Нұрлан Ұранхаев Абай облысындағы түйткілдердің түйінін тарқата алды ма
СЕМЕЙ. KAZINFORM — Нұрлан Ұранхаев Абай облысының әкімі болып 2022 жылдың маусымында тағайындалды. Сол кезде жаңадан құрылған өңірдің өзекті мәселелері шаш етектен еді. Ұранхаев сол түйткілдердің түйінін тарқата алды ма? Бұл сауалға Kazinform тілшісі жауап іздеп көрді.
Нұрлан Телманұлы 1965 жылы 4 мамырда Семей қаласында дүниеге келген. 1982-1987 жылдары Қазақ политехникалық институтын «Инженер-механик» мамандығы бойынша бітірген. Кейін «Экономист-менеджер», «Инженер-құрылысшы» мамандықтары бойынша диплом алды. Еңбек жолын 1987 жылы «Казпромтехмонтаж» тресінің Семей монтаждау басқармасы учаскесінің слесарь-монтаждаушысы болып бастады. Кейін «Зергер» өнеркәсіптік-қаржы корпорациясының директоры, «Аққұс» АҚ Президенті болды.
Мемлекеттік қызметке 2003 жылы келді. Ол кезде Шығыс Қазақстан облысының энергетика, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және көлік басқармасының бастығы лауазымын атқарды. 2017-2018 жылдары Алматы қаласы сәулет және қала құрылысы басқармасының басшысы лауазымын атқарған. Ал Абай облысының әкімі болып тағайындалмас бұрын Астана қаласының сәулет, қала құрылысы және жер қатынастары басқармасының басшысы болып жұмыс істеді.
Жаңадан құрылған облысқа Нұрлан Ұранхаев келгенде жергілікті жұрттың оң қабақ танытқаны рас. Себебі осы жердің тумасы. Оның үстіне футболдың отаны саналатын Семейде кезінде «Елімай» футбол клубының негізін қалаған.
Ормандағы алапат өрт
Семей орманы резерватындағы өрт 8 маусым күні түс уақытында басталды. Басында жалын аумағы шамамен 20 гектарды құраған, кейін өрши түсті. Өрт найзағайдың 2 рет соғуынан шыққан. Тілсіз жауды тез арада ауыздықтау мүмкін болмады, оған себеп — орман табиғи резерваты техникасы биік құм төбелері орналасқан аймаққа жете алмады. Жоғары температура мен қатты желдің салдарынан от екі сағаттың ішінде 200 гектар аумақты шарпыды.
Алапат өрттен барлығы 15 адам қаза болды. Мемлекетке келтірілген толық материалдық залал — 161 555 125 335 (жүз алпыс бір миллиард бес жүз елу бес миллион бір жүз жиырма бес мың үш жүз отыз бес теңге). Осы қайғылы жағдайдан соң Ұранхаев өз міндетін дұрыс атқармағаны үшін Президенттен сөгіс алды.
Өрт қайталанбас үшін 2023 жылы «Ақ Ертіс» қоғамдық қоры есебінен резерватқа 11 өрт сөндіру техникасы мен 363 жабдық сатып алынды. Сондай-ақ пилотсыз ұшу аппараты мен орман алқаптарында жылдам әрекет ететін JAC T6 маркалы 2 автомобиль облыстық Төтенше жағдай департаментінің қарамағына берілді.
Өрт кезінде жедел әрекет ету үшін елді мекендерде 64 өрт сөндіру бекеті құрылды. Бородулиха мен Бесқарағай аудандарының орманшылықтарының өрт сөндіру бөлімдерінде жедел әрекет ету автомобильдері дайындалды. Әуеден бақылауды күшейту мақсатында «Қазавиақұтқару» АҚ-мен тікұшақ тарту жөнінде келісімшарт жасалды. Семей қаласындағы әуежай мен Қорғаныс министрлігінің облыстық филиалының авиабазасында су төгетін құрылғылары бар МИ-8 тікұшағы кезекшілік ете бастады. Қарағайлы орманды қалпына келтіру үшін облыс әкімдігі Жол картасын әзірледі.
