қалай жүзеге асатынына машықтандым»

Ол ең алдымен өте қарапайым, аузын ашса жүрегі көрінетін азамат. Қазақ тілі деп еміренгенде еріксіз разы боласың. «Қарадан шығып хан болған» демекші, ол қатардағы еңбек адамының деңгейінен халық қалаулысы деңгейіне көтерілген ең жас депутат, «сары қазақ». Кім екенін жәймендеп біліп келе жатқан боларсыздар, өзі Қазақстанда екі-ақ Геннадий бар болса, соның бірі Арал ауданы, Сексеуіл кентінің тумасы Геннадий Шиповских. Танымалдылығы жөнінен алдыңғы Генадан аса қоймаса да елі, туған өлкесі ерекше жақсы көреді. «Елім дейтін ер болам» деп Арқа төсінде халықтың мүддесі үшін бас қатырып жүрген азаматпен жазғы демалысқа келген сәтінде сұхбаттасудың сәті түскен болатын.

- Әуелі туған жерге қош келдіңіз дейміз. Жазғы демалысқа шықтыңыздар. Дегенмен, әлеуметтік желілерден бай­қаймыз, демалып жатпаған сияқтысыздар. Ел аралап түрлі кездесулерге қатысуда­сыз. Сол туралы айтып берсеңіз. Ел арасында қандай мәселелер бар?

- Жалпы, біз Мәжіліс депутаты Абзал Ералиев ағамызбен бірге ел аралауды 11-ші шілдеде Шиелі ауданынан бастадық. Ақмая, Тәжібаев тағы да бірқатар ауылдарында болдық. Одан кейінгі кездесулеріміз Арал, Қазалы аудан­дарында жалғасты. Енді өздеріңіз білесіздер, қазіргі таңда қозғалатын да, шешілетін де мәселе көп. Дегенмен, бәрі бірден болмайды, себебі әрқайсысының кезеңі болады, бюджетке қарап отырғандары да бар. Бірақ, бағымызға орай өзіміздің облыстың әкімі Қырымбек Елеуұлының арқасында көптеген мәселелер шешілуде. Соны­мен қатар, «Нұрлы жол» бағдарламасымен жолдар жөнделуде, тұрғын үйлер салынуда. Бұл үлкен жетістік деп есептеймін. Сапар барысында туындаған мәселелердің көбісі әлеуметтік мәсе­ле­лер, жұмысшылардың жағдайы тұрғысында. Және Шиелі ауданындағы егіндікке су жеткізу мәселесі туралы аудан әкімімен сөйлескенімізде ол жақын уақытта оң шешімін табатынын жеткізді. Бірқатар мәселелер облыс бюджетіне қарап отыр, басқасы жоғарғы платформада, парламентте шешімін табады деп ойлаймын.

Тағы бір айта кетерлігі, біз үстіміздегі жылдың 4-6 мамыр аралығында облысқа іс-сапармен келген болатынбыз. Үш күндік сапар барысында парла­ментке 48 депутаттық сауал жолданды. Оның көбісі өз шешімін тапты, көбісі шешіледі деп күтілуде. 11 шілдеде бастаған іс-сапарлардан да біраз мәселені көңілге түйіп, хатқа бекітіп қойдық. Бұйырса, екінші сессияда үкімет назарына ұсынатын боламыз.

- Бір сұхбатыңызда «Мен жұмысшы табының мүддесіне өкілдік етемін» депсіз. Осы бағытта қандай мәселелер көтердіңіз немесе қаншалықты жоғарыға жеткізе аласыз?

- Әзірге ол жөнінде қатты қозғала қойған ештеңе жоқ. Себебі, бірінші сессия 98 күнге созыл­ды. Мен бұл салада жаңа адам болған­дықтан, бар назарды тезірек бейімделу кезеңіне аудардым. Ешкім аспанан түскен жоқ, ешкім бәрін біліп туған жоқ дегендей, үйрендім, тәжірибе жинақтадым. Дуылдатып мәселе көтермес бұрын оның қалай жүзеге асырылатынына машықтандым десем де болады. Өйткені, титтей қатеңмен халық көңілінен шықпай қалып, сенімінен айыры­луың мүмкін. Дегенмен, алдағы уақытта жұмысшы­лар мүддесін қорғауға дайынмын. Өзім де дәл сол қарапайым жұмысшылар ортасынан шықтым емес пе? Жұмысшылардан бөлек жастар мәселесіне де көп алаңдаушылық білдіремін. Өйткені, қазіргі уақытта, әлемнен тыныштық кетің­кіреп қалып тұр. Осы теріс жағдайлардың көбісін­де жастар бой көрсетіп қалатыны өкінішті. Осы жағдайларды болдырмау жолында да тер төгіп, еңбек еткім келеді. Бірнеше кездесулер өткізудеміз. Соның бірі кеше ғана темір жол жанынан құрылған «Жас Отан» жастар қанаты ұйымы мен «Нұр Отан» партиясы мүшелері арасын­да өткен кездесуді айтуға болады. Кездесуде жастарға сабақ болатын біршама әңгімелер айтылды.

- Үкімет басшысы К.Мәсімовке «Арал мәселесіне назар аударсаңыздар екен деп» депутаттық сауал жолдағаны­ңыз­ды білеміз. Нәтиже немесе қандай да бір жауап бар ма?

- Ия, өздеріңіз білетіндей Арал мәселесі туралы депутаттық сауал жолдадым. Онда сор көлдерді көму, балықшылар көп аса пайдаланатын қытай ауларына тыйым салу, құм көшкіні мәселелері қамтылды. Әзірге нақты жауап жоқ, олай дейтіні­міз мен бірінші сессияда осы бір сауалды жолдап үлгердім, бірақ, ол сессияның бітер тұсы болатын. Енді, екінші сессияда жауабы келіп қалар деймін. Жалпы, жалғыз Аралмен тоқталмаймыз. Басқа да экологиялық аймақтар назардан тыс қалмайды. Біз Сыр өңірінен сайланған бес депутат ел мүддесін қорғау жолында барымызды салатын боламыз.

- Жыраулар поэзиясында «Жиырма бес­тің күнінде бозбалаға той керек» деген жолдар кездеседі. Десек те, 26 жастағы депутаттың ой қуып жүргені қуантады. Ең жас депутатқа әлдеқайда тәжірибелі аға депутаттардың көзқарасы қалай?

- Әзірге артымыздан сөз ерте қойған жоқпыз. Лайым олай болмасын да деймін. Адам өз қате­ліктерінен үйренеді ғой, барынша шалыс баспауға тырысамын. Тіпті, өйтуге қақым жоқ, өйткені менің Абзал Ералиев, Мұрат Бақтиярұлы сияқты ағаларым бар, осы кісілерден ақыл-кеңес сұрап отырамын. Кешегі Үкімет басшысына жолдаған депутаттық сауалымның сәтті шығуы­на осы ағаларымның үлесі зор.

- Алдағы жоспар­ларыңыз туралы біл­сек.

