Иран МАГАТЭ-нің «антиирандық» қарарына жауап қайтарды
АСТАНА. KAZINFORM – МАГАТЭ басқарушылар кеңесі еуропалық үштіктің (Е3) бастамасымен және АҚШ-тың қолдауымен қабылданған қарарға жауап беруге шешім қабылдады. Тегеран бұл әрекетті «Иранға қарсы» деп санайды. Иран «жаңа және жетілдірілген» әртүрлі модельдегі бірқатар центрифуга орнатуды бастауға уәде берді.
Шешім туралы Иранның Сыртқы істер министрлігі мен Иранның атом энергиясы ұйымының (ИАЭҰ) бірлескен мәлімдемесінде айтылған деп хабарлайды IRNA агенттігі.
Мәлімдемеде қарар саяси астарлы, шындыққа жанаспайтын және кері нәтиже беретін шара деп аталды.
«Иран Ислам Республикасы кез-келген қайшылықты шешім қабылдау және МАГАТЭ-нің Басқарушылар кеңесін саяси және заңсыз мақсатқа заңға қайшы пайдалану әрекетіне жауап қайтарылатынын ұдайы әрі барлық деңгейде айтып келеді»,-делінген мәлімдемеде.
Сондай-ақ онда ядролық агенттік пен Иран арасындағы уағдаластыққа сәйкес МАГАТЭ-мен техникалық және кепілдік ынтымақтастық бұрынғыдай жалғасатыны айтылған.
Одан бөлек мәлімдемеде «Иран ұлы иран ұлтының құқығы мен мүддесін қорғау және ядролық бағдарламаны бейбіт мақсатта дамытудың принципті саясатын жүргізуде әлі де табанды» - делінген.
МАГАТЭ қарары
21 қарашада 35 елден тұратын МАГАТЭ Басқарушылар кеңесі Иранға агенттікпен ынтымақтастықты шұғыл түрде жетілдіру туралы қаулы қабылдады. Қарар сонымен қатар Ираннан елді жаңа ядролық келіссөздерді бастауға мәжбүрлейтін «жан-жақты» баяндаманы талап етеді.
Қарарды «еуропалық үштік» - Ұлыбритания, Германия және Франция ұсынды және Америка Құрама Штаттары қолдады.
Қытай, Ресей және Буркина-Фасо қарар мәтініне қарсы дауыс берді. 19 ел қолдап дауыс берді, ал 12 ел қалыс қалды.
Қарар сонымен қатар Иранды ел билігі ядролық деп жарияламаған екі нысанда уран бөлшектері табылғаннан кейін басталған тергеу бойынша ынтымақтасуға шақырды.
Сонымен қатар, қарар МАГАТЭ-ні көктемге дейін Иранның ядролық қызметі туралы «жан-жақты есеп» ұсынуға шақырады.
Иран наразы
Иранның атом энергиясы ұйымы (ИАЭҰ) мен Иранның Сыртқы істер министрлігі жұма күні таңертең бірлескен мәлімдеме жасап, МАГАТЭ-нің елдің бейбіт ядролық бағдарламасына қарсы қарарын сынға алды.
Жауап мәлімдемесінде ИАЭҰ басшысы әртүрлі типтегі жаңа және жетілдірілген біраз центрифуганы іске қосумен қатар тиімді шаралар қабылдауға бұйрық берілгені айтылған.
Тегеран сонымен бірге АҚШ-ты 2018 жылы «ядролық келісімнен» шықты деп айыптады.
Трамп алғаш рет сайланған кезде Иранға санкцияларды күшейтіп, қысым көрсете бастады және 2018 жылы Құрама Штаттарды 2015 жылы жасалған БӘЕЖ-ден (Бірлесіп әрекет ету жоспары) шығарды. Ираннан кейбір санкциялар алынды, ол үшін Иран өзінің ядролық бағдарламасын қысқартуы қажет болатын. Батыс бұл бағдарлама ядролық қару жасауға бағытталған деп қауіптеніп отыр. Иран болса бағдарламаның тек бейбіт мақсатты көздейтінін айтуда.
МАГАТЭ басшысы Рафаэль Гроссидің Иранға сапары кезінде Тегеран 60 пайыздық тазалыққа дейін байытылған уран қорын шектеу туралы талапқа келісті. Бұл көрсеткіш әлі де ядролық қаруға қажетті 90 пайыздық шекті деңгейден төмен, бірақ сонымен бірге Иран 2015 жылғы келісімде келіскен 3,67 пайыздық көрсеткіштен әлдеқайда жоғары.
Жақында 2015 жылғы келісім бойынша Тегеранның бас келіссөзшісі болған Иранның Сыртқы істер министрі Аббас Аракчи Иранның «қысыммен» келіссөздер жүргізбейтінін ескертті.
Иранның БҰҰ және Венадағы халықаралық ұйымдар жанындағы тұрақты өкілі Мохсен Назири жаңа қаулы МАГАТЭ-нің Тегеранмен өзара әрекеттесуін елемейтінін айтты, өйткені ол МАГАТЭ -нің бас директоры Иранға барып, екіжақты ынтымақтастықты жандандыру туралы уәде арқылы қабылданды.
Иранның Венадағы тұрақты өкілдігі меморандумда МАГАТЭ баяндамаларына қатысты Иранның соңғы ой-пікірлерін жариялады. Миссия Иранның әділетсіз және заңсыз біржақты санкциялардың жалғасуына қарамастан, бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары бойынша өз міндеттемесін толығымен орындайды деп күтілмеуі керек екенін атап өтті.
Бұған дейін АҚШ пен Иран Трамп кезінде дипломатиялық келісімге келу мүмкіндігі айтылған еді.
Қазан айында МАГАТЭ Израильдің соңғы шабуылынан Ирандағы ядролық қондырғылар зардап шекпегенін мәлімдеді.