Түсі қашқан Семей
Жаңа облыс құрылғанға дейін Абай, Шәкәрім, Мұхтардай алыптарды дүниеге әкелген киелі Семей жері өгей баланың күйін кешті. Ел арасында «Семейде аспалы көпірден басқа көретін түк жоқ» деген сөз тарады. Себебі қаланың инфрақұрылымы, көшелері, жолдары әбден тозып, халық жұмыс таппай әдігерге түсті. Бұл туралы Президент Қасым-Жомарт Тоқаев та ашық айтқан.
— Жазда ыстық су жоқ, ал қыста үйлер жылынбайды. Қаладағы жылу электр орталығынан шығатын зиянды қалдықтар ауаны шектен тыс ластап жатыр. Бұл мәселелерді түпкілікті шешетін уақыт жетті, — деді Мемлекет басшысы 2022 жылдың қыркүйегінде.
Ел Нұрлан Ұранхаев Семейге серпіліс әкеледі деп күтті. Расымен де 3 жылдың ішінде қалаға өң кіріп қалды.
— 2024 жылы линден, долана, емен, тау күлі сынды 598 ағаш пен 15 000 бұта отырғызылған. «Менің аулам» бағдарламасы бойынша 64 аула аумағы абаттандырылды. Оның ішінде халық қатысатын бюджет бойынша 14 аула бар. Сеченов паркі салынды. Жалпы ауданы 4100 шаршы метр тас төселіп, шағын сәулет нысандары, көше жарығы шамдары, жүгіру жолы орнатылды. Бұдан бөлек, Дәрігерлер алаңы бой көтерді. Жаңа алаңның жалпы ауданы — 6 мың шаршы метр. Аумақты көгалдандыруға ерекше назар аударылды: алма, қайың, пирамида теректері мен бөріқарақат және тау күлі сияқты бұталардың көшеттері отырғызылды. Жаттығу жасау және релаксация үшін спорт алаңдары мен арнайы аймақтар жасалды. Кешенге жарық тартылып, шағын сәулеттік нысандар қойылды, — деп хабарлады Абай облысы әкімдігінен.
Найманбаев пен Момышұлы көшелерінің қиылысында қала тұрғындары мен қонақтарын қызықтыратын Тарихи түйіспе, Лермонтов көшесінде Құтқарушылар алаңы ашылған. Шәкәрім Құдайбердіұлының ескерткіші де бой көтерді. Ақын ескерткіші Қабанбай батыр көшесі мен Шәкәрім даңғылының қиылысында тұғырға қонған.
— Бейбітшілік аралының туристік тартымдылығын арттыру мақсатында ауқымды жобалар қолға алынды. Соның бірі ретінде ұлттық дәстүр мен аймақтың тарихымен таныстыратын «Этноауыл» жобасын атап өтуге болады. Этноауыл аумағында заманауи геокуполды конструкциялар мен павильондар орналастыру көзделген. Сонымен қатар жоба аясында ұлттық тағамдарды дайындауды үйрететін «Қазақ асханасы» және түрлі қолөнерге үйрету бойынша шеберлік сабақтарын өткізу жоспарланып отыр, — делінген ақпаратта.
Аспалы көпір жайы
Семейдің танымал көпіріне сын аз айтылмайды. 2000 жылы салынған бұл көпір қаланың символына да айналған. 2024 жылы оны жапон мамандары көріп, жай-күйін бағалап кетті.
Нысан облысты дамытудың кешенді жоспары шеңберінде жөнделмек. Былтыр жобалық-сметалық құжаты әзірленген. Алайда әзірге жөндеу жұмыстары басталмады.
Бұдан бөлек, 2022 жылы қалада жаңа көпірдің құрылысы басталған. Ұзындығы 810 метр болатын, төрт жолақты көлік өткелі салынуда. Алайда әзірге құрылысы аяқталмады.
