Мінілген көлікке де 4%-дық кредит: көлік нарығында не болып жатыр

АСТАНА. KAZINFORM – Еліміздегі көлік нарығында соңғы бір айда бұрын-соңды болмаған құбылыс байқалады. Атап айтқанда, автосалондар бірінен соң бірі 4 пайыздық несие бағдарламаларын жариялады. Кейбір жекелеген компаниялар ескі көліктің өзіне 4 пайыздық кредит беріп жатыр. Бұл нені білдіреді? Не себепті автонарықта бұндай «батпанқұйрық» ұсыныстар қаптап кетті? Мәселенің мән-жайын сарапшылардан сұрап көрдік.

Жаңа көліктің сатылымы төмендемеген

Әуелі елдегі жаңа көліктердің сатылымы қалай жүріп жатқанын бір бағамдап алайық. Қазақстан автокөлік одағының мәліметінше, ақпан айында 15 963 жаңа көлік сатылған: 15 208-сі - жеңіл және коммерциялық автомобиль, 755-і - жүк көлігі мен автобус. Осының ішінде 5 марка мен 10 модель топқа кіріп тұр.

Үздік 5 бренд

1. Hyundai – 4 043 көлік
2. Chevrolet – 2 080 көлік
3. Kia - 1 805 көлік
4. Jetour – 1 160 көлік
5. Chery – 1 038 көлік

Үздік 10 модель

1. Chevrolet Cobalt - 1 776
2. Hyundai Tucson - 1 734
3. Hyundai Elantra - 960
4. Kia Sportage - 954
5. Hyundai Mufasa - 499
6. Jetour X70 - 384
7. Chery Tiggo 7 Pro - 370
8. Jac S3 - 354
9. Kia Ceed - 302
10. Chery Tiggo 2 – 294

Бұл көрсеткіш былтырғы ақпан айымен салыстырғанда 29,9% артық.

Фото: primeminister.kz

- Биыл қыста сауда көлемі төмендеген жоқ, ақпандағы көрсеткіштер қаңтардағыдан 41,6%, ал былтырғыдан үштен бірге жоғары болды. Бұл жаңа автомобильдерге деген сұраныс арта беретінін білдіреді. Модельдер мен брендтердің алуан түрін тартымды бағаға алу мүмкіндігі артқандықтан, сатып алушылар белсенді түрде жаңа автомобильдерді таңдап жатыр. Бұл пандемиядан кейінгі жағдай сияқты «кейінге қалған сұраныс» емес. Мұнда бірнеше фактор жүзеге асты: дилерлер өздерінің жеңілдікті кредиттерін қосып, тиімді бағдарламалар ұсынды. Оның үстіне модельдік қатар кеңейіп, Қазақстан нарығы жаңа брендтермен толықты, - дейді ҚАО президенті Анар Мақашева.

Жалпы қаңтар-ақпан арасында 27 236 көлік сатылған, бұл - өткен жылғы дәл осы кезеңдегі көрсеткіштен 15,7% жоғары. Бұл деректер елде жаңа көліктер мүлде өтпей қалып, сол себепті оңтайлы несие бағдарламалары пайда болды деген ойды жоққа шығарады.

Үздік брендтердің жеңілдікті кредиттері

Елімізде 2015 жылы жаңа көлік сатып алуға 4 пайыздық жеңілдетілген автонесие бағдарламасы іске қосылғаны белгілі. Бірақ бұл бағдарлама жалпыхалықтық деңгейде қажеттілікті толық қанағаттандыра алмады, себебі оған бөлінген қаржы сұраныс санымен салыстырғанда аз болды. Ол бағдарлама әлі күнге дейін жалғасып келеді, бірақ қазір екінші деңгейлі банктер өтінім қабылдауды айдың нақты бір күніне белгілейді де, бар-жоғы 5-10 минутта өтінім қабылдау тоқтап қалады. Оған сұраныстың көп болуы және өтінім қабылданатын соманың аз болуы себеп. Осы бағдарламаның даңқын биыл автомобиль өндіруші компаниялар өз маркетингіне жақсы пайдаланып жатыр. 3 не 5 емес, дәл 4%-дық мөлшерлемені таңдауда ел арасында «жеңілдетілген автонесие» өлшемі ретінде қалыптасып қалған ұғыммен сабақтастық бар. Енді ақпан айында ең көп жаңа көлік сатқан үш брендтің ұсыныстарын шолып шығайық.

