Израильге қолдау көрсетпей, айыптау керек — Иранның БҰҰ-дағы елшісі Еуропаға үн қатты

АСТАНА. KAZINFORM — Euronews арнасына берген сұхбатында Али Бахрейни егер Израиль әуе шабуылдарын тоқтатса, дипломатияға әлі де үміт бар екенін айтты. Сондай-ақ, Иран тарапы егер АҚШ қақтығысқа араласатын болса, оған қарсы қару қолданатынын ескертті, деп жазды Euronews.

— Еуропалықтар істей алатын ең аз әрекет — Израильді айқын айыптап, оған қолдау көрсетуді тоқтату, — деді БҰҰ-дағы Иранның тұрақты өкілі Али Бахрейни Euronews арнасына берген сұхбатында.

Оның айтуынша, Еуропаның Израильдің агрессиясын айыптауға ниет танытпауы және Иранның ядролық келісімін (JCPOA) сақтап қалуға қауқарсыздығы қазіргі әскери шиеленістің күшеюіне себеп болды. Бұл қақтығыстар жетінші күн қатарынан жалғасып жатыр.

— Израильдің ешқандай жазаға тартылмауы оған жаңа қылмыс жасауға жол ашып отыр. Бұл жазасыздық — Еуропа, АҚШ және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің әрекетсіздігінің нәтижесі, — деп түсіндірді Бахрейни.

«Біз Еуропадан Израильге қысым көрсетіп, оның агрессиясын тоқтатуды талап етеміз. Еуропа өз міндетін атқарып, Израильдің жазасыз әрекеттеріне нүкте қоюы керек. Еуропа Израильге қаржылай, әскери және барлау саласындағы көмекті доғаруы тиіс. Еуропа батыл ұстаным танытып, АҚШ пен Израильге Иранның ядролық технологиясын жоя алмайтынын түсіндіруі қажет», — деп қосты ол.

Бахрейни Еуропаның бұл «сәтсіздіктері» жұма күні Женевада өтетін келіссөздерде Франция, Германия және Ұлыбритания сыртқы істер министрлеріне — яғни «үштікке» — жеткізілетінін айтты.

Тараптар Швейцарияда Иранның ядролық бағдарламасын талқылау үшін кездеспек. Бұл бағдарлама қазіргі Иран мен Израиль арасындағы шиеленістің негізгі себебі болып отыр.

Бұған дейін Иран халықаралық ядролық келісім — Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспарының (JCPOA) қатысушысы болған. Бұл келісімге сәйкес, елдің ядролық қызметі қатаң шектеліп, оған қарсы санкциялар жеңілдетілген болатын.

2018 жылы Дональд Трамп бұл келісімді АҚШ атынан бұзып, оны «тарихтағы ең нашар келісім» деп атап, Иранға жаңа санкциялар енгізгеннен кейін, келісімнің өзге қатысушылары Иранды құжатта көрсетілген шектерде ұстауға тырысты.

Алайда Тегеран бұл келісімді жарамсыз деп есептейді және уранды байытуды жалғастырып отыр. Сарапшылардың пікірінше, қазіргі таңда байыту деңгейі 60%-ды құрап отыр. Бұл техникалық тұрғыдан алғанда әскери мақсаттағы 90%-дан төмен болғанымен, JCPOA рұқсат еткен 3,67%-дан әлдеқайда жоғары.

Иран өз ядролық бағдарламасының бейбіт мақсатты екенін және тек азаматтық қажеттіліктерге арналғанын мәлімдейді. Ал Израиль, керісінше, Тегеран ядролық қару жасап жатыр және оны Израильге қарсы қолдануы мүмкін деп есептейді.

Бахрейни Euronews арнасына берген сұхбатында дипломатия арқылы жаңа ядролық келісімге қол жеткізуге әлі де мүмкіндік бар екенін айтты. Бірақ ол үшін алдымен Израиль тарапынан әскери қимылдарды тоқтату қажет екенін атап өтті.

«Біздің халқымыз бен еліміз үшін басты міндет — агрессияны тоқтату» — Бахрейни Euronews арнасына.

— Біздің халқымыз бен еліміз үшін қазіргі таңда ең маңызды міндет — агрессияны, шабуылдарды тоқтату, — деді Али Бахрейни Euronews арнасына берген сұхбатында. — «Қазіргі жағдайда қандай да бір дипломатиялық идея немесе бастама болуы мүмкін дегенді елестете алмаймын, өйткені біз үшін дәл қазір агрессорларды тоқтатудан басқа ештеңе туралы ойлау да, айту да орынсыз.

Өткен жұма күнінен бастап күнделікті зымыран және дрон шабуылдары алмасуымен қатар, бұл қақтығыс сөз соғысының да ушығуына әкелді — әсіресе Дональд Трамп пен Иранның жоғары лауазымды тұлғалары арасында.

— Израиль қылмыс жасауды әдетке айналдырды. Біз оны тоқтатуымыз керек. Израильге «қызыл сызық» бар екенін көрсетуіміз қажет, — деді Али Бахрейни, Иранның БҰҰ-дағы елшісі.

АҚШ-қа қарсы соққылар болуы мүмкін бе?

Али Бахрейни егер АҚШ «қызыл сызықты» кесіп өтсе, Иран өте қатаң жауап қайтаратынын айтты және бұл елге соққы беру мүмкіндігін жоққа шығармайтынын жеткізді:

«Біздің қарулы күштер жағдайды бақылап отыр. Қандай әрекет жасау керектігін шешу — олардың құзырында», — деді ол.

— Сізге нақты айта аламын: біздің қарулы күштер жағдайды толық бақылауда ұстап отыр. Олар АҚШ-тың қозғалысы туралы нақты бағалауға ие және АҚШ-қа қай жерде соққы беру қажет екенін біледі, — деп ескертті Бахрейни.

Иран халықаралық қолдауға жүгінбейді

Иранның БҰҰ-дағы елшісі елінің ешқандай халықаралық қолдауға жүгінбегенін және өзін өзі қорғауға қабілетті екенін мәлімдеді. Иран аймақтағы бірнеше әскери топтарды қаржыландырады: олардың қатарына Газа секторындағы ХАМАС, Ливандағы «Хезболла» және Йемендегі хуситтер жатады. Бұл ұйымдардың мақсаттары әртүрлі болғанымен, оларды біріктіретін ортақ идеология — Израильге қарсы бағытталған ұстаным.

Бұған дейін хабарланғандай, Ливандық шейіт қозғалысы мен «Хезболла» тобы және Ирактың ұлы аятолласы Әли Систани Иранның жоғары көшбасшысы аятолла Әли Хаменейге қастандық жасалатын болса, оның соңы қиын болатыны туралы ескерту жасады.