Несиеге алған пәтерді жалға беруге бола ма

АСТАНА. KAZINFORM — Баспананы несиеге алып, жылжымайтын мүлік есебінен табыс тапқыңыз келе ме? Онда асығыс қадам жасамаңыз. Мұндай мәміле келісімшарт талаптарын бұзуға әрі айыппұл арқалауға түрткі болуы мүмкін.

Пәтерді жалға беру — бұл әсіресе ірі қалалардағы жылжымайтын мүлік иелерінің ортасында қосымша табыс табу тәсілдерінің танымал түрі. Егер тұрғын үй сіздің меншігіңізге рәсімделсе, онда әдетте ешқандай проблема бола қоймайды. Алайда, пәтерді несиеге сатып алғанда жағдай күрделене түседі: мұндай нысандар несие толығымен өтелгенге дейін банкте кепілге қойылады. Демек, жылжымайтын мүлікке қатысты кез келген іс-әрекет, оның ішінде жалға беру, несие келісімшартының талаптарымен реттеледі. Бұл келісімшарттардың бұзылуы айыппұлдарға, пайыздық мөлшерлеменің өсуіне және тіпті тұрғын үйден айырылып қалуға әкелуі мүмкін.

Әрбір несие келісімшартына баспананы беру мүмкіндіктерін реттейтін ережесі жазылады. Әдетте оның үш нұсқасы кездеседі.

Жалға беруге түбегейлі тыйым

Егер келісімшартта жалға беруге тікелей тыйым көрсетілсе, онда кез келген жағдайда да пәтерді жалға беруге болмайды. Бұл әрдайым тікелей және түсінікті түрде жазыла бермейді. Мысалы, мұндай тұжырымдар келесідей болуы мүмкін: «несие нысанын меншік иесінің тұру құқығынсыз үшінші тұлғаларға пайдалануға беруге тыйым салынады».

Осы тармақты бұзу банк тарапынан туындайтын санкцияларға әкеп соғады: айыппұл, несиені мерзімінен бұрын өтеуді талап ету немесе тіпті пәтер өндіріп алуға жүгіну. Мұндай тұжырымдаманы көбінесе мемлекеттік бағдарламалар аясында және басқа жеңілдетілген несиелеу кезіндегі несие келісімшарттардан кездестіруге болады. Бұл түсінікті де. Өйткені мемлекет пайда тапқысы келетіндерге емес, ең алдымен мұқтаж азаматтарға көмектескісі келеді.

Банк келісімімен жалға беруге рұқсат

Неғұрлым икемді нұсқа — жалға беруге болады, бірақ банктің жазбаша келісімін алғаннан кейін ғана. Оны алу үшін сіз өтініш беруіңіз және қажет болған жағдайда жалға беру келісімшартының көшірмесін қоса ұсынуыңыз қажет. Әдетте банктер мұндай сұраныстарды әдетте клиент несиесінің тұрақты төлеп отырса, мақұлдап жатады. Алайда, банк келісімсіз пәтерді жалға беру келісімшарт талаптарын бұзу болып саналады.

Бұл — жағдайдың одан ары өрбуінің ең кең таралған нұсқасы. Екінші деңгейлі банктердің көпшілігі нақты жағдайға байланысты шешім қабылдау құқығын сақтауға тырысып, қатаң тыйым салудан немесе рұқсат беруден аулақ болуға тырысады.

Шектеудің болмауы

Егер келісімшартта жалға беруге қатысты ешқандай ескертпе болмаса, онда пәтерді қосымша келісімдерсіз-ақ жалға беруге болады. Мұндай тармақты, егер ипотекалық келісімшарт қауіпті деп саналмаса ғана кездестіре аламыз. Мәселен, бастапқы жарнаның басым мөлшерінің төленуі, жақсы несие тарихы немесе тұрғын үй құнының өсуіне мол мүмкіндік болған жағдайда.

