Түркістан облысында зәбір көрген жасөспірімдер азаймай тұр

ТҮРКІСТАН. KAZINFORM — Өңірде құқық бұзуға бейім 503 жасөспірім және бала тәрбиесіне немқұрайлы қарайтын 320 қолайсыз отбасы ішкі істер органының есебіне алынған. 

Тәртіп сақшылары ұсынған мәліметке сүйенсек, жыл басынан бері жастар арасында 84 қылмыс тіркелген. Қылмысқа мектеп оқушылары, колледж және жоғары оқу орындарының студенттері қатысқан.

Ал, балалар жасаған қылмыстарды саралайтын болсақ, жастар көбіне ұрлық жасауға үйір болған. Сонымен қатар, арасында буллинг және бопсалау да бар. Бұл туралы ҚР бала құқықтары жөніндегі уәкілі Динара Зәкиева да әлеуметтік желіде дабыл қаққан болатын.

Мәселен, Сарыағаш ауданындағы ауыл мектебінде оқушылар буллинг және бопсалаумен айналысқан. Салдарынан мектепте бір бала өзіне қол жұмсаса, 15 жасар қыз зорлық салдарынан жүкті болып қалған. 

Бұл бойынша ресми пікір білдірген Түркістан облыстық білім басқармасы жәбірленуші қыздың дағдарыс орталығына уақытша орналасқанын жеткізді. 

— Білім саласының өкілдері мен психолог мамандар тікелей жұмыс жүргізіп жатыр. Тиісті сараптама жасалған. Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкіл оқушы мен ата-анасына психологиялық-құқықтық көмек көрсетті. Аталған факт бойынша ҚК 120-бабы 4-бөлігімен сотқа дейінгі тергеу басталған. Іс жеке азаматтардың мәселесі болғандықтан тергеу барысы мен қазіргі таңдағы процесті анықтау мүмкіндігі жоқ, — делінген ақпаратта.

Ал, Келес ауданында кәмелет жасқа толмаған қызды кәмелет жасқа толмаған бала күштеп зорлап, жыныстық қатынасқа түскен. Салдарынан 13 жасар қыз жүкті болып қалған. 

Аталған дерек Келес аудандық полиция бөлімінде ҚР ҚК 120-бабының 4-бөлігімен тіркелген. Қазір сотқа дейінгі тергеу жүріп жатыр.

Сайрам ауданында ер бала суицид жасамақ болған.

— Анасына ашуланып, абайсызда қолын кесіп алған. Бұл оқушы тәуекел тобының қызыл деңгейіндегі тізімінде болды және мектепте тіркелді. Педагог-психологтар диагнозды тексеріп, кейін хаттама жасады. Мектеп әкімшілігі ата-аналармен әңгіме-дүкен құрып, ата-аналар да мектепке шағымы жоқтығын жеткізді. Сыныппен «Мен өмірді сүйемін», «Мен кіммін», «Аяқталмаған сөйлемдер» тақырыптарында тренинг өткізілді, — дейді басқармадағылар. 

Сондай-ақ, оқушы мектептегі іс-шараларға белсенді қатысқан. Тіпті, шахмат үйірмесіне де барған. 

Апта сайын мектеп психологтарының қатаң қадағалауымен консультация мен әңгіме өткізіліп, ата-аналарға бала тәрбиесіне қатысты ақыл-кеңес берілген. Оқушы қазір С. Сейфуллин атындағы № 20 мектеп гимназиясында оқымайды.

Төлеби ауданының ауыл мектебінде бір сыныпта оқитын 4 бала үйде ұратынын, соның ішінде шыбықпен сабайтынын, ата-анасынан жәбір көріп жүргенін жеткізген. 

— Бірінші мамыр жалпы білім беретін мектебінде үш педагог-психолог қызмет атқарады. Үш психолог та өз мамандығына сәйкес кәсіби білікті мамандар. Олар өздерінің жылдық жоспарына сәйкес 5-11 сынып оқушыларынан 2023-2024 оқу жылында анонимді түрде «Буллингке жол жоқ!» тақырыбында сауалнама алған. Қорытындысында 7-сыныптың 4 оқушысы ата-анам ұрады, қол жұмсайды деп көрсеткен. Психологтар жеке қосымша анықтау зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында аталған сыныптан дерек анықталмаған. Аталған мектепте профилактикалық, ағартушылық бағытта ата-аналармен, оқушылармен ақпараттық түсіндіру жұмысы жүргізілді және тәуекел тобындағы оқушылардың үйлерін аралап, жеке жұмыс жасалды, — дейді мекемеден. 