Hyundai

Дәл қазір үш моделіне, дәлірек айтқанда бір седан (Еlantra), бір кроссовер (Mufasa) және MPV сегментінде (Сustin) бір минивеніне жеңілдетілген несие ұсынып отыр. Үшеуіне де ортақ шарт мынандай:

Бастапқы жарна	Несиелеу мерзімі	Мөлшерлеме
50%	7 жылға дейін	4%
30%-49,9%	7 жылға дейін	9%
10%-29,9%	7 жылға дейін	13%

Бұл марканың ең көп сатылатын Tucson моделіне 50 пайыз бастапқы жарна төлеген жағдайда 4 пайызбен берілетін несие 31 наурызда тоқтаған. Жаз айларында ол қайтадан жалғасуы мүмкін.

Chevrolet

Бұл бренд Cobalt және Onix моделдеріне «Өзіміз ғой» бағдарламасы аясында бірқатар жеңілдетілген несие ұсынып отыр.

1. «Cәке» опциясы аясында көлікті бастапқы жарнасыз 2 жылға бөліп төлеу арқылы алуға болады:

• Бастапқы жарна – 0%
• Несиелеу мерзімі – 24 ай
• Мөлшерлеме – 0,1%.

2. «Бәке» опциясымен көлікті төменгі пайызбен алуға мүмкіндік бар:

• Бастапқы жарна 10%-дан басталады
• Несиелеу мерзімі – 48 ай
• Пайыздық мөлшерлеме – 4,2%.

3. «Мәке» опциясында 6 жылға бөліп төлеу қарастырылған:

• Бастапқы жарна – 50%
• Несиелеу мерзімі – 72 айға дейін
• Ай сайынғы төлем – 63 664 теңгеден бастап.

4. «Тәке» опциясының шарты мынандай:

• Бастапқы жарна – 30%
• Несиелеу мерзімі – 84 ай
• Ай сайынғы төлем – 94 594 теңге.

Kia
Бұл компаниядан жеңілдетілген несиемен Kia Cerato, Kia Sportage, Kia K5, Kia Ceed маркалы автокөліктерді алуға болады. Соның ішінде Kia K5 седанына ерекше жеңілдікті кредит ұсынылған:

Бастапқы жарна	Мөлшерлеме	Несиелеу мерзімі
10%	5%	7 жылға дейін
20%	4%
30%	3%
40%	2%

Ал қалған 3 модельге алғашқы жарнасына және несиелеу мерзіміне байланысты 1%-16,4% аралығында несие беріледі.

Атап өтерлік бір жайт, осы мегажеңіл несиенің әсерінен Kia K5 моделінің тікелей «кластасы» әрі бәсекелесі Hyundai Sonata-ның екінші нарықтағы бағасы 30 пайызға жуық түсіп кеткен. Адамдар бір-екі жыл мінілген Sonata алғанша, пайыздық мөлшерлемесі төмен болғандықтан, ай сайынғы төлемі дәл сол бағада шығатынKia K5 алуды таңдайтыны айтпаса да түсінікті. Сол себепті, бар болғаны 1-2 жыл бұрын 14-15 млн-ға сатылған Sonata-ны қазір дилерлер Trade-In бойынша 10 млн-ға жетер жетпес сомаға бағалап жатыр.

ТОП-3 маркалардан бөлек, қытай көліктерінде де, өзге брендтерде де осындай жеңілдетілген автонесие бағдарламалары бар. Мәселен, отандық нарыққа қайта оралған Škoda үш моделіне 10% бастапқы жарнамен 7 жылға 4 пайыздық автонесие ұсынып отыр. Оның ішінде бір кездері автосүйер қауымның ыстық ықыласына бөленген Škoda Octavia сынды седанды кезіктіруге болады.

Қытай көлігі ойын ережесін өзгертті

Сарапшылар автокредит саласындағы бұл өзгерістерді нарықты реттеуші ең қуатты күш - бәсекелестікпен байланыстырады.

Фото: qogam-media.kz

— 2024 жылы жаңа көліктер жақсы сатылды. 205 мың автомобиль иесін тапты. Бұл - Қазақстан үшін рекордтық көрсеткіш! Сонымен қатар бәсекелестік те қатты өсті. Changan, Chery, Geely секілді қытайлық көліктер нарыққа өте арзан бағамен және жеңілдетілген кредитімен бірге енді. Осыдан соң Hyundai, Kia секілді автомобиль жасаушылар жаңа ережеге бейімделуіне тура келді. Бұның бәрін компаниялар халықты өзіне тарту үшін жасап жатыр, әркім сатып алушылар арасындағы өз үлесін жоғалтқысы келмейді, - дейді Тәуелсіз автомобиль одағының төрағасы Эдуард Эдоков.

Автомобиль нарығын бақылау және сараптау орталығының директоры Артур Мискарян бұл 4 пайыздық несие бұрынғысынан бөлек екенін айтады.