- Оны негізі бара көре­міз. Облыс бойынша біраз мәселе жинақтадық. Со­ларды кезегімен жоғары­ға жеткізу жолында жұ­мыс жасайтын бола­мын. Ең бірінші осы. Екінші­ден, жұмысшылар, жас­тар мүддесін қорғау, үшінші­ден жас кәсіпкерлерге көбірек қолдау берілуде. Елбасының Жолдауында да шағын және орта бизнесті қолдау мәселесі алдыңғы қатар­ларда айтылып жүр. Сол себепті біз, «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасымен бірігіп, жас кәсіпкерлер­дің көзін ашсақ, кәсібін дөңгелету үшін жағдай­лар қарастыруға үлкен үлес қосу. Сонымен қатар, алда аса жауапты «ЭКСПО-2017» көрмесі күтіп тұр. Жан-жақтан біраз елдер қатысады деп жоспар­лануда. Осы көрменің жоғары деңгейде өтуіне атсалысу.

- Үлгі тұтар тұлғаңыз немесе айта жүрер қанатты сөзіңіз бар ма?

- Менің айта жүрер қанатты сөзім «Ақын болу өз еркің, Азамат болу міндетің». Бұл жерде ақын­ның орнына депутатты қоя салуға болады. Ең алды­мен қандай мамандық немесе өнер, ерекше қасиет иесі бола бер, бірақ еліңе азамат, адам ретінде қадірің болмаса ешкімге керек емессің деп ойлаймын. Көпшілігі менен «сұхбатты неге бірыңғай қазақ тілінде бересіз» деп сұрайды. Мен үш тілді білемін. Қазақ, орыс тілдерін еркін меңгергем, ағылшын тілін кез-келген шетел­дікпен сөйлесе қалсам түсінісе алатын жағдайда білем. Бірақ, «өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құр­метте» деген де сөз бар. Қазақ тілінің қадір-қасиетін әлі де көптеген кісілер түсіне бермейді. Мұны жастар арасында байқауға да болады. Біздің ата-бабаларымыз найзаның ұшымен, білектің күшімен алып қалған жерін, дінін, тілін осындай мамыражай заманда қадірлемеу өте ұят нәрсе. Көпұлтты мемлекетте тұратын әрбір этнос өкілдерін де қазақ тілін құрметтеуге, таза меңгеруге шақырамын.

Ал, үлгі тұтар тұлғам - Абзал Ералиев. Өмір жолы өнеге болатын адам. Нұртай Сабильянов, Бақытбек Смағұл ағаларыммен де бірге жұмыс жасағанымды мақтаныш етемін.

- Сөз соңында тәуелсіз елдің жас депутаты ретінде тәуелсіздік туралы пайымыңызды айта кетсеңіз...

- Тәуелсіздік алғанымызға биыл 25 жыл толғалы отыр. Осынша уақытта еліміз жұрт ойла­ғаннан әлдеқайда тез, ғарыштық жылдамдықпен қарыштап дамып келеді. Көп нәрсе жасалды. Кезінде қандай болдық, қазір қандаймыз? Салыстыруға келмейді. Сондықтан тәуелсіздік деген мен үшін аса қастерлі ұғым. Соғып тұрған үлкен жүрек деп есептеймін. Елдің жүрегі тоқтамау үшін тіл, дін таза болуы керек. Қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған ел болып қалуымыз қажет. Сонымен қатар, елімнің дамуы, өркендеуі жолында қажыр-қайратымды жұмсаймын дегім келеді. Ең бастысы бірлік болсын. Бірлік болса бақыт та, байлық та құшақ жайып келе бермек.

Мақтаныш пен өкініш

Ол мұраты көпті таң қылған өрен еді.

...Еңбек жолын 2002 жылы «Ұлан» газетінің қоғамдық тілшісі болып бастап, «Арай» журналы­ның жауапты редакторы, НТК телеарнасының жаңалықтар бөлімінің тілшісі, Ретро FM радио­сының жаңалықтар қызметінің жүргізушісі, КТК телеарнасының ақпараттар бөлімінің тілшісі, тағы көптеген жауапты қызметтер атқарып, жас та болса бас болды. Осылайша телеэкранда өзінің дара жүргізушілік талантымен танылды.

Жігітке жеті өнер де аз дегендей, сан салалы өнер кеңістігінде де көптеген қырынан көрінді. Оның орындауындағы «Кең дала», «Жанарым», «Елес», «Іңкәрім-ай» т.б. көптеген әндерді жұрт жылы қабылдап, мәнеріне сүйсінді. Ырғағына ыңылдай қосылды.

Шындығын жоғалтпаған ақын Мұхтар Шаха­нов, ҚР Халық әртісі Мақпал Жүнісова, әнші Майра Ілиясова секілді тұлғалардың шығармашылық кештерін де жүргізді. 2002 жылы «Оқжетпес» Халықаралық фестивалінің лауреаты, «Еуразия шеңбері» ІІ Ақпараттық Халықаралық жастар форумының бас жүлдегері, 2004 жылы Дүниежүзілік ВВС радиосының эссе-байқауының бас жүлдесі секілді бәсі жоғары бәйгелерде де топ жарды.

Руслан Бөлебайдың бөлек болмысының елге мәлім қырларын осылай тізбектеп айта беруге болады. 2007 жылдан Ұлттық арнаның «Таңшол­пан» бағдарламасының тележүргізушісі болды...

Кеше ғана көрерменнің көзайымына айналған өрімдей бозбала көгілдір экраннан «Қайырлы таң, қазақ елі!» деп әр таңды сүйіншілеп тұратын. Тағдырға өкпе жүрген бе? Өлер бала ерекше депті қазақ. Руслан Әбдісаттарұлы Бөлебайдың да жол апатынан көз жұмғанына жеті жылдың жүзі болыпты. Бұл күллі қазақтың қабырғасын қайыстырған оқиға еді. Таңдай таза қалпында, таң алдында ғайыпты бетке алып кете барды.

Барлық заманның маңдайына сыймаған ерлер бар. Бүкіл шығыс жастарының көшбасшысы болған Ғани, «Азаматы бола білсең еліңнің, сәбиі боп еркелей де аласың» деген Артығали, қазақ көгінің өмірзая жұлдызына айналған Әділ... Енді міне, жалындап өткен жасын ғұмыр Руслан Бөлебай. «Өлді деуге бола ма, ойлаңдаршы...» деген Абай. Ғайыпқа кетсе рауан жан кетер. Рух жан қалар. Тоқтаса дем тоқтар. Тірлікте қылған игілікті іс жалғасын табар. Бірақ өзінің елім деген ерлерін елі ұмытпас. Күні кеше Шиелі ауданында өткен Руслан Бөлебайды еске алуға арналған шаралар соның бір дәлелі болса керек.

