Оқу жылы алдында бала денсаулығын қалай нығайтуға болады
Оқу жылы алдында және мектепке барар кезінде балалар қаншалықты жиі медициналық тексеруден өтуі керек? Жасына және денсаулық жағдайына байланысты медициналық тексерудің қандай аралықтары ұсынылады?
3 жастан асқан балаларға профилактикалық медициналық тексерулер жылына бір рет жүргізіледі. Ол кәсіби тексеру нәтижелері бойынша мамандардың ұсыныстары анықталған патологияға байланысты.
Денсаулық сақтау министрлігі балалардың денсаулығын сақтау және оларды оқу жылының алдында нығайта түсу үшін қандай нақты іс-шаралар мен бағдарламалар өткізіп жатыр? Ата-аналар балалардың денсаулығын қолдау процесіне қалай қатыса алады?
Балалардың денсаулық жағдайы, олардың білімі мен тәрбиесі бір-бірімен тығыз байланысты. Сондықтан бүгінгі таңда денсаулық сақтау жүйесінің алдына балалар мен жастардың денсаулығын сақтау, оларда салауатты өмір салты дағдыларын қалыптастыру міндеті тұр. Сол сияқты салауаттылыққа, денсаулық мәдениетін тәрбиелеу, денсаулықты күту бойынша жағдай жасау, оқу процесіне тиімді денсаулық сақтау технологияларын енгізу тапсырмасы бар. Денсаулық сақтау министрлігі балалардың денсаулығын сақтау және оларды оқу жылына дайындау үшін үнемі профилактикалық іс-шаралар өткізеді және денсаулық сақтау бағдарламаларын енгізеді. Әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау «Салауатты ұлт» ұлттық жобасын тиімді іске асыру маңызды. Оның шеңберінде өңірлердегі ұлттық қоғамдық орталықтың ұйымдастырушылық-әдістемелік басшылығымен жол қозғалысы ережелерін сақтау және жол-көлік оқиғасының алдын алу бойынша халықтың хабарын арттыруға арналған іс-шаралар өткізіледі.
Сонымен қатар нашақорлыққа және есірткінің заңсыз айналымына қарсы күрестің халықаралық күніне орайластырылған айлық өткізілді. Одан бөлек, дүниежүзілік гепатитке қарсы күрес күніне орайластырылған ұлттық бағдарлама жүзеге асырылуда. Республикада жастар денсаулық орталықтары белсенді жұмыс істейді. Олардың міндеті 10 жастан 29 жасқа дейінгі жасөспірімдер мен жастарға кешенді, оның ішінде консультациялық медициналық және психологиялық көмек көрсету. Орталықты ашудағы мақсат-жас ұрпақтың репродуктивті денсаулығын сақтау, жасөспірімдер денсаулығына жауапкершілікпен қарауын қалыптастыру және салауатты өмір салты дағдыларын қалыптастыру.
Балаларды оқу жылына қалай дұрыс дайындау керек және мектепте балалардың денсаулығын сақтау бойынша ұсынымдар
Жеке гигиена. Балада әдетті қалыптастыру, гигиеналық ережелерді сақтау, оны жұқпалы аурулардан қорғайды. Гигиена ережелерін білу және есте сақтау маңызды тамақтанар алдында, серуендеп, дәретханаға барғаннан кейін қолды жуу керек.
Дұрыс тамақтану. Баланың күнделікті рационында шырындар, маусымдық көкөністер мен жеміс-жидек болу керек. Олардың құрамында А, Е, РР, F және С дәрумендері бар тағамдар (асқабақ, қызыл бұрыш, қызанақ, сәбіз, қарақат, итмұрын, лимон, мүкжидек) және кальций (сүзбе, ірімшік, күнжіт) болуы керек. Жаңғақтарда, тұқымдарда және бұршақ дақылдарында көптеген пайдалы микроэлементтер бар. Ашытылған сүт өнімдері мен өсімдік пробиотиктері (пияз, сарымсақ) туралы ұмытпаңыз. Торттарды кептірілген жемістермен ауыстыру керек. Мәзірден чиптерді, газдалған сусындарды, тұздықтарды, өңделген тағамдарды, фаст-фудтарды алып тастау керек. Майға қуырылмай, яғни қайнатылған немесе пісірілген тағамдар пайдалы.
Таңертеңгі гимнастика. Тұрақты жаттығулар-балаларды мектепке дұрыс дайындаудың негізгі нүктелерінің бірі. Зарядтау баланың жалпы тонусын арттыруға, ұйқышылдық пен летаргиядан арылуға көмектесетін табиғи қажеттілікке айналуы керек. Жаттығуларды бір уақытта, тамақтанар алдында, аш қарынға жасаған жөн. Негізгі жаттығуларға қолды сермеу, айналмалы қозғалыстар және дененің қисаюы, орнында жүру, отыру жатады. Қажет болса, жаттығуды дұрыс позаны қалыптастыру үшін жаттығулармен толықтыруға болады, тыныс алу жаттығулары. Жаттығудың бұл түрі суықтың жиілігін төмендетудің де, баланың жүйке жүйесін нығайтудың және оның төзімділігін дамытудың жақсы әдісі болып табылады. Массаж төсеніштерімен жүру рефлексогендік аймақтарға пайдалы.
