Француз сарапшысы Еуропа алдында тұрған басты қауіпті атады
АСТАНА.KAZINFORM — Қазақстан халқы Ассамблеясының делегациясы Парижге барды, деп хабарлайды Kazinform агенттігінің тілшісі.
Бейсенбі күні қазақстандықтар «Choiseul» геостратегиялық зерттеулер жөніндегі беделді институттың кеңесшісі Пьер Верликпен кездесті. Ол сұхбатында Қазақстан туралы баяндамасы мен Еуропаның соңғы кездегі қиындықтары туралы айтты.
— Пьер, сіз: «Қазақстан: орташа держава, жасалып жатқан алып ел» («Қазақстан: puissance moyenne, géant en devenir») баяндамас авторының бірісіз. Осы туралы толығырақ айтып бере аласыз ба?
— Расында да, өткен жылы Шуазель институты Қазақстан Орта держава және дамып келе жатқан алпауыт мемлекет ретіндегі стратегиялық баяндамасын жариялады.
Және бұл жазба бізге бірнеше маңызды қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Біріншісі, әрине, Қазақстанның Орталық Азиядағы шешуші рөліне, үлкен халықаралық және саяси динамиканың орталығында, қандай да бір жолмен Шығыс пен Батыс арасындағы әлем тоғысқан жеріне тоқталу.
Әрине, біз адамдарға осы маңызды рөлді және Қазақстанның әлемдер арасындағы қарым-қатынаста логистикалық және саяси тұрғыдан шешуші рөл атқаратынын еске салғымыз келді.
Жасалған екінші қорытынды Қазақстанның Еуропамен, атап айтқанда Франциямен экономикалық байланыстарын еске түсіру, сипаттау және алға жылжу болды.
Қазір Қазақстанның қарқынды өзгерістерді бастан кешіріп, маңызды экономикалық және саяси реформалар жүргізіліп жатқаны белгілі. Осының барлығы барған сайын тартымды бизнес-ортаны құруға және Франциямен экономикалық қарым-қатынасты нығайтуға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, Франция көлік, энергетика және агроазық-түлік салаларында Қазақстандағы жетекші халықаралық инвесторлардың бірі. Баяндамада біздің талдағымыз келгені осы.
Үшінші элемент, әрине, қазақстандық дипломатия. Негізгі жаһандық бәсекелестіктен құтылғысы келетін және көп векторлы дипломатияның пайдасына шын мәнінде тәуелсіз ойыншы болғысы келетін тұрақтандырушы күш ретінде.
Бұл, әрине, Қазақстан үшін, әсіресе, қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақтастық, сондай-ақ бейбітшілік жолындағы ортақ күш-жігер мәселелері бойынша өзекті тақырып.
Сондықтан біз осы элементтердің барлығын тағы бір стратегияға біріктіргіміз келді, оның мақсаты саясаткерлерді шабыттандыру, оларға Қазақстан жайын ұғу үшін материал беру және болашақта оны жақсырақ бағдарлау. Экономикалық, мәдени және дипломатиялық ынтымақтастық тұрғысынан да.
— Әлемдегі қазіргі жағдай жылдам өзгеруде, егер бұрын Еуропалық Одақ АҚШ-тың серіктесі болса, Дональд Трамптың келуімен трансатлантикалық қатынастар өзгеріске ұшырады. Сіздің ойыңызша, ЕО әлемде қандай жаңа серіктестер іздейді?
— Біз бүгінде одақтардың сәтсіздігі мен жаңа саяси және халықаралық оқиғалардың салдарынан толығымен жойылып бара жатқан бытыраңқы әлемде өмір сүріп жатырмыз деп сеніммен айтуға болады.
Менің ойымша, соңғы бірнеше ай Еуропалық Одақ үшін және әсіресе Франция үшін ояну, стратегиялық ояну уақыты болды. Бірнеше жыл бойы біз ЕО-ның стратегиялық автономиясын қалпына келтірудің маңыздылығы туралы айтып келеміз.
Осы уақытқа дейін қаншама баяндамалар, мәлімдемелер болды, енді сөзден іске көшетін кез келгенін көріп отырмыз. Және Еуропалық Одақ үшін нағыз саяси, геосаяси оянуды жүзеге асыру, оның нағыз «жетілген дәуірге» енуі болар еді.
Еуропалық Одақ бейбіт уақытта құрылған, сондықтан кез келген жағдайда 21 ғасырда орын алған түрлі саяси оқиғалардан кейін бейбітшілікті нығайту үшін құрылған. Сондықтан ЕО-ның қорғаныс, қару-жарақ және т. б. туралы айтуы міндетті түрде табиғи әдет емес.
Бірақ соңғы бірнеше ай бізге алға жылжу керектігін еске салды. Біздің қорғаныс қабілетіміз қорғауға күш салуымызда. Бұл ЕО аясындағы ішкі қарым-қатынастарымызды үйлестіруді, мүше мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастарды үйлестіруді және қорғаныс технологиялары саласындағы ортақ өнеркәсіптік базаны нығайтуды білдіреді. Сондықтан мұның бәрі, менің ойымша, шынымен де стратегиялық ояну.
— Менің ойымша, біз еуропалықтар үшін де маңызды деп саналатын екінші мәселе, ескі геосаяси одақтар бүгін, 2025 жылы және одан кейін де үстемдік етпеуі мүмкін бе?
Бізге еуропалықтарға қажеті — нағыз еуропалық егемендік, автономия, америкалық көршімізден немесе әлемдегі басқа державалардан еуропалық тәуелсіздік құру.
Бұл альянстарды қайта анықтауды, басқа аймақтық серіктестерге шынайы қол жеткізуді білдіреді.
Жақында ғана Орталық Азияның халықаралық динамикадағы рөлі туралы сөз болды. Бұл жаһандық тепе-теңдіктер қайта қаралу үстінде болғандықтан, дұрысырақ. Бұл да еуропалықтардың таңдау мүмкіндігі бар дегенді білдіреді. Әдетте, жаһандық жүйеде абсолютті тәуелсіз болу кейде қиын.
Сондықтан біз геосаясаттағы бұрынғы байланыстарымызды қайта қарастырамыз. Біз оларды бұзған кезде және Еуропалық Одақтың нақты егемендігін құрғымыз келгенде ғана өзгерістер пайда болады. Бұл, шынында да, бүгінде біз еуропалықтардың алдында тұрған сынақ.