16 шілдеде болып өткен бұл шаралар күнде­лікті көп жиынның бірі емес еді. Олай дейтініміз, бағдарлама Руслан Бөлебай атындағы көшенің ашылуымен басталды. Әрине, бұл үшін жұмсалар күш пен жасалар шаруаны есепке алсақ өте үлкен оқиға. Өнер қайраткерлері мен аудан халқының сұрауымен Үкімет тарапынан қолдау тапқан осы бастаманың өзі-ақ ел алдындағы ер қадірін таныт­қандай. Көшені ашу үшін жиылған қауымнан алғашқы болып сөз алған Шиелі ауданының әкімі Сәрсенбаев Қайратбек Әубәкірұлы: «Ежелден елге тұтқа болған талай алыпты дүниеге әкелген киелі топырақ таланттардан кенде емес. Екі мәрте Социалистік еңбек ері, даңғайыр диқан Ыбырай Жақаев, ән-жырдың алтын кені Нартай ақын секілді тұлғалардың ізбасарлары боларлық ұлдары жетерлік. Аудан халқы өзінің 24 жылдық қысқа ғұмырында барша жастарға үлгі болар іс қалдырған Русландай ұлын мақтан тұтады. Оның ғибратты ғұмыры кейінгіге үлгі болуға тиіс» деді. Қазақстан Ұлттық телеарнасының Қызылорда облыстық филиалының төрағасы Жағыпар Қарабала болса, «Русланды 14 жасынан білетінмін. Ол менің шәкіртім болды» деп, сәулелі сәттері жайлы естелік айтты. Өмірінің соңғы сәтінде қасында болған досы, әнші Нұржан Қалжан да айтулы шараға Алма­ты­дан ат терлетіп жеткен екен. Жұрт жүрегінен орын алған жас ғұмырдың гүлі бұлай ерте солар деп кім ойлаған – деп өкініш білдірген эстрада жұлдызы Шиелі ауданы әкіміне, осы шараға мұрындық болған ел ағаларына алғыс айтты.

Жиында Руслан Бөлебайдың түлеп ұшқан №45 қазақ орта мектебінің ұстаздары атынан сөз сөйлеген ардагер ұстаз Баян Сейтенова: «Шәкіртсіз ғалым тұл. Шәкіртін биіктен көру кез-келген ұстаздың арманы. Руслан ешқашан ұстаздарын ұмытпайтын. Туған елге жолы түсе қалса, алтын ұясына келіп сәлем бермей кетпеуші еді. Адамның қанша өмір сүргені маңызды емес, ең бастысы мәнді өмір сүру ғой. Ғасырдың ширегіне толар толмас ғұмырын елі үшін еткен мәнді еңбекке арнаған ғасыл ұлымыз Руслан бізге әрі мақтаныш, әрі өкініш» деді. Ал көшелі ұлының атына көше беріп жатқан халқына алғыс айтқан Русланның анасы Әмина Өтегенова көзіне жас алып, көпшіліктің көңілін толқытты.

Шиелі ауданы әкімі Қайратбек Әубәкірұлы, аудандық мәслихат хатшысы Әшім Оразбек, облыстық телеарнаның төрағасы Жағыпар Қарабала, аудан ардагерлері атынан Смайылов Киікбай секілді ел ағалары лентасын қиған көшенің ашылуы Шиелі кентіндегі «Астана» мейрамханасында құран оқытып, ас беруге жалғасты. Онда Майра Ілиясова, Роза Әлқожа сынды белгілі өнер иелері мен ауданның игі жақсылары сөз сөйлеп, түрлі естеліктер айтты. Русланның әкесі Әбдісаттар Бөлебай: Менің ұлым ұлтының, халқының баласы еді... Араға жыл салып екі бірдей ұлымнан айрылдым. Тағдырға не шара?» деген әке көңілінің бөгеті жығылғандай көз жасына ерік берді. Ежелден ас беру мұсылман жұртшылығы үшін нығметке саналатын салт. Әдетте қаралылық сипатынан салтанаты басым тұратын бұл жоралғы шыр-шудан ада, сабырлы ырғақта өтті. Ас өтілу барысында осыдан бес жыл шамасы бұрын шыққан «Айдындағы аруыма» атты Руслан Бөлебай туралы кітаптың шыққаны да сөз болған. Кітаптың олай аталуына Русланның алғаш жазған өлеңінің осы аттас тақырыбы себеп болған көрінеді. Жаны сүйген жайсаң ұлының аруағын сыйлап ас берген жұрт «дұғамыз қабыл, тілегіміз дұрыс болғай» деп бет сипады.

Руслан Бөлебайды еске алу шаралары эстрада жұлдыздары мен жас әншілер қатысқан концертпен түйінделді. Концерт барысында Майра Ілиясова, Роза Әлқожа, Нұржан Қалжан, Ардақ Алекешов се­кілді танымал өнер иелері сабат мекеннің тұрғын­дарының әнге сусаған сағынышын басты. Ал «Самғау» жастар сыйлығының иегері, жас ақын Мақсат Дауылбай жырға құлшынған жас толқын­ның атынан өзінің арнау өлеңін оқыды. Бірнеше са­ғатқа созылған кешке Шиелі ауданының жас өнер­паздары да қатысып, М. Шоқай атындағы орталық алаңды толтырған жұрт аспанын әуенмен тербеді.

«Әйтеуір атаусыз емес» дегеннен әлдеқайда биік деңгейде өткен шара алақандай өмірбаяны болғанмен, Алатаудай есімі қалған өреннің ел жүрегіндегі екінші өмірі басталып жатқанының хабаршысы ма екен? Кім білсін...

«Қырлы суреттің сыры мен сұлулығы»

ӨРКЕНИЕТТІ ЕЛДЕРДІҢ МӘДЕНИЕТІНЕ ДЕНДЕП ЕНГЕН ЕРЕКШЕ ӨНЕРДІҢ БІРІ - ҚҰММЕН СУРЕТ САЛУ. БҮГІНДЕ, АСЫЛ ӨНЕРДІ ЖАНЫНА СЕРІК ЕТКЕН ЖАҢАҚОРҒАНДЫҚТАР АЗ ЕМЕС. СОНДАЙ ШЫҒАРМАШЫЛ ЖАННЫҢ БІРІ - МҰРАТ БАЛАБИЕВ. ОЛ 10 ЖЫЛДАН АСТАМ УАҚЫТ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІНДЕ ҚЫЛ ҚАЛАМДЫ ТЕРБЕДІ. КЕЙІН, ҚҰММЕН СУРЕТ САЛУДЫ МЕҢГЕРІП, БҮГІНДЕ ШӘКІРТТЕРІНЕ ТӘЛІМ БЕРІП КЕЛЕДІ. АУДАНДЫҚ БАЛАЛАР МЕН МӘДЕНИ ТӘРБИЕЛІК ЖҰМЫСТАР ОРТАЛЫҒЫНДА ҚЫЗМЕТ ЕТІП ЖҮРГЕН ҰСТАЗДЫ КЕЗЕКТІ САБАҚ БЕРУ БАРЫСЫНДА ЖОЛЫҚТЫРДЫҚ.

