Н. Назарбаев: Тарихи сенімділік - біздің ұлы тірегіміз

АСТАНА. ҚазАқпарат - Ертеңгі күн ел тарихындағы есте қалар күндердің бірі болмақ. Ертең, яғни 2015 жылғы 11 қыркүйекте биылғы аса мәнді мерекелердің бірегейі - Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған ауқымды іс-шаралардың ең маңыздысы өткізілмек.

«Бүгінгі қазақ халқы - сонау есте жоқ ескі замандарда-ақ тұлпарлардың тұяғымен дүниені дүр сілкіндірген көне сақтардың, ежелгі ғұндардың, байырғы түркілердің ұрпағы, үлкен үйдің қара шаңырағын атажұртта сақтап қалған халық», - деп сонау 1992 жылдың өзінде, тәуелсіздіктің таңсәрі шағында, Дүние жүзі қазақтарының бірінші құрылтайында айтқан Елбасымыз осы жылдардың өн бойында тарихқа құрметпен қараудың, өткенімізден өнеге алудың үйренерлік үлгісін көрсетумен келеді. Қазақ хандығы құрылуының 550 жылдығын бүкіл халық болып мерекелеу Тәуелсіздіктің, тек қана Тәуелсіздіктің арқасы екендігі айдан анық.

Тарихымыздың осынау абыройлы белесінің өз деңгейінде, лайықты аталуы халықтың өткенінен өнеге, тағылымынан сабақ алуды тәуелсіздіктің бір тірегі, еңселі ертеңіміздің сенімді кепілі санайтын Елбасымыздың ерен еңбегі екендігі тағы талассыз. Басқаны былай қойғанда, Нұрсұлтан Назарбаевтың осы тақырыпқа «Тарих толқынында» атты тұтас кітап шығаруының өзі Елбасымыздың тарихқа қандайлық мән беретінін көрсетеді. Президенттің «Қазақ тарихында қазақ ұялатын ештеңе жоқ» деген бір ауыз сөзінің өзі бізді ата-бабаларымыз үшін мақтаныш сезіміне бөлейді, қазақтың ендігі тарихында да сондай ізгі із қалдыруға үндейді. Нұрсұлтан Назарбаевтың осы ширек ғасырға жуық уақыт аралығында сөйлеген сөздерін, жасаған баяндамаларын, берген сұхбаттарын зерделеп қарағанда біз Ұлы Дала елінің бүгінгі биігі тарих тағылымын ұғынудағы дара даналықтың да арқасы екенін анық көреміз.

Айтулы шараға орай Елбасымыздың 2014 жылы жарық көрген тоғыз томдық «Таңдамалы сөздеріндегі» тарих туралы толғаныстарынан топтама түзіп, ұсынып отырмыз.

* * *

Тарихтағы өз орныңды білу, бабала­рыңды ру төмпешігінің деңгейінде емес, жалпыұлттық өреде мақтан тұту, ұлан-байтақ Еуразия тарихында ұлы істерге ұйытқы болған қазақтар мен олардың бабаларының өзіндік орнын танып-түсіну, ұлттық қадір-қасиетіңді қорлайтын жаттанды жалалардан арылу, міне, ұлттық тұтастыққа кепіл болатын бүгінгі күннің ең қуатты тетіктері осылар!

* * *

Өз тарихың қаншалықты ащы болса да оған құрметпен қарау, менің ойымша, қазіргі кез келген өркениетті қоғамға тән болуы тиіс.

* * *

Тарихи сенімділік - біздің ұлы тірегіміз.

* * *

Тарихтың тағылымы біреу-ақ: ол ешқандай тағылым бермейді дейтін тұжырымға мен үзіл­ді-кесілді қарсымын. Тарихты жеңіл-желпі аңыз ­сөз­дердің жи­ынтығы деп қарайтын адам­­дар ­шы­нын­да да тарихтан тағылым ала ­алмайды.

* * *

Шежіре - халықты бірік­тіруші, тұтас­тандырушы сипатта рөл атқаратын идео­логиялық құрал.

* * *

Біздің жасампаз тарихымызды елдің әрбір азаматы мақтан етуге тиіс. Сондықтан да, біз тамырын тереңге тартып, тәуелсіздікпен бірге мәуесін жайған тарихи танымды ұрпақ санасына сіңіруіміз қажет.

* * *

Жұртымыз халықтығына қатер, мемлекет­­­тігіне қауіп төніп, айдарлысы құлға, тұлымдысы күңге айналғалы тұрған сын сағатта ағайын арасындағы бұрынғы өкпе-назды сыртқа сырып тастап, намыс туын көтеріп, ардақ тұтқан азаматының төңірегіне топтаса білген. Арғы-бергі тарихымызда оған мысал көп.

* * *

Қазақстан жерінде байырғы да төлтума өркениеттің өсіп-өркендегенін біз әрі мақтаныш, әрі таңданыс сезімде танып-біле бастадық. Қазақтың ұлан-байтақ қуаң даласы бір кездері Еуразияның ұлы кеңістігіне тіршілік ырғағын дарытқан. Көкжиекпен астасып, үнсіз мүлгіген бейіт-қорымдар әлемдік ауқымдағы оқиғалардың куәсі. Осы даладан бірде бейбіт, енді бірде жорық сапарымен қиянға аттанған бабаларымыз өзімен бірге талай елге жеткізген білім-біліктің кейін талай-талай айтулы жаңалықтарға тұғыр болғаны да белгілі.