Не істеу керек

Егер сіз бастапқыда-ақ пәтерді жалға беруді жоспарлаған болсаңыз, онда мұны несие рәсімдеу кезеңінен банкпен талқылағаныңыз жөн. Мұндай тәсіл инвестициялық несие (немесе коммерциялық мақсаттағы несие) деп аталады және ол несие шарттарына да әсер етеді.
Ықтимал кірісті алдын ала есептеп, көрсетіңіз. Кейбір банк оны қарыз алушының төлем қабілеттілігінің бөлігі ретінде қарастырады. Иә, пайыздық мөлшерлеме жоғары болуы мүмкін. Өйткені банктер мұндай несиелерді қауіпті деп санайды. Бірақ, бұл егер сіз пәтерді жалға беру үшін несиеге алып, содан кейін ғана мұндай қызметке толық тыйым салынатындығы туралы тармақты байқағаныңыздан жақсы. Мөлшерлемеден бөлек, банктер бастапқы жарнаны көбірек сұрауы мүмкін. Мұндай несиелер үшін көбінесе кем дегенде 20-30 пайыз бастапқы жарна талап етіледі. Сондай-ақ, банк міндетті түрде кеңейтілген сақтандыруды сұрауы ықтимал. Мұнан бөлек, үйді жалға беру кепілдендірілген табыс көзі еместігін, ал банк сіздің төлем қабілеттілігіңізге сенімді болуы керектігін ескеріңіз. Сондықтан несие тарихы мен кіріс қалай дегенде де мұқият тексеріледі.

Егер бастапқыда несие жеке пайдалану үшін рәсімделсе, алайда, кейінірек жалға беру идеясы туса, онда сіз несиенің мақсатын қайта ресімдеуді сұрап немесе жалға беруге рұқсат ала аласыз.

Екінші нұсқаны егжей-тегжейлі қарастырайық. Егер келісімшарттың талаптары банктің келісімін талап етсе, келесі алгоритмді орындаңыз:

— банкке өтініш жазыңыз (онлайн рәсімдеуге болады).
— жалға алушының қажетті құжаттарын қоса ұсыныңыз (жалға беру келісімшартының жобасын қоса беріңіз, кейде олар табыс туралы анықтама сұрауы мүмкін).

Мәселені шешу 7-14 жұмыс күнін алады.

Әдетте банктер сенімді қарыз алушылардың ұсынысымен келісімге келуге дайын мұның үстіне пәтерді жалға беру несие төлеушінің төлем қабілеті тұрақтылығын қамтамасыз ете түссе. 

Айыппұл санкциялары

Егер сіз осындай елеусіз тармақтың бұзылуы назардан тыс қалуы мүмкін деп ойласаңыз, онда сіз қателесесіз — санкциялардан жалтара алмайсыз. Жазалау шаралары келісімшартта алдын ала жазылуы мүмкін, өзге жағдайларда шешім банктің ішкі регламентіне сәйкес қабылданады.
Жазаның ең анық нұсқасы — ақшалай айыппұл. Оның мөлшері келісімшарттың талаптарына немесе банк ережелеріне байланысты.

Пайыздық мөлшерлемені көтеру тағы бір жаза ретінде таңдалуы мүмкін. Шын мәнінде, бұл ақшалай айыппұлмен бірдей, тек несиелеудің барлық уақытына созылады.

Сіздің келісімшарт талаптарын бұзуыңыздан елеулі залал болған жағдайда банк несиені мерзімінен бұрын қайтаруды талап етуге құқылы. Соңғы шара ретінде бәрі сотпен және баспанадан айырылуымен аяқталуы мүмкін (есіңізде болсын, ол кепілде, яғни іс жүзінде банкке тиесілі).

Сонымен қатар, пәтерді тұрақты жалға беру кезінде салық төлеу қажеттілігін ескеру қажет — әйтпесе салық органдары тарапынан проблема туындауы мүмкін.

Баспананы дау-дамайсыз жалға беру

Ең алдымен несие келісімшартын тыңғылықты оқып шығыңыз — жалға беруге қатысты тармаққа айрықша назар аударыңыз. Егер келісімшартта бұл көзделген болса, онда банктің келісімін алуды қаперіңізден шығарып алмаңыз. Егер келісім алынса, онда тұрғын үйді жалға беруден тартынбаңыз. Бірақ әрдайым ресми түрде жалға беру келісімшартын жасаңыз — бұл сіздің дау-дамайдан қорғанысыңыз.

Ең сенімді нұсқа — несиені басқа табыс көздерінен өтеу. Пәтерді жалға беруден түсетін қаражатқа иек артпай, төлемді уақтылы жасаңыз. Табыс тауып отырып, ешқашан кірісіңізді жасырмаңыз — салық салу мәселесін зерделеп, Қазақстан Республикасының заңнамасы аясында заңды бизнеспен айналысыңыз.