...Өнер иесінің қолынан шыққан әрбір әсемдікті көшірмесіндей етіп, бейнелеп жүрген дарынды балалардың ісін нағыз талант дерсің. Өйткені, әр сыныпқа бас сұқсаң қиял ертегілері мен сиқыршылар әлеміне енгендей күйде боласың. Әрі қазақтың ескілік салт-дәстүрін, ұлттық өнерін бейнелейтін мүсіндер тарлан тарихтың қойнауынан сыр шертеді. Құпиясы мен қызығы мол өнерді өңірде өрлетіп жүрген шеберді сөзге тартып көрдік. - Жалпы, бейнелеу өнеріне деген қызығушылық алғашқы сыныпта, яғни, алты жасымнан бастап пайда болды. Ақ парақ пен қара қаламды сол уақыттан жаныма серік еттім. Әрине, жоғары сынып оқып жүргенде басқа мамандыққа бет бұру ойда болды. Дегенмен, жүрек қалауы осы сиқырлы сурет әлеміне жетеледі. Осылай бала кезден басталған қызығушылық өмірлік мақсатым мен биік арманыма айналды. Алайда, техника мен құрылыс саласының қыр сырын меңгеруді де ұмыт қалдырмадым. Қазіргі таңда сурет салудан бөлек, ұсталық (ағаштан бұйым жасау) және зергерлік өнерді қатар алып жүрмін. - Ал, шәкірттер заманауи өнерді игеру үшін не істеу керек? - Ең бастысы еңбек пен ізденіс қажет. Сонда ғана нағыз шебер шығады. Қазір сыныпта талабы таудай талантты шәкірттерім жетерлік. Асыл өнерді өлтірмейтін өрендердің бет алысы жаман емес, - деді қыл қалам шебері. «Сегіз қырлы, бір сырлы» жігіт ағасы бүгінде етік тігу мен қатар кілем тоқудың да шебері. Оны мәдени орталыққа барған жандар бірден аңғарады. Себебі, ұлттық нақыштағы ою-өрнектен жасалған ағаш бұйымдары мен қазақы кілемнің әр түрлі үлгісі өткеннен өнеге қалдырады. Соңғы кездері құммен сурет салу сабағы мектепке дейінгі ұйымдардың негізгі пәніне еңгізіліп жатыр. Себебін ұстаз былай түсіндіреді: «Осы өнер арқылы балалар өздерінің ішкі көңіл-күйін жеткізеді. Құмға сурет салудың ерекшелігі - салынған сурет аз уақыттан кейін жойылып кетеді. Іштегі күйзелісті сыртқа шығарып, тынышталуға жақсы әсер қалдырады. Сондай-ақ, құм бойдағы жағымсыз энергияны сіңіріп алады». Құммен сурет салу - жалпыға ортақ өнер дегенмен, бүгінде зейінді арттыру мақсатында көбіне сәбилерді, сал ауруымен ауыратын балаларды баулып жүр. Себебі, саусаққа тиген құм түйіршіктері бойдағы ұйықтап жатқан әрбір клетканы оятады. Жүйке жүйесін де тыныштанды- рады. Бұл туралы мәдени орталықтың директоры Балжан Синаева: - Жалпы, құммен сурет салу - өте қызықты, соны- мен қатар пайдалы. Ең алдымен, көркем ойлауды дамытуға ықпал етеді. Адамның қиялын, кеңістікті қабылдауын, есте сақтау қабілетін дамытып, балғындардың дұрыс жетілуіне, саусақтарының епті болуына әсерін тигізеді. Әрі шығармашылығын шыңдайды, - дейді. Алғашында құммен сурет салу анимациялық филь- мдер шығару үшін пайдаланылған. Кейбір мәліметтерге сүйенсек, бұл өнер Қазақстанға 2009-2010 жылдары келген. Ал ауданға осыдан үш жыл бұрын ғана жаңалық болып енді. Оны алғаш жан-жақты дамытуға үлес қосып жүрген - Мұрат Сатыбалдыұлы. Ғаламтор беттерінен көріп, ынтасы оянған ол қазір әйнекке құммен сурет салуды кәсіби тұрғыда меңгерген. Бүгінде, суретші бір ұл, бір қыз тәрбиелеп отыр. Серпін есімді ұлын өзінің ізбасары етіп, тәлім беріп келеді. Әйнек бетіне сурет салуда құмнан өзге жарма, кофе, какао, басқа да ұсақ заттарды қолдануға болады. Ал, бүгінгі кейіпкер бізді талқан ұнтағымен сурет салып таңқалдырды. Себебі, бұл ұнтақ құм секілді сурет салуға ыңғайлы емес. - Басында сурет салу болу үшін түрлі орындардан құм алып келіп, таңдау жасап көрдім. Алайда, ауданда май құм және қиыршық құм түрлері ғана бар. Сол екеуімен кезек- кезек қиялдағы бейнені саламын, - деді мұғалім. Шебердің айтуы бойынша, шыны бетіне құмның көмегімен көрініс тапқан суреттерді болмашы қимыл әп-сәтте бұзып кетуі мүмкін. Яғни, ол күнделікті сана- улы минуттың ішінде қайталанбас композициялар жасайды. Басқа бейнелеу өнерінің түрлерінен ерекшелігі де осында. Саусақтың сиқырымен салынатын мұндай әдемілік пен нәзіктікке толы өнерден кез-келген жанның әсерсіз қалмасы рас. Сол себепті, бейнелеу өнерінің жаңа түріне Жаңақорған жұртшылығы қызығушылық танытуда. Сондықтан, жазғы демалыс кезінде балалардың осы орталыққа келіп дәріс алуына да мүмкіндік мол.

ТҮЙІН. Құммен сурет салу - әрі кәсіп, әрі өнер, әрі дерттің шипасы. «Ер қадірін ел білер, зер қадірін зергер білер» демекші, өмірін өнермен ұштастырған ұстаздың ұлағаты жанына шипа, қиялын шындыққа айналдырғысы келетін жанға үлкен сабақ болмақ.

«Қиыршық тас өндірісінің қарқыны»

