Батыс Қазақстанда ет неліктен қымбаттап кетті
ОРАЛ. KAZINFORM — Батыс Қазақстан облысында соңғы кезде ет бағасының өскені байқалады. Бұл жергілікті тұрғындардың алаңдаушылығын туғызып отыр. Осыған орай Kazinform тілшісі сала мамандарымен, жұртшылық өкілдерімен тілдесті.
Сатушылар не дейді?
Орал қаласында орталық «Мирлан» базарындағы ет павильонындағы сатушы Жанна Ақпанованың мәлім еткеніндей, қазіргі кезде мұнда жылқы еті әр килосы 2 500-2 600, сиыр 2 600-2 700, қой 2 500 теңгеден әкелінуде.
- Біздер осыған 100-200 теңге қосамыз. Жергілікті әкімдік бағаны бақылап отырады. Сом еттер 4 мың теңгеге дейін кетіп қалды. Өткен жылы осы кезеңде біршама арзан болған еді, - дейді Ж.Ақпанова.
Сатушылар ет бағасының өсуі Өзбекстаннан келіп, мал алушылардың көптігімен байланыстырады.
- Ауылдардан еттің келуі сирексіп кетті. Алдымен өз облысымызды қамтып алу керек қой. Өзге елдерден келіп, мал алушыларға неге тосқауыл қойылмайды? – деді тағы бір сатушы Толқын Ғиылманова.
Д.Қонаев шағын ауданындағы «Жеңіс» сауда үйінде ет килосына 2 800-4 мың теңгеден сатылып жатыр. Мұндағы сүйексіз ет 4 200 теңгеге жеткен.
Ет өндірудің басты көрсеткіштері қандай?
БҚО ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Жасұлан Халиуллиннің нақтылауынша, қазіргі кезде тауар өндірушілер қала базарлары мен дүкендерге жайылым малын әр килосына 2 500, бордақылауда тұрғанын 2 900 теңгеден ұшалай өткізуде. Яғни ет өткізу бағасы биылғы қаңтар-ақпан айларымен салыстырғанда, 500 теңгеге қымбаттағаны аңғарылады.
Басқарма басшысының сөзіне қарағанда, мал сою алаңдары мен ет өңдеу кешендерінде малдың қоңдылығы мен сойыс салмағына байланысты әр килоға 2 000-2 500 теңге аралығында. Ал мал бордақылау алаңдарына мал тірілей 1 700-1 800 теңгеден қабылдануда. Өткен айға дейін бұл көрсеткіш 1 400, 2024 жылы осы кезеңде 800 теңге болған еді.
- Облысымыздағы мал бордақылау алаңдары тірілей салмақтағы бұқашықтарды қабылдау бағасын еліміздің оңтүстік өңірлері сатып алушыларымен бәсекелестікте болу үшін амалсыз арттыруға мәжбүр болып отыр. Сәйкесінше бұл бордақылаудан шығатын малдың бағасына ықпал етеді. Қала базарлары мен арнайы дүкендердегі қымбатшылыққа оңтүстік өңірлерден келген сатып алушылардың, сондай-ақ Маңғыстау және Атырау облыстарында сиыр етіне жоғары баға ұсынуы үлкен әсерін тигізіп отыр, - деді Ж.Халиуллин.
Оның мәлімдеуінше, облыс өзін-өзі ірі қара мал етімен толық көлемде қамтып отыр. Жыл басында халық саны 696 мың адам болса, орташа тұтыну нормасына сәйкес облыс тұрғындарына 13,9 мың тонна ірі қара мал еті қажет, бұл екі еседен артық орындалуда.
Биылғы қаңтар-шілде айларында сойыс салмағымен есептегенде, 29,8 мың тонна ет, соның ішінде 7,5 мың тонна сиыр еті өндірілген, бұл өткен жылғыдан 4,3 пайызға артық.
2025 жылы облыстан тек 5 510 бас бұқашық және 233 тонна ет қалбырлары экспортталды. Бұлар Иран, Өзбекстан, Әзербайжан, Қырғызстан және Тәжікстан елдеріне бағытталды. Оған қоса еліміздің басқа өңірлеріне 50,5 мың бас ірі қара бордақылауға және етке өткізілген.
БҚО кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасынан алынған мәлімет бойынша ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 2023 жылғы 11 мамырдағы № 166-НҚ бұйрығына сәйкес, 19 әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарының тізбесі бекітілді. Соның ішінде сиыр еті (сүйекті жауырын-төс бөлігі) бар. Биылғы 12 тамызға сиыр етінің бағасы статистикалық деректерге сәйкес әр келісіне 2 774 теңге болып белгіленген. Өткен жылғы осы уақытпен (2 365 теңге) салыстырғанда, өсім – 17,3 пайыз.
