Трамптың жеңісі мен мұнай бағасының құбылуы теңгеге қалай әсер етеді – сарапшылар пікірі

АЛМАТЫ. KAZINFORM – АҚШ-тағы президент сайлауында Дональд Трамп жеңіске жеткеннен кейін әлемдік қор нарықтарында өсім байқалды, бұл теңге бағамында да әсер етті. Бейсенбі күнгі KASE саудасының қорытындысы бойынша доллар бағамы нығайып, 492 теңгеге жетті.

Жұма күнгі сауда-саттықта АҚШ-тың қор нарығы тағы көтерілсе, ұлттық валюта әлсірей ме, Ұлттық банк теңге бағамын тұрақтандыру үшін интервенция жасауы керек пе? Бұл сауалдарға Kazinform агенттігінің тілшісіне сарапшылар жауап берді.

Экономист Бауыржан Шурманов Дональд Трамптың АҚШ-тағы президенттік сайлаудағы жеңісінен кейін Форекс нарығында айтарлықтай өзгерістер байқалмағанын, ал биржалық индекстер керісінше эмоционалды түрде әрекет етіп, сауда сессиясының соңында орташа есеппен 5%-ға жуық өсім көрсеткенін атап өтті.

Маманның айтуынша, валюта бағамына қысым жасайтын негізгі факторлар – рубльдің әлсіреуі мен мұнай бағасының құбылуы.

«Соңғы екі күнде рубль өзінің құлдырауын ішінара 100-ден 98-ге дейін қалпына келтірді. Бірақ ол әлі де «шекаралық аймақта» тұр және Ресей бұл жағдайды қабылдауға дайын екенін мәлімдеді. Теңге рубльмен тығыз байланысты болғандықтан, ұлттық валюта бағамы да соған сай болуы мүмкін», - деді ол.

Сондай-ақ спикер доллар бағамы нығая беретін болса, Қазақстан Ұлттық банкінің ықтимал әрекеттері туралы сұрақтарға да жауап берді.

Ол Ұлттық банк қажет болған жағдайда теңге бағамын тұрақтандыру үшін валюталық интервенцияға баруға дайын екенін жеткізді.

«Теңге бағамына келетін болсақ, бір доллар 500 теңге деген белгі психологиялық тұрғыдан қиын болып отыр. Менің ойымша, барлық департамент нарықты жіті қадағалап, адамдардың бұған қалай қарайтынын талдайды. Өз тарапынан реттеуші мекеме де, егер жағдай осындай қадамды қажет ететін болса, өз мандатының аясында валюталық интервенцияларды бастай алатынын мәлімдеген еді», - деп атап өтті экономист.

Ал, қаржы сарапшысы Расул Рысмамбетов қазір теңгенің әлсіреуі АҚШ-тағы сайлаудың нәтижесі емес, ең алдымен ішкі экономикалық факторларға байланысты деп есептейді.

«АҚШ-тың жаңа сайланған президентінің инаугурациясы әлі өтпегендіктен, доллардың нығаюы немесе әлсіреуі туралы айту әлі ерте. Дегенмен доллар аздап нығаюы мүмкін деген болжам бар. Егер жаңа президенттің саясаты оның сайлау алдындағы уәделеріне сай болса, Америкаға көп қаржы ресурстары қажет болуы мүмкін және бұл доллардың аздап әлсіреуіне әкеледі. АҚШ-тың Федералдық резервтік жүйесі (FRS) қазірдің өзінде мөлшерлемені төмендетті, бұл долларды басқа валюталарға қатысты әлсіретуге көмектесуі керек. Менің ойымша, 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында доллар әлсірейді, бірақ теңгеге емес, басқа тұрақты валюталарға қатысты болмақ», - деп есептейді ол.

Сондай-ақ сарапшы теңге бағамын тұрақтандыру үшін Ұлттық банктің интервенция жасау қажеттілігіне қатысты да пікір білдірді.

Оның ойынша, Ұлттық банк нарықтың жекелеген қатысушылары тарапынан алыпсатарлық шабуылдар немесе ретсіз операциялар болған жағдайда ғана әрекет етеді.

«Нарықта алыпсатарлық орын алған кезде Ұлттық банк әдетте араласып, нарықтық тетіктер арқылы мұндай ойыншыларды жазалауға тырысады», - деп атап өтті Рысмамбетов.

Расул Рысмамбетов теңге бағамына Қазақстанның экономикалық саясаты әсер ететінін тілге тиек етті.

«Егер доллар туралы айтатын болсақ, онда теңгенің долларға шаққандағы бағамы нығаюы мүмкін деуге негіз бар. Дегенмен, бұл үшін бюджеттік тәртіпті сақтап, шығындарды азайту керек. Біздің елде қазір мемлекеттік шығыстар, жалпы шығыстар өсіп жатыр», - деді ол.

Қаржы сарапшысы келесі жылы бір доллардың құны 500 теңгеге дейін жетуі мүмкін екенін айта келе, бәрі Үкімет пен Ұлттық банктің саясатына байланысты болады деген болжам жасады.

«Егер бюджеттің айтарлықтай бөлігі әлеуметтік қажеттіліктерге – денсаулық сақтау, білім беру, инфрақұрылым, құрылыс және жөндеу жұмыстарына бөлінетін болса, мемлекеттік шығыстар өсе беретін болса, бұл теңгенің құлдырауына әкеледі. Келесі жылы бағам бір доллар үшін 480-510 теңге аралығында өзгеруі мүмкін. Көп нәрсе Ұлттық банктің бұған қалай қарайтынына байланысты. Ұлттық банкте валюта бағамын реттеу құралдары бар, ал үкіметтің мемлекеттік шығындарды азайту арқылы валюта бағамына әсер ету мүмкіндігі зор. Дегенмен, шығындардың басым бөлігі әлеуметтік бағдарламаларға бағытталғанын ескерсек, бюджеттің қысқаруы екіталай», - деп түйіндеді сарапшы.

Осыған дейін Астана мен Алматы қалаларындағы ақша айырбастау пункттерінде доллар 490 - 495 теңге аралығында саудаланып жатқанын хабарладық.