БҮГІНДЕ ЖЕР АСТЫ ҚОЙНАУЫ ҚАЗБА БАЙЛЫҚТАРҒА ТОЛЫ СЫР ЕЛІНІҢ КЕЛЕШЕГІ КЕМЕЛДЕНІП, ИНДУСТРИЯЛЫҚ- ИННОВАЦИЯЛЫҚ БАҒДАРЛАМА АЯСЫНДА ЖОСПАРЛЫ ЖҰМЫС ҚАРҚЫН АЛУДА. БҰЛ ӨЗ КЕЗЕГІНДЕ ШИКІЗАТТАН ҚОСЫЛҒАН ҚҰНЫ ЖОҒАРЫ ӨНІМ ӨНДІРІП, ӨНДІРІС ӨІРІСІН КЕҢЕЙТУГЕ МОЛ МҮМКІНДІК. ӘРИНЕ, БҰЛ ТҰРҒЫДА ЖАЗИРАЛЫ ЖАҢАҚОРҒАННЫҢ ЖЕР АСТЫ БАЙЛЫҒЫ ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАҒА МОЛ ЕКЕНІ АЙҚЫН. АУДАН- АЙМАҚТА ҚИЫРШАҚ ТАС ӨНДІРЕТІН ІРІ ОРТАЛЫҚ РЕТІНДЕ ТАНЫМАЛ. ОҒАН ҚОСА, ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИ- АЛДАРЫНА ҚАЖЕТТІ ТҮРЛІ ФРАКЦИЯЛЫ ҚИЫРШАҚТАС, ҚҰМДЫ ТАС ҚОСПАСЫ, ЖУЫЛҒАН ҚҰМ, ДОЛОМИТ, ӘКТАС СЫНДЫ ӨНІМДЕР ЕЛ ИГІЛІГІНЕ ПАЙДАЛАНЫЛУДА. БҰЛ БАҒЫТТА ІРІЛІ-ҰСАҚТЫ ТОҒЫЗ МЕКЕМЕ МЕН КӘСІПОРЫН ЖҰМЫС ЖАСАУДА. ОСЫ ТҰСТА АУДАННЫҢ 2015 ЖЫЛЫ ӨНЕРКӘСІП САЛАСЫНДА АТҚАРЫЛҒАН ЖҰМЫСТАРЫНА ТОҚТАЛА КЕТСЕК.

Ауданда өнеркәсіп өнімдерін өндіру 2015 жылдың 11 айында 61238,6 млн. теңге болып нақты көлем индексінің өсімі 148,0 пайызды құраған. Бұл 2014 жылдың 11 айылық көрсеткішімен салыстырғанда екі есеге жоғары. Ал, өңдеу өнеркәсібін өнімдерін өндіру былтырғы он бір айда 31402,3 млн. теңге болған. Есебі мерзімде 634 мың текше метр қиыршақ тас өндірілген. Негізі өнеркәсіп бойынша тұтас нәтижелерді қалыптастыруға өңдеу өнеркәсібі мен өндіріс саласы елеулі ықпал етуді екен. Жалпы, кен өндіру саласында 9 мекеме болса, оның 3-і шетелдіктердің қатысуымен уран өндірумен айналысуда. Ауданда 19 орта және шағын өнеркәсіп кәсіпорындары тұрақты жұмыс жасауда. Ендігі кезекте ауданның 2016 жылдың 4 айында әлеуметтік- экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырмалы түрде орындалуын бағамдап көрсек. Аудандық қаржы бөлімінің мәліметіне сүйенсек, төрт айдың асуында айтарлықтай белес бар. Яғни, қалыптасып отырған күрделі жағдайларға қарамастан, өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуында ілгерілеушілік бар. Жалпы өнім көлемі төмендемеген. Өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда: Өнеркәсіп өнімдері-161,7%; Өңдеу өнеркәсібі-208,9 пайызды құраған. Аудандағы әлеуеті жоғары ішінде түрлі фракциялы қиыршақтас шығару бойынша «ҚазПромҚызылорда» ЖШС, «КДСМ Қыран» ЖШС, «Шалқия-Неруд» ЖШС, «Сарман-Тастақ-Жаңақорған» ЖШС, «Уад»ЖШС сынды кәсіпорындарды айрықша атауға болады. Осы орайда, республикалық маңызға ие «Батыс Қытай-Батыс Еуропа» көлік дәлізіне қажетті құм аралас қиыршақ тасты алғаш болып ұсынған «Сарман-Тастақ-Жаңақорған» ЖШС екені мәлім. Бұл кәсіпорынның негізін қалаған Таңат Ағманов ағадан өңірдегі өнеркәсіп өндірісінің бүгіні мен болашағын білдік. - Өзім осы саланың білікті маманы ретінде айтарым көп. Мамандығым - инженер- механик. Алғаш еңбек жолымды қиыршақ тас зауытында бастадым. 2006 жылы қиыршақ тас өндірумен айналысатын «Дархан-2006» ЖШС-ін құрдық. Уақыт өте келе, 2010 жылы «Оңтүстік» ӘКК-мен бірлесіп, «Сарман-Тастақ-Жаңақорған» ЖШС-ін қолға алдық. Содан Сүттіқұдық ауы- лы тұсынан «Тастақ» деп аталатын жерден жер телімін алып, жұмыс жасауға кірістік. Әрине, алғашқы кезде өнімді сынақтық көлемде шығара бастадық. Ол кезде италяндық «Тодини Конструкцион Дженерали» АҚ-мен екі жақты келісімге отырдық. Оларға сапалы бетон қоспасын үшін жуылған жоғары сортты құм қажет. Біз өндірген өнімнің сапасы италяндықтардың талабына сай келді. Бүгінгі таңда кәсіпорынға электр қуатын жеткізу жолында аттамаған табалдырығым қалмады. Қазір ұлым Батырхан Ағманов басшылық етуде. Ал, енді қиыршақ тас өндірісінің бүгініне тоқталсақ, бұрынғыдай сұраныс жоқ. Десе де, тұтынушының сұранысын қанағаттандыруға толық мүмкіндік бар ауданда, - дейді Таңат Ағманов. Саланың сақа маманы Т.Ағмановтың айтуынша, қиыршақ тас өнідірісінің орталығы ретінде ауданда сұраныс көлемі қалыпты. Десе де, ауданда соңғы 2-3 жылдың ішінде тұрғындар тарапынан қабырғалық құрылыс материалын (шлакоблок авт.) шығару өндірісі қарқын алған. Олардың басты шикізаты майда қиыршақ тас пен жуылған құм. - Қазіргі таңда тұрғындар үй құрылысы мен ауланы қоршауға ке- сектен гөрі, шлакоблок өнімін көп қолдануда. Сондықтан, сұраныс сай, сапалы қабырғалық құрылыс материалын шығару - біздің басты мақсат. Өнімге қажетті майда қиыршақ тасты жергілікті «Қыран КДСМ», «Бис.кз» мекемесінен сатып аламыз, - дейді кәсібін дөңгелеткен Еркебұлан Төреқұлов. Иә, Қаратау етегінің басты байлығы - қиыршақ тас өндірісі. 2010- 2014 жылдары «Батыс-Батыс Еуропа» халықаралық көлік дәлізінің облыс аумағынан өткен 800 шақырымына асфальт төсеу үшін 10 млн. тонна қиыршақ тас жұмсалған. Мұның басым бөлігі Жаңақорған ауданында орналасқан тас ұнтақтау зауыттарының үлесінде. ТҮЙІН. Облыста жол құрылысына қажетті шағыл тас пен құмды қиыршық тасты Жаңақорған мен Шиелі ауданы аумағындағы карьерлерде өндірілуде. Оған қоса, қабырғалық құрылыс материал- дарын шығаратын шағын зауыттардың кең қанат жаюуы бұл қазба байлыққа деген сұранысты арттыратыны сөзссіз. Алдағы уақытта бұл өндіріс түрінің өрісі одан әрі өркен жайып, ауданның әлеуметтік- экономикалық дамуына өзіндік үлесін қосса деп білеміз.

Қызылорда қалалық «Ақмешіт апталығы» газетінде шілде айының екінші жартысында шыққан мақалаларға шолу...