Бала құқықтарын қорғау мәселесі Түркістан облысы прокуратурасының да назарында. Бас прокурордың бұйрығына сәйкес балалардың жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмыстар тіркелген сәтінен бастап ерекше қадағалауға алынған.

— Биылғы қаңтар, наурыз және маусым айларында болған балаларға қатысты зорлық-зомбылық деректері бойынша сотқа дейінгі тергеу уақтылы жүргізіліп, тергеудің барлық кезеңінде прокуратураның ерекше қадағалауында болған. Аталған істер бойынша заңды процестік шешімдер қабылдандын. Оның алдын алу үшін шара қабылдамаған тұлғалар тиісті жауапқа тартылған, — дейді Түркістан облыстық прокуртурасынан. 

Жылдың басында прокуратураның үйлестіруімен кәмелетке толмағандар мен әлеуметтік жағдайы төмен отбасының мәселелері комиссияда қаралып, жергілікті атқарушы органдар тарапынан тиісті әлеуметтік көмек көрсетіліп жатыр. 

Ленгер қаласындағы әлеуметтік жағдайы төмен отбасына 2019 жылы үй беріліп, әлеуметтік көмек төленіп отыр (ай сайын 345 551 теңге). Балалардың жағдайы бақылауға алынған. Қазіргі уақытта отбасын қолдау орталықтарының жұмысын жетілдіру бойынша үйлестіру шаралары қабылданып жатыр. 

Түркістан облысында кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзудың алдын алу мақсатында жыл басынан мүдделі мемлекеттік органдардың, мемлекеттік емес ұйымдардың қатысуымен бірқатар іс-шаралар жүргізілген.

Атап айтсақ, «Түнгі қаладағы балалар», «Жасөспірім және жауапкершілік», «Абайлаңыз балалар», «Жасөспірім» жедел-профилактикалық іс-шаралары тұрақты өткізіліп келеді. Сондай-ақ, бұл бағыттағы жұмыстар әр аптаның жұма, сенбі күндері бір нүктелік іс-шара аясында да жалғасуда. Нәтижесінде, ата-анасының бақылауынсыз жүрген 123 жасөспірім кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастырылған.

Соттың қаулысымен Жамбыл облысы Тараз қаласындағы девианты мінез-құлықты балаларға арналған мектеп-интернатқа 6 жасөспірім жатқызылған. Ал, сағат 23:00 мен 06:00 аралығында үйінен тыс жерде заңды өкілінсіз жүрген 6 мыңға жуық бала анықталған.

Түнгі уақытта ойын-сауық орындарында жасөспірімдердің болуына жол берген 149 мекеме иелеріне ҚР ӘҚБтК-нің 132-бабымен (түнгі уақытта ойын-сауық орындарында болуына жол берген) заңды шара қолданылса, ҚР ӘҚБтК-нің 442-бабы 1-бөлігімен (түнгі уақытта ойын-сауық орындарында болған) 269 жасөспірім анықталып, ата-аналарына айыппұл салынған. Құқық бұзуға бейім 503 жасөспірім және бала тәрбиесіне немқұрайлы қарайтын 320 қолайсыз отбасы ішкі істер органының есебіне алынып отыр.

— Облысымызда 1072 мектеп және 49 колледж бар. Құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында әрбір мектеп пен колледжге учаскелік инспекторлар, ювеналдық және криминалдық полиция қызметкерлері бекітілген. Білім беру объектісінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша Түркістан облысы полиция департаментінің жедел басқару орталығына 839 мектептің бейне бақылау камералары интеграцияланған. Интернет мониторинг жұмыстарының нәтижесінде, порнографилық 506 ақпараттық сайттар анықталып, Ішкі істер министрлігінің «Киберқадағалау» бағдарламасымен бұғатталды, — делінген Түркістан облысы полиция департаменті ұсынған ақпаратта.