Күн режимі. Нақты күн тәртібі салауатты мінез-құлық әдеттерін қалыптастырады және үй тапсырмасын орындауды жеңілдетеді. Сондықтан, баланы мектепке дайындау кезеңінде ол 22 сағаттан кешіктірмей ұйықтауы керек. Ал ұйқының ұзақтығы кем дегенде 9-10 сағатты құрауы керек. Таза ауада ойнаудың оңтайлы уақыты-2-3 сағат.
Қолдың ұсақ моторикасын дамыту. Модельдеу, сурет салу және жобалау жазу дағдыларын оңай және жылдам алуға көмектеседі және интеллектуалды қабілеттердің дамуын ынталандырады.
Отбасындағы қолайлы психологиялық жайлылық. Балаға назар аудару, оның құрдастарымен қарым-қатынасына қызығушылық таныту стресске төзімділіктің қалыптасуына өте пайдалы әсер етеді. Сіз баламен қарым-қатынасты білмеуіңіз керек, үнемі сынға ұшырамаңыз, оның өз қабілеттеріне деген сенімін нығайтып, оның жетістіктерін барлық жағынан көтермелеуіңіз керек. Бала балабақшаға немесе мектепке қуана баратындай қолайлы жағдай жасаған жөн.
Егер бала медициналық мамандардың диспансерлік есебінде болса. Міндетті түрде оларға барыңыз, баланы мектепке дайындау және бар проблеманы ескере отырып бейімдеу бойынша пайдалы кеңестер алыңыз. Қажет болған жағдайда қажетті терапия курсынан өтуге болады.
Оқу жылы алдында және мектеп кезінде COVID-19 вирусынан сақтануда қандай шараларды өткізу керек? Балалар, ата-аналар, мектеп басшылығы мен қызметкерлері қандай ережелер мен ұсыныстарға сүйенуі қажет?
Балалар мен олардың ата-аналарына арналған негізгі ұсыныс-жеке гигиенаны сақтау, Маска режимін сақтау, санитайзерлерді қолдану.
Сонымен қатар, вирустың тарауы артқан жағдайда кодекстің 38 және 104-баптарына сәйкес Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитариялық дәрігерінің қаулысымен білім беру объектілерінде шектеу шаралары енгізіуі мүмкін. Яғни адамдар кабинеттерде, спорт, акт залдарында, сыныптарда, асхана да жиі шоғырланбауы тиіс. Бұл жерде шешім барлығына қатысты, яғни балалар, ұстаздар, мектеп персоналдары және тағы сол сияқты.
Оқу жылы кезінде денсаулық пен әл-қуатты сақтау бойынша ата-аналар мен оқушылар үшін қандай ақпарат пен ресурстар бар? Денсаулық сақтау министрлігі қандай онлайн-бастамалар мен білім беру бағдарламаларын ұсынады?
Бүгінгі таңда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының қолдауымен Қазақстанда жастар денсаулығын нығайту мектептерінің ресми веб-сайты жұмыс істейді. Оның мақсаты аталған жобаған қатысушы мектептерді ұлттық желіге біріктіру және оларға әдістемелік көмек көрсету. Сайт келесідей, басты бет, біз туралы, таспа, жаңалықтар және денсаулық тақырыптары, Одан бөлек, басшылық құрамы, нұсқаулар және жылдам бағалау құралы.
Сайт үш тілде (қазақ, орыс, ағылшын) жұмыс істейді. Одан бөлек, Shyn.kz жасөспірімдер мен ата-аналар үшін физиологиялық және психологиялық даму мәселелеріне арналған сайт бар.
Оқу жылы басталар алдында балалардың денсаулығын қамтамасыз етудегі отбасы мен мектептің рөлі қандай? Оқушылардың денсаулығын қорғау мен сақтауда бірлескен күштің нәтижесі қандай?
Денсаулықты нығайтатын мектептер тұжырымдамасы бүкіл мектеп қауымдастығының – оқушылардың, олардың отбасылары мен ата-аналарының, оқытушылар мен оқытушылар құрамының және мектептің айналасындағы барлық адамдардың денсаулығын нығайтуды көздейді. Кәдімгі мектептен айырмашылығы, пәндік емес, жалпы мектептік тәсілге негізделген және денсаулық пен оқуды жақсартуға бағытталған.
Айта кетейік, Қазақстан бойынша мектептердің жалпы саны – 7550. Оның ішінде қалалық мектептер – 2288, ауылдық мектептер – 5262. Оларда 3,5 млн-нан астам оқушы оқиды. Бұл Қазақстанның жалпы халқының 18,2% құрайды. Жалпы мектептердің 17% жастар денсаулығын нығайту мектептері жобасына қатысады. Соңғы 5 жылда олардың саны 1201 мектепке жетті.