Жері байдың - елі бай
Осы орайда Қазақстанның жер қойнауын зерттеу мен игеруге өлшеусіз еңбек сіңірген республика Ғылым академиясының тұңғыш президенті, ғұлама ғалым Қаныш Сәтбаевтың есімін еске түсіру орынды. Ол бастаған игілікті істі геологтардың бүгінгі буыны табыспен жалғастыруда. Ел Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясында алға қойылған міндеттерді шешуде табиғи байлықтарды игерудің алатын орны мен мәні атап өтілген.
Ал, «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының 74 және 75 қадамдарын орындау да аталған басымдықтарды жүзеге асырумен тікелей байланысты. Бұл ретте халықаралық стандарттарға көшу және жер қойнауын пайдалану құқығы бойынша үздік әлемдік тәжірибе атаулыны зерделеу, «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» жаңа Заңнама қабылдау, инвестициялық ахуал мен мен минералдық-шикізат базасын жақсарту сияқты кезек күттірмейтін міндеттерді дер кезінде іске асыру маңызды.
Ұлт жоспарының 74-ші қадамын іске асыру аясында Қазақстан CRIRSCO Минералдық қорлар туралы есептіліктің халықаралық стандарттары жөніндегі комитетінің 10-шы мүшесі болды. CRIRSCO стандарттарына сәйкес ресурстар мен қорлар бойынша геологиялық есептілікті құрастыруға және оған аудит жүргізуге қатысты қазақстандық мамандарды оқыту қурстары ұйымдастырылды.
Есептіліктің халықаралық жүйесіне көшу «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану жөніндегі кодекс» бекітіліп, қолданысқа енгізілген соң жүзе асырылады. Пайдалы қазбалар қоры есебінің халықаралық стандарттарына ауысу минералдық-шикізаттық кешеннің инвестициялық тартымдылығын арттырып, халықаралық биржаларға шығу үшін ұсынылатын ақпараттың ашықтығы мен дұрыстығын қамтамасыз етеді. Нәтижесінде, бұл Қазақстан Республикасы аумағының геологиялық зерделенуін едәуір көтеруге, сондай-ақ еліміздің геологиялық-шикізат базасын толықтыруға мүмкіндік туғызады.
Өткен жылы күзде Астана қаласында Азия өңірінде алғаш рет «Өндіруші Салалардың Ашықтығы Бастамасы» Халықаралық басқармасының отырысы өткізілді. Онда Бастаманы жаһандық деңгейде іске асырудың негізгі хаттамалық шешімдері қабылданды.
Ақпараттық жүйелерді дамыту бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілуде. Көмірсутекті шикізат, жер асты сулары және қатты пайдалы қазбалардың 35 негізгі түрі бойынша Қазақстанның минералдық-шикізат базасы анықтамалық-аналитикалық жүйесі құрылды.
Геологиялық ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз ету мақсатымен «интерактивтік карта» ақпараттық жүйесін дамыту бойынша жұмыс жалғасуда.
Егемендік жылдары мемлекеттік балансқа 119 көмірсутекті шикізат, 94 алтын, 19 марганец кені, 14 мыс, 16 темір кені және өзге де кен орындары қабылданды. Жер қойнауын пайдалануға қатысты қолданылатын 866 келісім-шарт еліміздің тау-кен және мұнай-газ секторларына инвестициялар ағынын қамтамасыз етуде. Минерал-шикізат қорын толықтыру үшін геологиялық зерттеуге мемлекеттік бюджеттен соңғы 5 жылда 43 млрд. теңге бағытталды.
Бюджет қаражаты және жер қойнауын пайдаланушылар инвестициялары есебінен жүргізілген жұмыстар нәтижесінде пайдалы қазбалардың басым түрлерінің болжамды ресурстары мен қорлары өсе түсті. Мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен орындалған өңірлік геологиялық зерттеулердің, сондай-ақ іздеу және іздеу-бағалау жұмыстарының қорытындылары бойынша жаңа, перспективалы алаңдар мен учаскелер анықталды.
Сонымен қатар, алтынның, мыстың және полиметалдардың болжамды ресурстарын арттыру бойынша жоспарлы көрсеткіштерге толық көлемде қол жеткізілді.
Болашақ энергиясына арналған ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қарсаңында Алматы облысында геотермальдік сулардың жана кені - Жарқонақ кен орны ашылды. Кен орнының жылу энергетикалық қуаты тәулігіне 121 тонна шартты отын жағуға, ал пайдаланудың барлық есептік мерзімінде 1,2 миллион тонна шартты отын жағуға толығынан жетеді. Термальдік судың шамадан тыс жоғары қысымы оны ұңғымадан тұтынушыға сорғы жабдығын пайдаланбастан, ұңғыма қабатының қуаты есебінен жеткізуге мүмкіндік береді.