Қожалықтар қиындық көріп жатыр ма?
Бөкей ордасы ауданы Бөрлі ауылының тұрғыны, «Сисенғалиев Р.А.» шаруа қожалығының басшысы Исатай Сисенғалиев ет бағасы осыған дейін арзан болып келгенін жеткізді.
Оның пікірінше, малын өз бағасына өткізе алмағандықтан, ауыл тұрғындары қиыншылық көріп отыр. Көпшілігі малын сатып, қалаға көшіп жатыр. Қазір шаруа қожалығын сатамын деген хабарландыруларды көруге болады. Мұның себебі, біріншіден, жем-шөп қымбат. Миллиондаған киік жайылым мен шабындықты тапап кеткендіктен, Бөкей ордасы, Жәнібек, Казталов аудандарында мал азығын дайындау қиындап барады. Екіншіден, жанар-жағармай, техника мен қосалқы бөлшектер бағасы әлдеқайда өсті.
- Тағы бір мәселе, мал шаруашылығына жастар келмейді. Малшылар мен фермерлердің жасы алды алпыстан, соңы қырықтан асып кетті. Төрт түлік азайса, алдағы екі-үш жылда ет бағасы бұдан да қымбаттауы мүмкін. Өзбекстан мен Қырғызстанда ет бағасы біздегіден әлдеқайда жоғары. Картоптың бағасы 500 теңге, сәбіз 800 теңге болғанда, ет неге қымбаттамауы керек? Алушыларға қиын болғанымен, ауыл халқы өз еңбегінің жемісін көруі қажет. Биыл Жәнібек ауданы Талов ауылының шаруалары 400-500 шақырым жерден шөп сатып алып жатыр, - дейді И.Сисенғалиев.
Ресей шекарасына тиіп тұрған Жәнібек ауданы Талов ауылындағы «Гүлмира» шаруа қожалығының жетекшісі Мұхамед Хамзин әрқайсысы 12 мың теңгеден 2 мың рулон шөп алғанын қосты. Жәнібектен барып, Орал қаласы маңындағы Тасқала ауданы аумағынан мал азығын қамдап жатқандар бар. Көршілес Казталов ауданында да бірқатар шаруалар өз аумағында шөп шықпағаннан кейін алыс жерлерден пішен тасымалдауға мәжбүр болып отыр.
«Жалмұқан» шаруа қожалығының басшысы Сағынай Нұрмұқановтың хабарлағанындай, Талов ауылы маңындағы жайылымға көк жаңа шығып еді, киік қайтадан қаптап кетті. Жаз бойы жайылыс болмады. Сиыр сауылған жоқ, бұзау өспеді. Талов ауылына қарай асфальт жол салынып жатқанымен, мұндағы тұрғындардың күнкөрісі қиындап бара жатыр. Сондықтан қалаға көшпегенде, қайтеді?!
- Қазіргі таңда шымкенттіктер бұқашық өз алдына, бүкіл малды алып кетіп жатыр. Бұл ретте батысқазақстандық кәсіпорындар бәсекелесе алмай отыр. Меніңше, ет бағасын реттеуге мемлекеттік органдар күш салуы қажет. Субсидия, дотация жағын қарастырса, тұрғындарға жеңілдетілген бағамен сатуға болар еді.
Қожалықтар мен жергілікті тұрғындар етті өнебойы тікелей өткізіп жүре алмайды, екі ортада қызығын делдалдар көреді. Қазіргі таңда жайылым жоқтықтан сиыр сауылмай, сүт өнімдерін тұтына алмай отырмыз. Ауылда тұрған бала сүт ішіп, күнделікті қаймақ-майын жемесе, мал ұстағаннан не қайыр? Мұның бәрі, түптеп келгенде, елімізде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесіне тіреледі. Сондықтан нақты шаралар қабылдануы керек, - деп түйді ойын С.Нұрмұқанов.
Міне, осылайша, әр тарап өкілдері Батыс Қазақстан облысында ет бағасы өсуінің себептері жөнінде өз ой-толғамын алға тартты. Бұл мәселенің жергілікті атқарушы органдар назарында тұруы қажеттігі күмән тудырмаса керек.
Еске сала кетейік, бұдан бұрын Батыс Қазақстанда киік еті қалай сатылып жатқанын жазған едік.
Сондай-ақ БҚО-ның екі ауданында шөп шығымдылығы төмен болып отыр.