Фото: А. Мискарянның жеке мұрағатынан

— Пайыздық мөлшерлемесі нарықтық межеден төмен несиеге сұраныс жоғары болатыны айтпаса да түсінікті нәрсе. Бұл тұрғын үйге де, көлікке де қатысты жағдай. Бірақ бұл сұранысты тұрақты қанағаттандырып отыру үшін мемлекеттік қаржы көздерінен түсім үзілмеуі керек. Оған 2015 жылғы жеңілдетілген автонесие жарқын мысал бола алады. Бүгінгі таңда беріліп жатқан 4 пайыздық автонесие бағдарламасын мемлекет емес, кейбір автомобиль брендтерінің дистрибьюторлары мен екінші деңгейлі банктер өздері әзірлеп, қолданысқа енгізді. Оның пайыздық мөлшерлемесі бастапқы жарна мөлшеріне байланысты белгіленеді, - дейді автосарапшы.

Мінілген көлікке 4 пайыздық несие. Бұл нені білдіреді?

Ресми дилерлерден бөлек, жеке компаниялар мінілген көліктерге де 4 пайыздық кредит беріп жатыр. Сарапшылар бұндай ұсыныстар өткен жылғы автомобильдің екінші нарығындағы жағдайға байланысты пайда болғанын айтады.

— Бұған дейін жаңа көліктің өзіне 4 пайыздық несие алу мұң еді. Қазір тіпті мінілген көлікті де осындай несиемен алуға болады. Бұл - шынында таңғаларлық жағдай. Былтыр екінші нарық баға жағынан да, сатылу көлемі жағынан да аздап «батпақтап» қалды. 1,5 млн-ға жетер-жетпес көлікті қайта рәсімдеу операциясы жасалыпты, бұл - 2023 жылғы көрсеткіштен 6 пайыз аз. Адамдар жаппай жаңа көлік ала бастады, әсіресе қытайлық көліктер көп өтті. Мүмкін, дилерлер мен банктер екінші нарықты мүлдем өлтіріп алмас үшін жеңілдетілген несие тетігін іске қосып жатқан болар. Ал бұны стагнация дей аламыз ба? Әрине, жоқ. Одан гөрі нарықтың жаңа жағдайға бейімделуі деген дұрысырақ болар, - дейді сарапшы Эдуард Эдоков.

5 жылдан соң көліктер бөліп төлеу арқылы сатылуы мүмкін

Қазірдің өзінде елде көлікті бөліп төлеу арқылы сату үрдісі басталып кеткенін байқап отырмыз. Оған осы мақалада келтірілген деректі мысал етуге болады. Chevrolet компаниясы Cobalt және Onix моделдерін «Cәке» опциясы аясында бастапқы жарнасыз 2 жылға бөліп төлеу арқылы сатып жатыр. «Мәке» опциясында 6 жылға бөліп төлеу қарастырылған, бірақ оның 50% бастапқы жарнасы бар және несие мерзімі - 72 ай. Бөліп төлеудің кредиттен айырмашылығы — пайыздық мөлшерлемесі мүлде болмауы не осы аталған опциялардағыдай 0,1% мөлшерінде, яғни өте төмен болуында.

Бұндай «бөліп төлеу» түрінің қаржылық ауыртпалығы бар, бірінші жағдайда бүкіл сома 2 жылға бөлінгендіктен ай сайынғы төлем жоғары болады, екінші жағдайда 50 пайыз бастапқы жарна салу керек. Сарапшылардың айтуынша, бірте-бірте автокөліктер де сатып алушыға ыңғайлы мерзімге бөліп төлеу арқылы беріле бастауы мүмкін.

— Қазірдің өзінде көптеген дилер төменгі мөлшерлемемен кредит, не мүлде мөлшерлемесі жоқ бөліп төлеу мүмкіндіктерін беріп жатыр. Егер азық-түлік бағасы өсе берсе, ал теңге құны құлдырай түссе, адамдарға көліктің толық құнын бірден төлеу қиынға соға бастайды. Осы кезде бөліп төлеу мүмкіндігін іске қосу – логикалық қадам болар еді. Шынымен жағдай осылай кете берсе, бір 5 жылдан соң автомобильдер айфон секілді «сатып алдың да, біртіндеп төледің» принципі бойынша сатыла бастайды, - дейді сарапшы Эдуард Эдоков.

Айта кетсек, Ұлттық статистика бюросы ұсынған ақпаратқа сай, 2025 жылдың 1 наурызына дейін елімізде 5 791 674 автокөлік тіркелген. Оның 5 101 862-сі - жеңіл көлік. Елде 573 659 жүк көлігі мен 116 153 автобус бар. Автомобиль саны бойынша қай өңір көш басында, ал қай өңірде көлік аз екенін мына материалдан біле аласыз.