«Нұрлы жол» ел экономикасының қозғаушы күшіне айналды
Жалпы, мемлекеттік бағдарлама қолға алынған сәттен бергі нәтижесі жаман емес. Өткен жылдың ішінде ғана «Нұрлы жол» жобалары еліміздің ішкі жалпы өсіміне 1,3 пайыз тармақтық өсім берді. Биыл да осы меже төңірегінде болмақ. Бағдарламаға ағымдағы жылы еліміздің Ұлттық қорынан 769,6 млрд. теңге, оның ішінде нысаналы трансферт арқылы 503,4 млрд. теңге және облигациялық қарыз арқылы 266,2 млрд.теңге қарастырылған. Нысаналы трансферттер бойынша 330,2 млрд. теңге бөлініп, оның 324,5 млрд. теңгесі немесе 98 пайызы игерілген. Қазіргі күні осы жылға бөлінген қаржының 53 пайызы немесе 409,2 млрд. теңгесі толығымен кәдеге жаратылған.
Айта кетерлігі, «Нұрлы жол» бағдарламасы көліктік-логистикалық және индустриалды инфрақұрылымды, әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту, жылу, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңарту, сонымен бірге халықаралық қаржы ұйымдарымен жобаларды бірлесіп қаржыландыру бағыттары бойынша жүзеге асырылуда. Министр өз баяндамасында аталған бағыттардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталып, атқарылған жұмыстар жайында айтып берді.
«Шұғыла» қағидаты бойынша Астананы аумақтармен байланыстыратын тиімді аумақаралық автожол желісін құру үшін 2015-2020 жылдары аралығында мемлекеттік бағдарлама аясында 6,7 мың шақырымнан астам автокөлік жолдары салынып және жаңғыртылатын болады. 2015-2016 жылдары автожолдардың құрылысы мен жаңғыртылуына 329,3 млрд. теңге бөлінді. 2015 жылғы қаражат толықтай игерілді. Бұл 456 шақырым автожолдарды салуға және жаңғыртуға мүмкіндік берді», - деді министр.
Оның айтуынша, ағымдағы жылы 151,3 млрд. теңге бөлінсе, оның 96,9 млрд. теңгесі толықтай игерілген және жол-құрылыс жұмыстарымен 1 038 шақырым автожолдар қамтылған. Жыл аяғына дейін барлық қаражат көздерінен 920 шақырым автожолдарда құрылыс жұмыстары аяқталатын болады. Мұнан бөлек, 147,8 млрд. теңге сомасына «Батыс Еуропа - Батыс Қытай» және «Бейнеу - Ақтау» автожол жобаларын іске асыру үшін бюджеттік ресурстарға қосымша халықаралық қаржы ұйымдары қарыздары тартылды. 2020 жылы транзит әлеуетін жылына 25-тен 88 млн. тоннаға көтеру және өткізу қабілетін жылына 3-тен 7,6 млн. адамға дейін көбейту үшін Боржақты-Ерсай және Алматы-Шу темір жол желілерінің, Құрық портында паром өткелінің және Астана қаласы әуежайының құрылысына 2015-2016 жылдары 95,2 млрд. теңге бөлінген. Бұл қаражаттар жыл соңына дейін толық көлемде игерілетін болады.
Әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту бағытында 2015-2016 жылдары 96 білім беру нысаны - 77 мектеп және 19 балабақша салу үшін 77,3 млрд. теңге бөлінді. Ақмола, Алматы, Ақтөбе, Қостанай, Оңтүстік Қазақстан облыстары мен Алматы қалалық әкімшіліктері қаражатты толық көлемде игерген. Ал Шығыс Қазақстан облысы бойынша қаржының игерілуі 80 пайыз, Астана қаласы бойынша 70 пайызды құрайды.
«Жалпы, бүгінгі күні 43 білім беру нысаны, соның ішінде 29 мектеп және 14 балабақша салынды. Жылдың аяғына дейін қосымша 6 мектеп және 4 балабақша салынады», - деді Қ.Бишімбаев.
