Майқайың халқын көшіру не себепті баяу жүріп жатыр
Жыл соңы таяп қалғанына қарамастан Майқайың кентінің «Шанхай» шағынауданындағы ескі үйлердің мәселесі толық шешіліп болған жоқ. Алтын фабрикасының жаңа қожайыны ұсынған өтемақыға кейбір тұрғындардың көңілі толмай отырғаны байқалады.
Өткен жылдың басында «Шанхай» шағынауданындағы ескі үйлердің проблемасын, тұрғындардың әр күнін үреймен өткізіп келе жатқанын мәселе етіп көтергенбіз.
Алтын кеніші Майқайың кентінен 300–400 метрдей жерде орналасқан. «Кеніште жер жару жұмыстары жүргізілгенде, үйіміз жер астына опырылып түсіп кетіп, бала-шағамызбен опат боламыз ба» деген қорқынышын жеткізгенбіз жұрттың.
Павлодар облысының әкімі Асайын Байханов 2024 жылдың соңында апаттық үйлер тұрғындарына жаңа баспана салынады деп уәде еткенімен ондай қаражат бюджетте қарастырылмағаны анық еді.
Облыс билігін бұл тығырықтан «Майқайыңалтын» АҚ-ның 100 пайыз акциясын иеленген «Алтыналмас АК» АҚ құтқарды.
Компанияның басқарушы буыны биылғы сәуір айында кент халқымен кездесу өткізіп, санитарлық-қорғау аймағында орналасқан 76 үй иелерінің әрқайсымымен жеке-жеке сөйлесілетінін жеткізген. Олардың барлығына өтемақы төлеуді мойнына алды.
Алайда тұрғындардың айтуынша, «Алтыналмас» компаниясы түптеп келгенде алтынды аймақтың халқына берген уәдесінің көбін орындай алмай отыр. Алтын кенішінің қожайындары жалдаған тәуелсіз бағалаушылар баспананы өте аз сомаға бағалайды.
Ұсынылған өтемақыға кенттен қазіргі уақытта дені дұрыс үй тұрмақ, мал ұстайтын қоражай сатып ала алмаймыз деп мұңын шақты жұртшылық.
— Көп жылдан бері апатты үйде тұрып жатырмыз. Дәл жанымыздағы кеніштің иесі ауысқалы жер астындағы жарылыстар мүлде жиілеп кетті. Зеңбірекпен атқылап жатқандай. Жарылыс кезінде онсыз да қаусап тұрған үйіміз құлап қала ма деп зәреміз ұшады. Төбемізден топырақ саулайды. Бүйткен өмірі құрысын. Көктемде «Алтыналмастың» бастықтары келіп, уәдені үйіп-төгіп кеткен. Бәйбішем екеуіміз балаларды көшеміз деп қуантып қойдық. Сөйтсек, бізге 8,5 млн теңге ұсынып тұр. Көпбалалы отбасымыз. Бұл сомаға күйі орташа бір-екі бөлмелі пәтер ғана сатып ала алады екенбіз. Жақсы үйлер 20 млн теңгенің үстіне шырқап шығып кетті. Әлгі азғантай сома біздің мәселемізді шешпейтінін түсінген соң келіскен жоқпыз. Ертең бала-шағамен қыстың суығында далада жаурап қалатынымыз анық. Өзге барар жер, басар тауымыз жоқ, — деп қынжылды тұрғын Шақан Мейрамов.
Тұрғындардың сөзінше, компания өтемақы ұсына бастаған уақыттан кенттегі баспана құны бірден күрт өскен. Бұрын 4-5 млн теңге тұрған үйлер 10 млн теңгеге дейін қымбаттаған.
Ал жақсы жағдайдағы үш-төрт бөлмелі жер үйлердің бағасы қазіргі уақытта 20-30 млн теңге тұрады. Компанияның бағалаушылары осы факторды ескеруі керек еді деп есептейді олар.