* * *

Біздің ата-бабаларымыз Қиыр Шығыстан Батыс Еуропаға дейінгі, Сібірден Үндістанға дейінгі аумақты алып жатқан мемлекеттердің дамуында екі мың жыл бойы елеулі рөл атқа­рып келді. Орасан зор кең-байтақ аумақта қоныстанған көшпелілер Еуразияның этностық және мемлекеттік бет-бейнесін бір емес, бірнеше рет өзгертті.

* * *

Біздің тәуелсіздігіміздің, керек десеңіз, кез келген мемлекеттік тәуел­­сіздіктің қалыптасу тарихы дегеніміз бұл тек қана қоғамдық-саяси қайта құру­дың тарихы емес. Бұл - өмірлік құн­дылықтардың, тіптен өмірдің өз мәнін психологиялық қайта парақтаудың тарихы. Бұл - әлемдік өркениеттің құша­­­ғына халықтардың және біздің әрқай­сымыздың қайта оралуымыздың тарихы.

* * *

Өткенге қарап ертеңіңді түзе.

* * *

Әр халықтың тарихында есімі мәңгі өшпестей ел жадында сақталатын тарихи тұлғалар болады. Қазақ халқының тарихындағы сондай киелі тұлғалардың бірі ғана емес, бірегейі - Абылай хан.

* * *

Біз аға ұрпақты абыройлы істерін одан әрі жалғап, бізден кейінгі ұрпақ жаңылмай жүре­тін жол саламыз. Бұл жол - тәуелсіз Қазақ­­­ста­ны­мыз­дың гүл­дену, өркендеу және даму жолы болды.

* * *

Өткеннің өкінішін айтқанда, елдің еңсесін езе түсетіндей етіп емес, тарихтан тағылым алып, кемшіліктерден безе түсетіндей етіп айту керек.

* * *

Біз тойларды тарихтан тағы­лым ­алу, ұлылықтан ұлағат алу үшін өткізуі­міз ­керек.

* * *

Тарих бізбен тоқтап қал­майды.

* * *

Жалпақ жұртыңды, исі алашыңды құр­меттеу - алдымен өзің тұрған өлкенің тарихын, табиғатын танудан, адамдарын ардақтаудан басталады.

* * *

Қазақ ұлты, басқа қай ұлтпен салыс­тырғанда да, мемлекеттікке лайық екен­дігіне сенімдімін. Мұны ол өзінің бүкіл тарихымен дәлелдеп отыр.

* * *

Болашаққа бағытталса ғана тарих сабақ­тарының мән-мағынасы бар.

* * *

Бабаларымыз бізге туымызды биік, жүре­гімізді таза, дастарқанымызды бай етіп ұстауды, осы дұрыс жолда өзімізге тиесілі, біз үшін пайдалы еш нәрседен де бас тартпауды аманат етіп тапсырды.

* * *

Қазіргі тарихтың кестесі тым тығыз. Бұ­рын жүзжылдықтарға, онжылдықтарға созыл­ған нәрсе қазір қас-қағым сәтке ғана созылады.

* * *

Қазақ тарихында қазақ ұялатын ештеңе жоқ.

* * *

Тарих сабақтарын жалпы алғанда, сондай-ақ мәдениет тарихының сабақ­тарын жеке алғанда, олар халықтың жан-жүрегінен орын алса ғана мән-мағынаға ие.

* * *

Қазақ халқының тарихы бай әрі күрделі. Біз тек өткенді тиісінше бағалап қана келешегімізді көз алдымызға елестете аламыз.

* * *

Тарих сол күннің сұранысына ғана сәйкес жазылса, оның тағдыры аяушылық тудырады.

* * *

Тарихты елдің азаматтары жасайды.

* * *

Өткенді тану, тарихты терең пайым­дап, оған әділ баға беру үлкен парасат­ты­лық пен жауапкершілікті талап етеді.

* * *

«Көшпелілер мал жайып өткен жерінің бәрін өзіміздікі санай берген» дейтін сандырақты ғылыми түрде әшкерелеу шарт.

* * *

Тарихтың тағылымы бізден ел қамын ойлар естілікті тілейді.

* * *

Өткендердің қадірін білу, олардың арман-мүдделерін жалғастыру - адам­гершілік парыз ғана емес, қоғамдық даму­дың, ілгері басудың негізгі алғышарт­тарының бірі.

* * *

Атадан қалғанның бәрі алтын емес.

* * *

Қазақтың бүкіл тарихы - бірігу тарихы, тұтастану тарихы. Қазақ - тек бі­рігу, бірлесу жолында келе жатқан халық.

* * *

Ата-бабаларымыз бізге бірліктің, ынты­мақтың, тұтастықтың ұлы үлгісін көрсетіп кетті. Қазақстанның арғы-бергі тарихының ең ғибратты тағылымы, міне, осында.

* * *

Керей мен Жәнібек тіккен сол киелі Ту жығылған жоқ. Ол Қазақстанның тәуелсіздік алуымен бірге аспан астында қалықтаған қырандай шырқау биікке көтеріле түсті. Сондықтан біз тәуелсіздіктің көк байрағын берік ұстап, егемендігімізді көзіміздің қарашығындай қорғауға тиіспіз.

* * *

Өткенге тағзым етіп, бабаларымызды еске алып, екі білегімізді сыбанып, алға қадам басып, жастарымызды тәр­биелеп, еңбекқор, елді сүйетін, жерді сүйе­тін патриот халық болып өсе берейік. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын! «Егемен Қазақстан» газетінен