Молдовада парламент сайлауы өтіп жатыр
МОЛДОВА. KAZINFORM — Бүгін Молдова халқы жаңа парламент құрамын сайлап жатыр, деп хабарлайды DW.
Елде барлығы 101 депутаттық мандат бар. Бұған дейін олардың 61-і Еуропаға бет бұрған «Әрекет пен ынтымақ» (PAS) партиясының қолында болған. Алайда сарапшылар бұл жолы билеуші партия көпшіліктің қолдауынан айырылып қалуы мүмкін екенін айтады.
Президент Майя Санду халыққа арнаған жолдауында Молдова парламенттік республика екенін еске салды. Сондықтан елдің болашағы осы сайлауға байланысты, өйткені Молдованың келешегін заң шығаратын орган шешеді. Қазір басты мәселе — Еуропалық одаққа кіру.
Шамамен 2,4 миллион халқы бар елде жүздеген мың азамат шетелде тұрады. Әсіресе Еуропадағы молдовандар дауыс беруге ерекше белсенді қатысады деп күтіп отыр. Ал алдын ала нәтижелер тек дүйсенбіге қараған түні белгілі болады.
Молдова Орталық сайлау комиссиясы кандидаттардың нақты тізімін сот дауларына байланысты бір жарым апта кеш жариялады. Бастапқыда сайлауға 23 үміткер жіберілген. Тізімде төрт сайлау блогы, 15 партия және төрт тәуелсіз кандидат бар еді. Алайда түрлі бағыттағы сауалнамаларға сәйкес, парламентке небәрі төрт саяси күш қана өте алады.
PAS париясы басымдығынан айырылып қалуы мүмкін
- Проеуропалық PAS партиясының парламентте басымдықты сақтап қалу мүмкіндігі 50 пайыздан сәл төмен. Дегенмен, олар бірінші орын алатыны анық, — дейді Кишиневтегі Тиімді саясат институтының директоры Виталий Андриевский.
Молдова сайлауында негізгі бәсекелестер қандай уәде берді
Биліктегі «Әрекет пен ынтымақ» (PAS) партиясының басты уәдесі – 2028 жылға дейін Молдованың Еуропалық одаққа кіру жөніндегі келісіміне қол қою. Бұл – президент Майя Сандудың екінші мерзімі аяқталғанға дейін орындалуы тиіс мақсат. Бұдан бөлек, партия еңбекке қабілетті халықтың табысын екі есеге арттыруды, Молдова өнімдерінің экспортын екі еселеуді, 3000 шақырым жолды жөндеуді және ұлттық мәдениетті қолдау бағдарламасын іске қосуды жоспарлап отыр.
PAS-тың негізгі қарсыласы – Патриоттық блок. Ол бастапқыда ең ірі оппозициялық күш — Социалистер мен Коммунистер партиясын, «Молдова жүрегі» және «Молдованың болашағы» партияларын біріктірген. Блок сайлаушыларға газ бағасын екі есеге төмендетуді, барлық оқушыларға тегін тамақ беруді және зейнет жасын қайтадан 57 жасқа түсіруді уәде етіп отыр.
Алайда 26 қыркүйекте Молдова Әділет министрлігінің шешіміне сәйкес, «Молдова жүрегі» партиясының қызметі бір жылға тоқтатылып, ол сайлаудан шығарылды.
«Альтернатива» блогы және «Біздің партия»
«Альтернатива» сайлау блогы өзін проеуропалық күш деп таныстырды. Олар халыққа еуропалық деңгейдегі жалақы беріп, елдегі бейбітшілікті сақтаймыз деп уәде беріп отыр. Блок құрамына Кишинев мэрі Ион Чебанның «Ұлттық баламалы қозғалысы» (MAN), бұрынғы коммунистік партия идеологы Марк Ткачук құрған «Азаматтық конгресс», экс-премьер Ион Кикудың «Молдованы дамыту және біріктіру» партиясы (PDCM), сондай-ақ бұрынғы бас прокурор Александр Стояногло кіреді.
Ал Ренато Усатый бастаған «Біздің партия» қоғамда ерекше, оппозициялық имиджімен белгілі. Усатый мектептерде ЛГБТ насихатына тыйым салу, Молдованы Шенген аймағына кіргізу, Жемқорлыққа қарсы ұлттық орталықты тарату және жаңа арнайы қызмет құру, сонымен қатар депутаттар санын екі есеге қысқарту туралы популистік уәде берді.
Илон Шордың ықпалы қалай шектелді
Сот процесінен кейін Орталық сайлау комиссиясы (ОСК) ЕО санкциясына іліккен Виктория Фуртунэнің «Ұлы Молдова» партиясын да тіркеді. Бірақ ОСК кандидаттар тізімі заңға сәйкес келмеген жағдайда шешімнің күшін жоятынын ескертті. Партияның мүмкіндігі аз еді, алайда Шордың желісі дәл осы партияға дауыс беруі де ықтимал болатын.
Нәтижесінде 26 қыркүйек күні кешке полицияның, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық орталықтың және Молдова Республикасы Ақпарат және қауіпсіздік қызметінің екі сағаттық хабарламаларын тыңдаған соң, ОСК «Ұлы Молдова» партиясын сайлаудан алып тастады. Оған себеп заңсыз қаржыландыру және сайлаушыларды сатып алу күдігі.
Молдова сайлауының тағдырын жеңілмегендердің дауысы шешеді
Молдова заңы бойынша парламентке өту шегі белгіленген: сайлау блоктары – кемінде 7%, партиялар 5%, тәуелсіз кандидаттар 2% дауыс жинауы тиіс. Ал осы межеден өте алмағандардың дауысы парламентке кіргендерге қайта бөлінеді. Бұл жүйе көшбасшы партияларға көбірек артықшылық береді. Бірақ, PAS партиясы 48% дауыс жинаса да, қарсы жақтағы партиялардың жалпы нәтижесі күшті болса, билікті жоғалтып алуы мүмкін.
Еске сала кетейік, 5 қазанда Сирияда да парламент сайлауы өтеді.