«Шанхай» тұрғыны Махаббат Абсаттарова өз отбасы мәжбүрлі түрде аз сомадағы өтемақымен келіскенін айтады. Қыс жақындап қалуына байланысты басқа амалдары қалмаған. Айтуынша, бастапқыда компания кейбір үй иелеріне тәуір баға ұсынған.
Кейбір үйлерді (тұрғындардың сөзінше) 16-18 млн теңгеге дейін бағалапты. Бірақ кейін баспанаға төленетін өтемақыны 8-10 млн теңгеге дейін төмендетіп жіберген.
— Біздің үйімізге әуелі 8 млн, одан соң 9 млн теңге ұсынды. Соңғы айларда бұл үйде тұрмаймыз, себебі іші салқын, үнемі сыз тартып тұрады. Жөндейік десек, кеніштегі жарылыстан сылақтары түсе береді. Амалсыздан ұлымның пәтеріне көшіп бардық. Бірақ ұлыма қаладан пәтер сатып алуымыз қажет, баспананы босатуға тура келіп тұр. Ал бізге кенттен басқа үй қажет. Жолдасымыз екеуіміз ақылдаса келе, 9 млн теңгеге мәжбүрлі түрде келістік. Білуімше, біздің алдымыздағылардың кейбіріне 15 млн теңгеге дейін берген. Бағалаушы компанияның қызметкерлері үйді әділетсіз бағалайды. «Алтыналмас» өкілдері сәуір айында келгенде гараж, қосалқы ғимараттар, жер телімдері кіреді деген еді. Алайда оларға өтемақы мүлде төленбейді, тек тұрғынжайдың, яғни нақты үйдің шаршы метрі үшін ғана беріп жатыр. Аудан, облыс билігінен ешбір көмек, қайыр жоқ. Жағдайымызды сұрап келіп жатқан билік өкілдерін де байқамадық. Біз сияқты жап-жақсы үйлеріне лайықты өтемақы ала алмай жүргендер баршылық, — деп мұңын шақты ана.
М. Абсаттарованың сөзін жақын жерде тұратын Төлеген есімді отағасы да құптады. Жақында оның әпкесі әкімдікке барып, компания өкілдерімен кездескен екен.
Олар меншігіндегі баспананы 8 млн теңгеге бағалапты. Келіспеген соң келесі күні тағы шақырып, 9 млн теңге ұсынған.
— Бұлар ойына келген бағаны айта салатын сияқты көрінді. Өтемақыны есептеуде қандай ережелер мен регламенттерге бағынатынын ашып айтпайды. Ешбір реттеу құжаттарын көре алмадық. Қарапайым халықты алдап отырғандай әсер қалдырады. Үй айналасындағы жерді де есепке алмайтыны түсініксіз, — деген ренішін жеткізді отағасы.
Өтемақыдан бас тартқандардың бірі — Төремұрат Масғапов. Ол өз үйін 25 млн теңгеге бағалапты.
Бірақ кеніш иелері ондай қаражат бере алмайтынын хабарлаған. Бұл баспана — кенішке ең жақын тұрған үйдің бірі.
— Үйім жөндеуден өткен. Қосалқы ғимараттар салынған. Аз ғана өтемақыға алданып қалғым келмейді. Егер мен ұсынған қаражатты бермесе, орнымыздан қозғалмаймыз деп шешім қабылдадым, — дейді отағасы.
Ал «Алтыналмас АК» компаниясы 2025 жылғы 18 қарашаға дейін «Шанхай» шағын ауданында орналасқан 51 тұрғын үйді сатып алғандарын хабарлады.
Үй иелеріне толық көлемде ақшалай өтемақы беріліпті.