«Өкінішке ұрындырған ғаламтор»

...Біз интернетсіз бір минутта өмір сүре алмайтын жағдайға жеттік. Тəуліктің тең жартысын телефонға телміріп, ғаламтор бетін ақтарумен өткіземіз. Алтын уақытымыз ондағы қызықтарды қарайлаумен кетеді. Айналаға қарасаңыз, екінің бірі телефонға шұқшиып бара жатқанын көресіз. Олардың басым көпшілігі - жастар. Бұл қалыпты құбылысқа айналған. Алайда, ғаламторға телмірудің өзіндік кері əсерлері бар.

Бүгінде интернет - қоғам қажеттілігіне айналған. Керекті ақпаратты, сол жерден таба аласыз. Бұдан өзге түрлі сайттарға тіркеліп, қызықты жəйт терге куə боласыз. Ойын ойнайсыз. Əуен көшіресіз. Түрлі видеоларды жүктейсіз. Ал, олардың дұрыс-бұрысын ажырата бермейміз. Мəселен, бос уақытты тиімді пайдаланбау, уақытының басым бөлігін интернетте өткізу адам психологиясының дұрыс қалыптаспауына əкеледі екен. Əлеуметтік желіге сан мəрте кіретін қазіргі жастардың санасы төмендеп, ойлау қабілеттерінің нашарлап бара жатқаны айтылуда. Сонымен қатар, күндері нің көп бөлігін компьютер алдын да өткізетіндер күйгелек, ашушаң болатындықтарын ғылым дəлелдеп отыр. Нəтижесінде жастар арасында суицидтің орын алуы жиілеген. Қазіргі уақытта жасөспірімдер арасында өз- өзіне қол жұмсау факторлары көбейген. «Оған отбасындағы қарым-қатынастың дұрыс қалыптаспауы, күнұзаққа ғаламтор желісінде отыру көп əсер етеді», - дейді психолог мамандар. Интернетке берілгендер жүйкесінің қандай өзгеріске ұшырағанын байқамайды. Жаһандану заманында белең алып отырған келеңсіз жайттардың көбі осы ғаламтордың арқасында жүзеге асуда. Мысалы, өткен ғасырдың 90-жылдары өзін-өзі өлтірудің əдіс-тəсілдері туралы ақпарат жариялайтын түрлі сайттар пайда болды. Онда у ішу, дарға асылу, электр қуатына түсу сияқты тəсілдер мен əсері мықты дəрілердің тізімдері көрсетілген. Сол тұста Жапония елі суицид жасағандардың көшбасында тұрса, соңғы жылдары дəл осындай ақпарат тарататын 2000-ға жуық сайттың жұмысы тоқтатылған. Ал, бүгінде біздің елімізде мұндай жағдайға ұшырағандардың саны жыл санап артып келеді. Олардың ішінде Оңтүстік Қазақстан өңірі алдыңғы қатарда тұр. Статистикалық мəліметке сүйенсек, біздің республикада сағат сайын бір адам өз еркімен өмірімен қоштасатындығы анықталып отыр. Бұдан бөлек, компьютер алдында отыратын балалардың көбі стратегиялық атыс-шабыс ойындарын ойнайды. Мұндай ойындар жаңа қалыптасып келе жатқан жас жеткіншектердің өсіп- жетілуіне рухани түрде кедергі болары анық. Мəселен, Азия елдерінде 24 сағат бойы ойынға беріліп кеткен азамат, үстелде отырған күйі мəңгілік ұйқыға кеткен. Сол сияқты оқиға Қытай елінде де орын алған. Ғаламтордың арбау күшінің мықтылығы сонша, аталмыш ойыннан бас ала алмаған ерлі-зайыптылар екі айлық сəбиін аштан өлтіріп алған, деген ақпарат та бар. Бұның барлығы техниканың адамзат өміріне салған ылаңының бір бөлігі ғана. Жасыратыны жоқ, біздің қаламызда да осы ойындардың кесірінен шаңырағы шайқалып, өмірден баз кешіп жүргендер бар. Жақын араласатын құрбымның ағасы, ғаламторда кең тараған «World of Tanks» танк ойынына берілгені сонша, отбасына көңіл бөлуді мүлде қойған. Бой алдырғаны соншалық қасына келгенді балағаттап, ұтылып қалса жан-жағын жайпап, əйеліне қол көтеріп, ата-анасын тыңдаудан қалған. Мұның ақыры, жас отбасының айырылысуымен тынған. Осы секілді жəйттер, кез келген отбасыда туын дауы ғажап емес. Себебі, бұл бүгінде жас талғамайтын, кең етек жайған ойын түріне айналған. Осындай келеңсіздікті болдырмас үшін əрбір ата-ана баласының компьютер алдында не істейтінін, қандай сайттарға кіріп, кіммен қарым-қатынас орнататы- нын қадағалауы тиіс. Ғаламтор бетінде жарияланатын жарнамалардың кесірінен шетел асып күңге айналған қаракөз қыздарымыздың жайы да қоғамның талқысына түскен. Десек те, мұндай факторлар азаяр емес. Ғаламтордың адамның ажырамас бір бөлігіне айналуы оның психологиясына үлкен əсер беретінін мойындау керек. Ақпараттану, уақыт үнемдеу жағынан алсақ интернеттің көмегі зор. Ал, сол жабық кеңістікте ойын ойнау, əртүрлі теріс пиғылды топтарға қосылу секілді келеңсіз əрекеттерге бой алдырып, шынайы, əлемнен алшақтау, таным- түйсігіміздің бұзылуына əкеледі. Əрнəрсенің өз шегі болады. Сол шектен шықпай, қажетіне жарайтын дүниелерді көріп білгеннің айыбы жоқ. Дегенмен, шектен тыс көрсеқызарлық пен ермеліктің ақыры жақсылыққа апармайды. Ғаламтор желісіне желіккен жастар осыны ескерсе екен.

«Қарауылтөбе»

Түлеген ауылдың толайым тіршілігі

Еліміз егемендік алып, еңсесін көтерген ширек ғасырдан бері дамудың даңғыл жолына түсіп келеді. Республикалық маңызы бар қалалардың даму қарқынын былай ысырып қойғанда, елді мекендердің де əлеуметтік хал-ахуалында ауыз толтырып айтарлықтай ілгері басушылық бар. Оны күннен-күнге гүлденіп келе жатқан ауыл көркінен анық байқауға болады. Сондықтан да осы қарқыннан таймай, салт-дəстүріміздің бесігі, халқымыздың алтын шаңырағы, ұлттық құндылықтарымыздың қайнар көзі - ауылдың тұрмыс-тіршілігін өзгерту мен оны өркендетуді одан əрі жеделдете түсуіміз шарт. Демек, біз ауылға əлеуетті экономиканы, жаңа технологияларды, шаруашылық жүргізудің озық үлгілерін алып келумен қатар, жұртты ұйытып отырған озық əдет-ғұрпымызды, тарих пен таны- мымызды, тіліміз бен асыл дінімізді сақтауға, өркендетуге міндеттіміз.

