Таяу Шығысқа жол, өңір қауіпсіздігі — қазақ-өзбек министрлері қандай мәселелерді талқылады
ХИУА. KAZINFORM — Хиуа қаласында Қазақстан мен Өзбекстан Сыртқы істер министрлері кеңесінің алғашқы отырысы өтті, деп хабарлайды министрліктің баспасөз қызметі.
Қазақстан мен Өзбекстан Сыртқы істер министрлері кеңесінің алғашқы отырысында тараптар сауда-экономикалық байланыстарды нығайту, тауар айналымын арттыру және өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік, логистика, құрылыс салаларында бірлескен инвестициялық жобаларды іске асыру шаралары жөнінде уағдаласты.
Екі елдің мемлекет басшыларының бастамасымен құрылған бұл кеңес —арадағы барлық мәселені кешенді қарауға мүмкіндік беретін түбегейлі жаңа формат.
Қазіргі уақытта Қазақстан Өзбекстанның 3 негізгі сауда серіктесінің қатарына кіреді, екі ел арасындағы жылдық тауар айналымы 4 млрд АҚШ долларынан асады. Мемлекет басшыларының тапсырмаларына сәйкес 2030 жылға дейін бұл көрсеткішті 10 млрд долларға жеткізу және «Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығын іске қосу жоспарлануда.
Сонымен бірге, қос тарап Термездегі «AIRITOM» арнайы экономикалық аймағында Қазақстан сауда павильонының ашылуын құптап, Ауғанстанмен сауда қатынастарын кеңейту перспективаларын атап өтті.
Бүгінгі кездесуде өңіраралық байланыстарды нығайтуға ерекше көңіл бөлінді. Делегаттар көлік және логистика саласындағы бірлескен жобаларды жүзеге асыру мәселелерін талқылады. Транскаспий халықаралық көлік дәлізін дамытуға басымдық беріліп, оның Орталық Азия елдерінің Таяу Шығыс, Оңтүстік Азия және Еуропа нарықтарына шығуына ықпал ететіні айтылды. Жүк тасымалын ұлғайту және көлік инфрақұрылымын жаңғырту бойынша ынтымақтастықты кеңейтуге дайындық расталды.
Өнеркәсіп вице-министрі Иран Шархан өнеркәсіп саласында екі ел арасында 78 нысан іске асырылып жатқанын айтты. Оның ішінде әзірге 220 миллионға жуық долларға 12 нысан іске қосылды.
— Осы жобалар бойынша бірнеше сұрақ, проблемалық мәселелер талқыланды және біразының шешімі табылды. Тағы да атап өтетін мәселе — екі елдің геология саласын дамыту бойынша бірнеше шешімге келдік. Бұл ретте өнеркәсіптік кооперация бізге жақсы нәтиже әкелеріне күмәніміз жоқ. Қалған жобалар 2028-2030 жылдары толығымен іске асырылады. Мысалы, құны 160 миллион доллар болатын «Азия проф металл» — Жамбыл облысындағы үлкен жоба, ол 2028 жылы осы жоба іске қосылады, — деді Иран Шархан.
Су-энергетика саласында да серіктестікті өзара мүдделер негізінде дамыту жоспарлары қарастырылды. Осы бағыттағы өзара іс-қимылдың табысты мысалы — Қамбар-Ата ГЭС-1 құрылысы бойынша үшжақты жобаны ілгерілету болмақ.
Министрлер мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықтың қазіргідей жоғары қарқынын сақтау қажеттігін атап өтті. Өткен жылы Астанада өзбек ақыны Әлішер Науаиге ескерткіш қойылып, Ташкент күндері табысты өткен еді. Жақын күндері Алматыда «Лазги. Жан мен махаббат биі» спектаклі мен көрнекті суретші Орал Таңсықбаевтың көрмесі ұйымдастырылды.
Сондай-ақ, кездесу қатысушылары жоғары білім саласындағы ынтымақтастықты кеңейтуге келісті. Оңтүстік Қазақстан университетінің Шыршық қаласындағы филиалы мен Алматыдағы Ташкент ирригация және ауыл шаруашылығын механикаландыру инженерлері институтының табысты жұмысы аталып өтті.
Туризм саласындағы ынтымақтастықты тереңдету, оның ішінде екі елдің мәдени мұрасын насихаттайтын бірлескен жобаларды жүзеге асыру мәселелері талқыланды.
Оған қоса, өңірлік және халықаралық күн тәртібіндегі өзекті мәселелер бойынша пікір алмасып, көпжақты құрылымдар аясында ынтымақтастықты нығайтуға және бір-бірінің бастамаларын өзара қолдауға дайындығын білдірді.
Министрлер Орталық Азиядағы өңірлік кооперацияны дамытудың және тұрақтылық пен орнықты дамуға бірлескен күш-жігермен ықпал етудің маңыздылығын атап өтті. Бұл тұрғыда Орталық Азия мемлекеттері басшыларының консультативтік кездесулері, Халықаралық Аралды құтқару қоры және «ОА+» форматтарындағы ынтымақтастықты жалғастыру қажеттігі айтылды.
Сапар аясында сыртқы саяси ведомстволарының басшылары Хиуаның мәдени нысандары — ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енген тарихи орталығы Ишан-қаланы және Хорезм тұрғын үй құрылысының дәстүрлі ерекшеліктерін бейнелейтін Нұролла бай сарайын аралады.
Келіссөздер қорытындысы бойынша Қазақстан және Өзбекстан Сыртқы істер министрлері кеңесінің алғашқы отырысының хаттамасына қол қойылды.
Айта кетейік, былтыр екі елдің тауар айналымы 4 млрд доллардан асты. Бұл көрсеткішті 10 млрд долларға дейін ұлғайту мақсаты тұр. Қазақстан Өзбекстанға негізінен бидай, металл, мұнай өнімдерін, автокөлік экспорттайды. Ал Өзбекстаннан Қазақстанға — автокөлік, жеміс, көкөніс, кірпіш, кафель, азот тыңайтқыштары келеді.