Футбол қайта түледі
Нұрлан Ұранхаев келгелі расыменде Семей футболы даму жолына түсті. Оны мойындау керек. Ұранхаевтың тұсында Семей Қазақстан футболының отаны екенін тағы бір растады. Өткен көктемде жергілікті «Елімай» клубы Қазақстан чемпионатының үздік үштігіне еніп, Бірінші лигадағы маусымды бірде-бір жеңіліссіз аяқтап, жоғарғы дивизионда ойнау мүмкіндігіне ие болды.
Талай жыл бойы апатты жағдайда тұрған «Спартак» стадионы қайта жаңғыртылды.
Ал 2023 жылы Абай облысы әкімдігі мен Freedom Holding жабық футбол алаңын салу туралы меморандумға қол қойды. Жоба құны 1 миллиард теңгеден асады.
Алакөлде өзгеріс аз
Абай облысындағы туристер ең көп келетін демалыс орны — Алакөл. Көпшілік Алакөлде қоғамдық әжетханалардың аздығына шағымданып жатады. Кейбіреулер Шығыс Қазақстаннан бөлінгелі бұл демалыс орнының ластанып, айналасы қоқысқа толып кеткенін айтып жатқаны да жасырын емес. Десе де статистика бойынша мұнда келетін туристер саны артуда.
2023 жылы өңірге 333,9 мың турист (2022 жылғы көрсеткіштен 64,6 мың адамға артық), оның ішінде 11,8 мың шетелдік турист (2022 жылғы көрсеткіштен 7,3 мың адамға артық) келді. Ал 2024 жылдың көрсеткіштері туралы мәлімет жария етілмеді (2025 жылдың сәуір айында жарияланады деп жоспарланған). Бүгінде аталмыш курортты аймақта 435 кәсіпкерлік субъектісі жұмыс істейді. 230 қонақүй бар.
Нұрлан Ұранхаев Қазақстандағы ТОП-20 туристік аймақтардың тізіміне кіретін Алакөлдегі кәсіпкерлерден түсетін салық көлемін ұлғайту бағытында жұмыс істеп жатқанын мәлім еткен. Сондай-ақ қоғамдық тәртіпті бақылауды күшейту үшін кәсіпкерлердің иелігіндегі камераларды облыстық полиция департаментінің жедел басқару орталығына қосылды. Ал басқа ауыз толтырып айтатындай өзгеріс жоқ.
Жұртпен жиі кездесті
Бір айта кетерлігі, Нұрлан Ұранхаев облыс жұртшылығымен жиі кездесіп жүрді.
Жеке мәселелері бойынша Семейде қабылдап, аудандарға барып та жүздесті.
Мәселен, 2022 жылы маусым айында Семейдегі киелі қара шаңырақ Мұхтар Әуезов атындағы педагогикалық колледжге барған-тұғын. Бұл жер — Мұхтар Әуезов, Жүсіпбек Аймауытов, Қаныш Сәтбаев, Әлкей Марғұлан, Шәкен Айманов сынды біртуар тұлғалар білім алған қасиетті мекен.
Сол кездесуде колледж басшысы білім ордасының қазандығын орталық жылу жүйесіне қосып, жаңа акт залын салып беруді сұраған еді. Әкім өз тарапынан «Қаражыра» компаниясына ұсыныс білдіріп, олар аз ғана уақыттың ішінде студенттерге арналған ғимаратты салып берді. 300 орындық концерт залы мен 500 студентке арналған арнайы кабинеттері бар «Ес-аймақ» рухани орталығы 2024 жылы салтанатты түрде ашылды. Бұл 120 жылдық тарихы бар колледжге тамаша тарту болды.
Түйін
Жаңадан құрылған Абай облысында осы 3 жылға жуық уақыт ішінде оңды өзгерістер байқалады. Десе де қордаланып қалған мәселелер түгелдей шешімін тапты деп айтуға келмес. Сондықтан Нұрлан Ұранхаевтың жұмысының нақты бағасын өңір тұрғындары бергені жөн.
Еске салсақ, осыған дейін ШҚО-ны басқарған Ермек Көшербаев несімен есте қалғаны жайлы жазғанбыз.