Жылу, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңарту бағытында 2015 жылы 60 млрд. теңге, ал 2016 жылы 90 млрд. теңге, оның 75 млрд. теңгесі бюджеттік кредитке және 15 млрд. теңгесі халықаралық қаржы ұйымдарымен бірлескен жобаларды қаржыландыру арқылы табиғи монополиялар субъектілерінің шығындарын субсидиялауға бөлінді. Жалпы алғанда, 2015 жылы 385,3 шақырым желілер салынып, қайта жаңғыртылған.
Халықаралық қаржы ұйымдарымен жобаларды бірлесіп қаржыландыруға 2015-2016 жылдары 20,3 млрд. теңге бөлінді. Оның ішінде 2015 жылға - 8 млрд. теңге, 2016 жылға - 12,3 млрд. теңге. Қаржыландыру жоспарына сәйкес бюджеттік бағдарламалар әкімшілеріне 2,3 млрд. теңге аударылып, олар толық игерілді. Аталған қаражаттар халықаралық қаржы ұйымдарымен жобаларды бірлесіп қаржыландыруға, соның ішінде ТКШ жүйесін, қалалық көлікті жаңғыртуға, қоршаған ортаны қалпына келтіру бойынша жобаларды іске асыруға, ирригациялық және дренаждық жүйелерді жетілдіруге бағытталды», - деді Қ.Бишімбаев.
Мұнан бөлек, «Бизнестің жол картасы 2020» аясында кәсіпкерлік нысандарына жетпей тұрған инфрақұрылымды тартуға 2015-2016 жылдары 25 млрд. теңге, оның ішінде ағымдағы жылға 15 млрд. теңге қарастырылған. Қаржыландыру жоспарына сәйкес ағымдағы жылы әкімдіктерге 9 млрд. теңге аударылып, оның 8 млрд. теңгесі игерілген. Ал Шығыс пен Оңтүстік Қазақстан облыстарын бөлінген қаржы толық игере алмай отыр. Жалпы, мемлекеттік бағдарламаның жүзеге асырылу жылдарында жетпей тұрған инфрақұрылым 126 ШОБ субъектілеріне тартылды.
Экспортқа дейінгі және экспорттық қаржыландыруды ынталандыру мақсатында «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ облигациялық қарызы арқылы 15 млрд. теңге қаражат қарастырылған. Бүгінгі күні «ҚДБ» АҚ-мен 18,8 млрд. теңгеге 7 жоба қолдау тауып, олардың ішінде 4,6 млрд. теңгеге 3 жоба қаржыландырылды.
«Бұдан басқа, 22,4 млрд. теңгеге 9 жоба қосымша қарастырылуда. 45 млрд. теңге көлеміндегі Ұлттық қордың және Бірыңғай зейнетақы жинақтаушы қорының қаражаты 32,5 мың жұмыс орны бар шамамен 17 кәсіпорынды қолдауға мүмкіндік береді және 145 млрд. теңгеге дайын өнім экспортын қамтамасыз етеді. Аталған қаражат ағымдағы жылдың соңына дейін толық игерілетін болады»,- деді Қ.Бишімбаев.
Бұл мәселені түйіндей келе Премьер-Министр мемлекеттік қаржыны игере алмай отырған бірқатар облыс әкімдеріне сөз берді. Алдымен Қостанай облысының әкімі Арxимед Мұxамбетов «Нұрлы жол» бағдарламасына қатысты мәліметтерімен бөлісті. Әкімді тыңғылықты тыңдаған Б.Сағынтаев қаражат игеруде проблема барын еске сала келе: «Тұрғын үй коммуналдық шаруашылық бойынша 4 миллиардтан астам теңге бөлінген деп айттыңыз. Бірақ, менде бар ақпараттар бойынша бұл қаражатты игеру тек 19 пайызға жүзеге асырылған. Қыс болса жақындап келеді. Осы жөнінде не айтасыз?», - деп сұрады. Өз кезегінде А. Мұxамбетов, бұл нысандардың жылыту маусымына ешқандай қатысы жоқтығын айтып ақталды.
Сонымен қатар Үкімет басшысы Алматы облысының басшысы Амандық Баталовқа да қаражат игеру төмен деңгейде, небәрі 22 пайыз екендігін ескертіп, Атырау облысының әкімі Нұрлан Ноғаевқа «Бизнестің жол картасы-2020» аясында облысқа бөлінген 692 млн. теңге қаржының әлі алынбағандығын айтты.