Уақыт белдеуін ауыстыру — эксперимент емес — Арман Шаққалиев
АСТАНА. KAZINFORM — Кеңес дәуірінде Қазақстанда табиғи уақыт белдеуі жоспарлы экономика мүддесі үшін 8 рет өзгертілген. Соның салдарынан ел тұрғындары табиғи циклге сәйкес келмейтін уақыт белдеулерінде өмір сүріп келді. Бұл туралы Сауда және интеграция министрі Арман Шаққалиев Үкімет отырысында айтты.
Биыл 19 қаңтарда «Уақытты есептеу тәртібі туралы» Үкімет қаулысына өзгеріс енгізу арқылы, ел аумағында 5-ші сағат белдеуін қолдану туралы шешім қабылдады. Бұл шешім — Қостанай және Қызылорда облыстары азаматтарының бірнеше жыл бойы осы мәселені көтерген көптеген өтініштерін ескере отырып қабылданған.
Министрдің айтуынша, шешім қабылдау кезінде уақытты есептеу тәртібі бойынша арнайы құрылған Ведомствоаралық жұмыс тобының есебінде көрсетілген ғылыми негізделген дәлелдер пайдаланылды. Бұл жұмыс тобына Парламент депутаттары, мемлекеттік және жергілікті органдардың өкілдері, ғалымдар, сарапшылар, институттар мен қоғамдық бірлестіктерден тұратын 60 адам кірді.
Халықаралық табиғи уақытты қолдаушылар альянсы (IANT) Қазақстан Үкіметінің орталық және шығыс өңірлер үшін географиялық бойлыққа сәйкес келетін және оңтайлы шешім болып табылатын UTC+5 уақыт белдеуін енгізу туралы шешіміне оң қорытынды берген.
«Қазақстандағы уақытты есептеу жүйесінің қалыптасу тарихы бұрынғы UTC+6 белдеуі алғаш рет 1930-1931 жылдары декреттік уақытты („белдеу уақытына бір сағат қосу“) қолдану арқылы енгізілгенін көрсетеді. Бұл ретте елдің көп бөлігі іс жүзінде 5-ші уақыт белдеуінде орналасқан еді. Жалпы Кеңес дәуірінде Қазақстанда табиғи уақыт белдеуі жоспарлы экономика мүддесі үшін 8 рет бұйрықпен өзгертілген. Соның салдарынан ел тұрғындары табиғи циклге сәйкес келмейтін уақыт белдеулерінде өмір сүріп келді. Сондықтан UTC+5 — біздің еліміз үшін жаңа уақыт белдеуі немесе эксперимент емес, керісінше, тарихи негізделген уақытқа оралу», — деп түсіндірді министр.
А. Шаққалиев бұл уақыт белдеуі 67,5-тен 82,5 градусқа дейінгі бойлықтарды қамтитынын, оған Астана, Алматы, Петропавл, Өскемен, Шымкент, Семей және Павлодар қалалары кіретінін айтты. Бұл аймақтарда ел халқының 76%-дан астамы, яғни 15 миллион 240 мың адам тұрады.
«Әлемнің 195 елінің 117-сі табиғи жарық цикліне сәйкес келетін стандартты уақыт белдеуіне барынша жақын географиялық уақытты таңдаған. Бұл адамның циркадтық ритмдерін табиғи күн жарығымен үйлестіру үшін маңызды. Қазір арнайы білімі мен құзыреттері жоқ жекелеген адамдар әлеуметтік желілерде теріс пікір орнатуға тырысып, өздерінің күнделікті қажеттіліктеріне қолайсыз деп дәйектеп жүр. Алайда олар экономика мен азаматтардың денсаулығына ұзақмерзімді теріс салдары болатынын, ойдан шығарылған гипотезалар мен болжамдар қалыптастырып жатқанын түсінбейді», — дейді министр.
Петицияны қарау жөніндегі жұмыс тобы тұрмыстық аргументтердің бәрін қосымша зерттеп, денсаулық пен экономикаға теріс әсер ететін себеп-салдарлық байланыстарды таппады.
«Петицияны қарастырудың нәтижесінде, стандартты сағат белдеуіне максималды бейімделу жағдайларын жасауға бағытталған уәкілетті тиісті мемлекеттік органдарға айқын ұсыныстар мен тапсырмалар берілді. Осылайша, сағат белдеуін өзгерту туралы қабылданған шешім ғылыми негізделген және экономикалық тұрғыдан орынды болып табылады», — деді Арман Шаққалиев.
Айта кетейік, Премьер-Министр Олжас Бектенов Сауда және Ақпарат министрліктеріне жан-жақты ақпараттық түсіндіру жұмыстарын жүргізуді тапсырды.