— Өтемақы алып, өзге жерге көшкісі келетін тұрғындардан жалпы саны 98 өтініш түсті. Бірақ оның 6-уын кері қайтардық, себебі әлгі үйлер санитарлық-қорғау аймағынан тыс жерде екені анықталды. Комиссия 79 үйді тексеріп, 66 үйдің иелерімен келіссөз жүргізді. Алдын ала бағалау құны мақұлданды. Бағалау ғимараттың жай-күйін, ауданын, инженерлік желілерді, сондай-ақ елді мекенге тиесілі нарықтық көрсеткіштерді қамтиды. Қорытынды құн сомасы меншік иесінің қолына құжаттары мен нысанның заңды мәртебесіне қарай беріледі. Мәміленің барлығы азаматтық-құқықтық нормаларға сәйкес ресімделіп, нотариаттық растаудан өтеді. 51 үй бойынша төленген өтемақының нақты сомасы — құпия, бірақ ол төлем аймақтың орташа нарықтық мәндерінен жоғары екенін айта аламыз. Компания кей тұрғындардың уайымын жақсы түсінеді. Сол себепті барлық жағдайда тұрғындармен жеке сөйлесіп, әр үй иесінің көңілін тауып, екі жаққа да тиімді ортақ шешім табуға тырысып жатырмыз, — делінген компания ұсынған ақпаратта.
Бұған қоса ақпаратта санитарлық-қорғау аймағындағы барлық тұрғын үй заңдастыру рәсімдері мен сатып алу аяқталғаннан кейін міндетті түрде толық құлатылатыны көрсетілген.
Бүгінгі күнге 17 үй құлатылған. Уәкілетті органдар бекіткен 38 нысанды құлату (ақырғы жою) туралы шешім алынған.
Бұл нысандар алдағы құлату жұмыстарының жоспарына енгізілген. Осылайша аумақ санитарлық-қорғау аймағының нормативтеріне сәйкес етіледі деп күтіліп отыр.
— Ғимараттарды құлату, сырып тастау жұмыстары жобалау құжаттамасына және тиісті нормативтерге сәйкес, қауіпсіздік техникасы мен экологиялық стандарттарда ескерілген талаптарды сақтай отырып жүргізілуде. Компания көшемін деп өтініш білдірген әр тұрғынмен уағдаласып, бір келісімге келіп, тараптардың барлығына әділ әрі заңды жағдай жасауға дайын. Бұл жұмыс барлық тұрғындармен арада тиісті мәмілелер жасалғаннан кейін толық аяқталады. Ал егер тұрғын өтемақыға келіспесе немесе тұрып жатқан үйінде қалғысы келсе, өз еркі, — деп қосты компаниядан.
Биыл маусым айында Павлодар облысының әкімі Асайын Байханов біздің ақпараттық агенттікке берген сұхбатында: «Жоспар бойынша бұл мәселе осы жаздың соңына дейін шешімін табады. Мәселе менің жеке бақылауымда» деген еді.
Өңір басшысының бұл уәдесі не себепті созылып кеткенін анықтау мақсатымен облыстық әкімдікке сұрау салдық.
Алынған жауапта облыс әкімдігі мен «Алтыналмас» АҚ арасында Майқайың кентінің «Шанхай» шағынауданындағы тұрғын үйлерді сатып алу жөнінде өзара ынтымақтастық туралы меморандум жасалғаны айтылады.
— Біздің дерегіміз бойынша, биылғы 3 маусымнан бері «Шанхай» шағынауданында орналасқан 41 тұрғын үй сатып алынған (яғни өтемақы алған). Құжаттары жоқ тұрғындар өздерінің меншік құқығын сот тәртібімен растап жатыр. Соттың оң шешімін алғаннан кейін жер учаскелерін және тұрғын үйлерін кент әкімдігі арқылы рәсімдеуге мүмкіндік беріледі. Қалған өтініштер бойынша жұмыстар кезең-кезеңімен жүріп жатыр, — деп жауап берді облыс әкімі аппараты басшысының міндетін атқарушы Бауыржан Қапенов.
Өкінішке қарай, облыс билігі де, «Алтыналмас» өкілдері де «қызыл аймақта» орналасқан үйлердің тағдыры қашан толық шешілетінін тап басып айтпады. Осыған қарағанда бұл мәселе жыл соңына дейін толық шешілуі екіталай.
Еске сала кетейік, Майқайыңдағы алтын кеніші нақты құнынан үш есе арзанға сатылып кеткен.