Ауыл - ұлтымыздың ұйытқысы. Ал, оның гүлденуі тəуелсіз елдің əрбір жасампаз жасының санасы мен сезіміне, рухы мен ерлігіне, білімі мен біліктілігіне жəне ынтымағы мен бірлігіне байланысты. Ауылдың жағдайын көтеру алдымен, елдің жағдайын түзеу. Осы бағытта ауыл-аймақтарға зор көңіл бөлініп, ілкімді істер қолға алынуда. Мемлекеттік бағдарламалардың арқасында шағын кəсіпкерліктер қолға алынып, ауызсу мəселесі өз шешімін тапса, көшелерге орнатылған жарықтар елді мекен көркіне көрік қосып тұр.

Сондай қадау- қадау бастамалар қаладан солтүстік-батысқа қарай 8 шақырым жерде орналасқан Қарауылтөбеде де жарқын көрініс тапқан. Еркін ел болғалы бері орын алған мұндағы тың өзгерістер қараған көзге анық ұрып тұр. Елді мекеннің кемел келешекке бет түзеп, өркениетке қадам басып келе жатқандығына ауылға кіреберіс беттегі жолдар мен көз тартар көшелері айқындап тұрғандай. Тұрғындардың қатынас жасауына қолайлы жағдай туғызу мақсатында сапалы жол мəселесі басты назарға алынған. Жалпы, округтегі 9 көше 12 шақырымды құрайды. Оның ішінде 5 көшеге тас төселген. Осыдан екі жыл бұрын Желтоқсан көшесіне жарық орнатуға республикалық бюджеттен қаржы бөлініп, мердігер компания «Рауан-2» ЖШС 15 баған көше жарығын орнатып, халық игілігіне пайдалануға берген еді. Бұдан бөлек А.Құнанбаев, Ж.Əбдіхалықов көшелерінің 2,5 шақырым жеріне 65 жарықтандыру бағаны орнатылды. Аманкелді көшесі мен Жеңіс көшелерінің қиылысында орналасқан көп қабатты тұрғын үйлердің ауласына қазіргі заманға сай спорт жəне балалар ойын алаңы салынды. Бүгінгі таңда ауыл бойын ша 4 ұзын көше толығымен жарықтандырылған. Сондай-ақ, Аманкелді мен Бейбітшілік көшесіне жаяу жүргіншілер жолы салын- ды. Өркениетке бастаған бұл шаралар ауыл көркіне көрік қосып, аймақ шырайын еселен діре түскендей. Негізінен округ бойынша 12 шақырымға жуық авто- мобиль жолдары болса, оның ішінде А.Құнанбаев, Ж.Əбдіхалықов, А.Иманов, Жеңіс көшелері мен төрт тұйық көше, яғни 7,5 шақырым жол асфальтталған. Қалған жол жөндеу жұмыстарын жүргізуді қажет ететін көшелерді кезең-кезеңімен орындау алдағы уақытқа жоспарланып отыр. «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы бойынша Желтоқсан тұйығы жəне А.Иманов көшесінің бас жағына көше жарық шам- дарын орнату да ойда бар. Заманға сай білім ордасы, балабақшасы, кітапханасы, дəрігерлік пункт пен дəріханасы бар ауыл дамудың даңғыл жолына түскенін тағы бір мəрте дəлелдей түскендей. Округ аумағында жалпы білім беретін 250 орындық типтік жобаға сай №179 А.Хангелдин атындағы орта мектеп жұмыс жасайды. Аталмыш білім ордасы жаңадан бой көтеріп, 2010 жылы пайдалануға берілген болатын. Соңғы жылда- ры ауылға жаңадан қоныстанушылардың көбеюіне байланысты мектепте даярлық топ пен 11 сынып аралығында барлығы 384 оқушы білім алуда. Оқу ордасындағы ҚР Білім беру ісінің үздігі, жоғарғы жəне I, II санаттағы ұлағатты ұстаздар шəкірттерінің жүрегіне нұр құюдан шаршаған емес. Соған сай оқушылар да білім сынға түсер додаларда алтын ұяның мерейін үстем етуді əркез естен шығармайды. Ауылда жан сарайыңды ашатын бірден-бір орын - кітапхана мəселесі де шешілген. Қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесіне қарасты №7 мобильді кітапханада барлығы 11 мыңнан астам кітап қоры сақталған. Сабақтан тыс уақыттарда оқушылардың қосымша ақпараттар алуына жағдай жасалған. Қазіргі таңда мектеп жанынан ашылған 40 орындық «Нұр Бөбек» шағын орталығы балалармен толық қамтылған. Сондай-ақ, əрбір жаңа оқу жы- лында жалпыға бірдей міндетті оқу қоры есебінен тұрмысы төмен отбасынан шыққан балаларды ыстық тамақ, сыртқы киімдер жəне оқу құралдармен қамтамасыз ету дəстүрге айналған. Елдігіміздің ертеңі үшін қашанда ұлт денсаулығы бірінші орында. Өйткені, халық денсаулығы - қоғам байлығы. Осы орайда фельдшерлік-акушерлік пункт ауыл халқына сапалы қызмет көрсетіп келеді. Онда 5 орта буын медицина қызметкері бар. Оның ішінде өз ісін жетік білетін фельдшер, акушер, аяжан маман- дары жұмыс жасайды. Ондағы дəрігерлердің бəрі де білімін жетілдірген. Бүгінде мамандар тұрғындардың саулығы үшін табанды қызмет етуде. Фельдшерлік- акушерлік пункті ауыл тұрғындарына алғашқы көмек көрсету, үйге шақыру, актив, жүктілікті есепке алу, қалыпты босануын қадағалау сынды іс-шараларын №6 қалалық емханамен бірлесіп уақытылы қам- тамасыз етеді. Қазіргі таңда аталмыш мекемелер өз дəрежесінде халықтың көңілінен шығып келеді. Еліміздің тұрақты дамуына ерекше əсер ететін - мемлекеттік бағдарламалар республикамыздың түкпір-түкпірінде қар- қынды іске асуда. Ол - экономикамызды жандандырып, əлеуетімізді қуаттандыруға бастайтын бірден-бір жол. Айтпағымыз, аталмыш бағдарламалар Қарауылтөбеде де бағдарлы іске асуда. «Жұмыспен қамту-2020 жол картасы» бағдарламасының «Ауыл- да кəсіпкерлікті дамытуға жəрдемдесу» екінші бағыты бойын ша несие алу жөнінде округ тұрғындары арасында түсіндірме жұмыстары тұрақты жүргізілуде. Оның нəтижесі де жоқ емес. - Осы бойынша өткен жылы 8 аза- мат несие алуға өтінім жасаған еді. Үш жыл бұрын «Ауылшаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ Қызылорда филиалы арқылы ауыл тұрғыны Құндызай Айтжанова несие алып, 12 бас сиыр мен 1 бас жылқы мал сатып алған болатын. Қазіргі таңда аталған азаматша салық органдарына дара кəсіпкер ретінде тіркеліп, шаруашылығын дөңгелетіп отырған жайы бар. Бұдан бөлек те жеке кəсібін ашуға ниет білдіріп отырғандар қатары баршылық. Жалпы, еліміз егемендік алғаннан бері түрлі мемлекеттік бағдарламалардың аясында ауылымыз көркіне көрік қосып, əлеуметтік ахуалы артып, жылдан-жылға көркейіп келеді, - дейді ауылдық округ əкімі Медет Сейілов. Сондай-ақ, «Жұмыспен қамту-2020» бағдарлама- сының «Жұмыссыз жəне аз қамтамасыз етілген тұрғындарды əлеуметтік жұмыс орындарына орналасуға көмек көрсетудің» үшінші бағыты бойын ша 7 жұмыссыз жас түрлі салада жұмысқа орналасты. Кəсіптік қайта даярлау гранты бойынша қаладағы арнаулы білім беру орындарында 5 жұмыссыз азамат білім алуда. Даму-өндіріс өңдеуші өнеркəсіп саласындағы жеке кəсіпкерлік тұлғаларын қолдау бағдарламасы аясында жеке кəсіпкер Күлпаш Əбілқайырова наубайханалық кəсібін дамыту мақсатында қаржы алды. Нəтижесінде нысан құрылысын бастап, наубайханалық пештер базасын нығайтуды бастап кетті. Халықтың негізгі кəсіп көзі - егін мен мал шаруашылығы. Бүгінде ауылда «Қазақ күріш шаруашылығы ҒЗИ» ЖШС жəне «Ералиев» ЖК күріш дақылын егумен айналысып келеді. Жаз бойы арпа, сұлы, бидай, африкалық тары сынды дақылдарды егіп, бейнеттерінің қайтарымын көруде. Бастысы, Жер-ана еңбек еткенге иіп тұр. Сондай-ақ, аталмыш институт еңбекке жарамды жергілікті тұрғындарды жұмыспен қамтуда. Ал, мал шаруашылығының өркендеуіне үлес қосып отырған қарауылтөбеліктер ойсылқара малын, мүйізді ірі қара, қой мен ешкі, құс өсіріп, оның өнімдерін тиімді пайдаға асыруда ыждаһаттылық танытып отыр. Осындай тағылымды тарихы мен əлеуметтік əл-аухаты артқан ауылдың келешегі кемелдене бермек. Қазіргі таңда онда мекен еткен тұрғындар саны - 1900-ға жуық адамды құраса, 238-і 18-29 жас аралығындағы жастардың үлесіне тиеді. Көп құрсақ көтеріп, ел демографиясына үлес қосқан алтын алқа иелерінің саны - 21-ді, күміс алқа - 11, көпбалалы аналар саны - 49 жанды құрайды. Бір айта кетерлігі, ауыл тұрғындарының көбісінің негізгі мəселесіне айналған ауыз су мəселесі де мұнда өз ретімен жүйелі шешімін табуда. Бүгінде елді мекен орталығы толықтай 7,3 шақырымды құрайтын су құбырымен қамтылған. Тəулігіне 600 текше метр су айдайтын ауыз су құбыры желісі толықтай қайта жаңғыртудан өткен. Барлық көшелерге су колонкалары мен өрт сөндіру гидранттары орнатылған. Қазіргі таңда ауылда тиісінше колонка мен гидранттар талапқа сай жұмыс істеуде. Аймаққа 1970-75 жылда- ры жүргізілген электр бағаналары мен сымдары тозығы жеткендіктен қазіргі таңда ауыл басшылары оларды ауыстыру жұмыстарын қолға алуда. Ауыл орталығындағы көпқабатты жəне жекелеген тұрғын үйлердің біршамасына «Ақбұлақ» бағдарламасы арқылы ауыз су кіргізу жұмыстарын алдағы уақытта одан ары жандандыру қажеттілігі туындап отыр. Бұл жоспардың сəтті жүзеге асуы алдағы уақыттың еншісінде екендігін айтады жергілікті басшылық тарапы. Жалпы, аталмыш ауылда жыл сайын алға қойған жоспарлар жоғары деңгейде жүзеге асырылу үстінде. Оған жергілікті деңгейде мəдени демалыс жұмыстарын қолдау, жарықтандырылған электр желілерін күтіп ұстау, өңірлерді дамы- ту бағдарламасын іске асыру жəне өзге де маңызды бастамалардың жоспарлары кіреді. Ал, өңірдің осы- лайша тыныс-тіршілігінің кеңейіп, өркендеуіне елді басқарған азаматтардың еңбегі бір төбе екені сөзсіз. Бүгінге дейін бұл ауылдық округті білікті де білімді азаматтар басқарып, ауылдың əлеуметтік деңгейін көтеруге жағдай жасады. «Əкім бол, халқыңа жақын бол» деген ұстанымды берік ұстанған ел азамат- тары қатарында Найзабек Исаев, Алмасбек Есма- ханов, Ақылбек Арыстановтың жасаған қызметі бүгінде ел көңілінде. Ал, 2014 жылдан бері Қарауылтөбенің əлеуметтік əл-аухатын көтеруде Медет Сейілов нəтижелі жұмыс жасап келеді. Ауыл билігін қолына алғалы көп болмаса да оның халық үшін жасаған игі шаралары қараған көзге көрініп-ақ тұр. Жұмыссыздықтың азаюы, ауыз су мəселесінің шешімін табуы, көркейтілген көшелер мен кəсіпкерлік нысандардың артуы соның дəлелі болса керек. Сондай-ақ, мəдениет саласы да көлеңкеде қалмай, Қарауылтөбе ауылдық клубы мемлекеттік коммуналдық қазыналық кəсіпорны елге қызмет көрсетеді. Бүгінде аталмыш мекемеде барлық маңызы бар мерекелер өз деңгейінде аталып өтіліп жүр. Жастарды өнерге баулу мақсатында ауылдық клуб жанынан түрлі əн-би, терме үйірмелері ашылып, халық игілігіне жұмыс жасап келеді. Елбасы- мыз Н.Ə.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында мемлекет экономикасының дамуына қолдау жасап қана қоймай, оның өсіп-өнуіне, халықтын рухани байлығын жетілдіруде, еліміздің саясатын, үгіт- насихатын кеңінен халыққа жеткізуді міндеттеп отыр. Осы орайда мəдениет ошағындағы сала қызметкерлері бар ынта-жігерімен, күш-қайратымен ауыл тұрғын- дарына көпшілік шараларды ұйымдастырып келеді. Тікелей əкімнің бастамасымен жүзеге асып жатқан бұл шаралар мен оңтайлы өзгерістер елді мекен дамуындағы үлкен серпілістер деп білеміз. Азаттықтың ақ таңында өткен 25 жылда бұл ауылдың жеткен жетістіктері, алған асулары осын- дай. Бұл тек бастамасы ғана. Осы тектес ілкімді істер арқылы ауылды дамудың сара жолына бастау - тұтастай мемлекет өркениетін қалыптастыруға қосқан тың серпін болмақ.